De Revisor. Jaargang 6

[p. 18]

H.H. ter Balkt
Joseph Beuys^*

XIII Blauw kistje uit Archangel

O leven jij breekt me. Ja, jij!
Wie anders.

Kwam naar de sneeuwstad Riga of Archangel.
Kocht een porceleinen kistje

blauw als de naam Archangel. Mij heugt
nog de winkel, de zijstraat en het jaar,

1859. Blauwe stenen doos uit Archangel.
‘Zulk blauw wordt nooit meer gemaakt.’

Niemand verbaast dat. Wie, later
kan zulke ogen hebben als jij.

En altijd sneeuwt het. Is het geen
dwarrelen van vlokken dan wel van leugens.

Ze zullen zeggen Riga en t was Archangel;
want alles zullen ze veranderen.

Archangel en niet Riga; 3 december.
Ik weet het zeker, ik kocht het voor jou

liefste van nu en later; blauwe sneeuw
ga niet vallen. Van dat kistje

met blauwe bloemen; zwaar lijkt het
maar zo licht. Ons schip heette De Hoop;

ik stierf eerst, jij later
maar laat het er nog zijn, mijn doosje

mijn kistje met de bloemen en ranken
gekocht voor de liefste

in 1857
nee, 1859.

Nooit gaan de jaren voorbij. Het leven
breekt nu iemand anders

in Riga
of in Archangel.

* Joseph Beuys I t/m XI verscheen in De Revisor V/1

[p. 19]

XIV Het hart

Vruchten! Markten! Zoveel
landschappen en doorbuigende tafels.

In een goed mens en een slecht mens
staat aan eender vuur de hoefsmid,

de dove onverschillige alchemist
rondstommelend onder zijn sneeuwdak.

In brokjes ijzer krast hij spreuken.
De heremiet, de eenzelvige.

Zandwegen, kruispunten, makadamstraten
dreunen ijzerbeslagen

op jouw arm hart. En een vuurbolletje
gloeit er in de haas, in het hermelijn.

Bewijzen; bekentenissen; voetstappen.
Plunderingen; noodzaken; spitsheden.

Vonkenregens en goudregens kaatsen
op elkaars aambeeld hun val.

De harten van egeltjes, huismussen;
revolutionairen, katten en vliegen.

Wat een bedrijvigheid en een vuurwerk
van de hartklop welke schil je ook breekt.

Het hart is een van ver aangedreven
vrucht met prachtige zaden.

Een rode vaalt is het, daar rusten
stenen messen uit grotten, met kerfjes

heel fijngestreept. En ook hondsdagen,
dolhuistaferelen; kalenders.

Het hart eet droeve gerechten
en duisternis dekt zijn tafel.

Ginds verblijft in het zwaluwnest,
in de gloeiende smidse

achter je ribben geplakt met draadjes
tabak en sekuur speeksel, de verstekeling
mompelaar van formules en runen.
Als ijzervijlsel spaart hij je dagen.

Op de wand van het hart ribbelen
grafitti als op bierflesjes van Tuborg

‘Please do not litter.
No deposit. No return’.

XVI Het zilver ried ons aan te zwijgen

De stilte ried ons aan te zwijgen;
het affiche aan de deuren, het riet;
de politici, de muren, de luidsprekers.

Het zilver ried ons aan te zwijgen,
de winter, de liederen. De stilte
was van zwart zilver; oud riet.

Met keurtekentjes als kerven overdekt
tolde de afbrokkelende zilveren munt,
rond als de wereld. Met koningen.

Het gegroefde hakblok, rondgeslepen
als een kiezel in de rivier, dat kreunde
‘Nutteloos gekerfd’. (In de schemer.)

Het was het beste altijd te zwijgen.
De rand van de munt is de ronde horizon!
Te zwijgen is het eenvoudigste...

De stadions, het zilver, de liederen
rieden ons aan te zwijgen, gezwegen
van wat ons het goud ried.

Ons, rietstengels, doorbrekend riet
aan alle oevers; zangers en vallende
stuivers in alle verlopen havens!

Wij, in een kerf van het hakblok,
zwegen niet; klonken met de oxyden.
Ketenden ons aan de oxyden.

[p. 20]

XVIII De razende toorn

Ik sloeg de eerste weg in, voerend
naar waar het gelach was; en de tweede
omzoomd door hagen van ongelukkigen;
de laan van schuddende hoefijzerbomen.

Overal nam ik de razende toorn waar,
halverwege terugkerend van mijn weg.
In de bazars die raspen verkochten;
in de stofhoeken van de bioskopen.

De toorn woedde geluidloos; geluidloos.
Voller bliezen de kikkers zich op
in de sloten, en nauwelijks boosaardiger
stootte de salomonszegel zijn gif uit.

Toorn woedde als een woekering.
In de berkeblaadjes met lieflijke nerven;
in wespennesten, samengebald in de silo's.
Op de kruispunten met hun valluik.

Overal woedde ingehouden de zwarte toorn,
wachtend op een teken van de draden
gespannen in het landschap of ergens
onzichtbaar in de zwetende handpalm.

Toorn in het suiker; het zout.
Toorn, een toorts in het oogwit; stil nog.
Toorn aan de bosrand, in braamstruiken
doornen ophitsend naar de voetstap.

Aarzelend nog, zoals een vlam likt
voordat hij brandt en snijdt. Zwavelgeel
in de bloei van de brem; wit in het vilt
onder frambozenbladeren.

Er was stille woede vanwege het wachten;
er huisde wreedheid in de stilste,
de allerbeleefdste knoppen en holen;
alles vanwege de verstreken wachttijd.

XIX De honingpomp

Tanks tornden de wegen los; herfst
bekleedt met motregen de geweerlopen.
Politie snijdt in de wegwijzers, douane
beklopt op schietwapens de hazen.

Op de vierentwintigste september '77
bewaakten opgesloten regens de straten
die naar Kalkar en naar Kassel voerden,
naar Kalkar en ook Kassel aan de Fulda.

(O die twintigste-eeuwse machinerieën!
Nooit meer eens iets eenvoudigs
of sprookjesachtigs: ‘Er was eens
een doorlaatpost met dansende beren.’)

In Stad Eén verrees een honingcentrale
met nektar van astatium, lichtvoetig uranium.
Boven de Tweede vloog het droomvliegtuig
langs de katteogen van Luchtweg Blue One.

Ah, drinkwedden van de steden! Daar-
ginds in Kassel stelt de bijenkoningin
van de Kunsten haar 4000 lichtgevende
eieren voor betalende bezoekers tentoon.

In Kalkar wordt de bekroonde nektar
van de allerspeciaalste, geheimzinnigste
elementen, kostbaarder dan bloed, ruw
beschermd tegen inkijk in de korven.

Niemand mag van de 4000 soldaten zingen
tegen de boosaardige raten van Kalkar.
Marechaussee fouilleert de gitaarsnaren;
geen hermelijn keert weer van de grens.

[p. 21]

 

Vanaf de uitkijktorens en hoogten

 

kijk je altijd neer in de diepten;

 

wat je oog drinkt zijn panorama's

 

van steden; bontgekeurde velden.

 

 

 

Neervallend boven K. bijvoorbeeld,

 

aanschouw je hoe de menigten imkers

 

zich over de pleinen haasten, op weg

 

naar hun vlieggat en val, hun korven.

 

 

 

De heide bloeit met intiem krypton

 

in lichtbakken aan de gevels; hier

 

waar de gebroeders Grimm ongelovig

 

tuurden in peilloze bronnen.

 

 

 

Door hun voorvleugels samen te wrijven

 

maken huiskrekels heel mooie muziek

 

die weinig verschilt van de wijsjes

 

uit de strenge elektrische lobben!

 

 

 

Omlaag kijken kan ook in echoputten,

 

in de machineparken en hun balzalen.

 

Of in de halvemaanvormige schacht

 

in fridericianum, de gonzende korf.

 

 

 

Staande op de wenteltrappen zie je

 

hoe de elektromotor honing voortstuwt

 

door het huis, in doorzichtige aderen.

 

Vlakbij rust vet op een rustbed van koper,

 

 

 

in een ruimte, gekromd als de maan-

 

sikkel in t eerst kwartier die ook al

 

boven de luchtkastelen scheen waarin

 

Assepoester danste, Doornroosje sliep.

 

 

 

Beveel de haren op de hoofden

 

te blijven maar ze moeten vallen.

 

Zo vergaat het telefoonpalen, steden,

 

omverregenend in groten getale.

 

 

 

Onze hersens die in het hoofd zijt,

 

bid voor ons dat het niet afvalt.

 

Hoog pikt het oog uit van de lagen;

 

de lagere likt de hogere hand.

 

 

 

Steden waaien om en vergaan;

 

schilderachtige vaalten krommen

 

hun nagels en klauwen, begerig

 

om als paleizen op te staan.

 

 

 

Kassel, holle rietstad; ansicht

 

uit een ondergelopen land; ivoor-

 

zwart als overspoelde steden: Torum,

 

Palmar, teloor in het Reiderland.

 

 

 

In gene stad giet zich de honing

 

door buizen langs de muren, zoemend

 

boven de hoofden; o zoete extrakten

 

ijlend langs de harten en artefakten...

 

 

 

Imkers, drink hier de honing in

 

voorbijvliegend aan de wanden;

 

ruil voor stroming de stilstand in;

 

was en kaarsen stichten branden.

 

 

 

Plant helderheid in je oogwit; oude

 

ingeving: de schreeuw van de vuurmaker.

 

De eerste boot, en het water bevaarbaar!

 

Vaar op de honing het huis van de kunst uit.