De Revisor. Jaargang 3

[p. 40]

Jan Christ
Het pleinleven van ene Hannes W.

Hannes W. betrad het schoolplein aan de zuidkant ervan, waar het toezicht hem niet opmerkte. Zijn pleinverkenning werd licht gestoord door de regen. Hannes veegde de spetters uit zijn nek en drukte zich tegen een muur, terwijl de anderen elkaar de oorlog verklaarden ontdekte hij in de bepleistering van de muren eskaders vissen, volgde hun vormen op de voet en ontnam een zaagvis een zaagtand, en terwijl hij deze tussen de toppen van zijn vingers fijn wreef werd hij gevangen genomen.

Maik Tingried nam gevangen, verwonderde zich dat Hannes geen tegenstand bood, de zeebewoners op de schoolmuur ‘trokken’ niet, hij werd midden tussen de meiden gekeild, kwam in aanraking met brei- en vlechtwerk, kreeg in zijn neus de geur van meisjeshalzen, een haarspeld ging stuk, viel op de grond, tikkend op het steen van de treden van de trap, Hannes deed z'n best om de stukken van de haarspeld niet kapot te trappen, ontdekte dat op de dolfijnen de haaien volgden, haaien! schreeuwde hij, de meisjes spoten alle kanten uit, stormden op de bewakers af die zich knokkend verdedigden, toen het einde van de pauze kwam stoof de hele zaak weg, Hannes bleef.

Een meisje, een van de laatsten, zwaaide even, was toen om de hoek verdwenen, hun hoofden waren achter de ruit van de hal, hij moest verderlopen om niet gezien te worden, ontdekte dat op het asfalt een witte streep was getrokken, breed, als met een bezem erop aangebracht, in mooi, onbezoedeld wit, met zijn ogen op het wit gericht begon Hannes te hollen, treuzelde nog wat op die witte straat totdat op een gegeven punt geklop hem onderbrak. Hij bleef staan, door de ruit van een klaslokaal wezen vingers naar hem, monden breed van 't lachen, hij vluchtte, maar omdat hij de witte straten volgde keerde hij steeds weer in hun gezichtsveld terug, de geluiden achter de ruiten, alle ruiten, sloten hem in, alleen de uitgang naar de straat stond nog open, was met klopgeluiden niet bereikbaar, liep langs raamloze muren zonder klopgeluiden, Hannes maakte rechtsomkeert om naar de straat toe te vluchten toen er een raam openvloog en meneer Stumpfnegger bezwaar maakte.

Toen ze de keer daarna op het schoolplein losgelaten werden, was het gevaar om gevangen genomen te worden kleiner. In de schaduw van de westelijke muur volgde Hannes de voegen, voegen volgend werd hij niet gevangengenomen, z'n voeten schraapten waar niets te schrapen was, asfalt schraapten ze, dus toch: weer een muur, tot zich daarachter nog een muur aansloot en daartussen: regenpijpen, venstergaten, muurnissen, regenpijpen. Hannes legde z'n oor tegen een pijp die in het systeem van het schoolplein verbonden was met de pijp van de Grote Trap en op deze pijp van de Grote Trap werd alarm geslagen. Het alarm plantte zich voort door alle buizen en pijpen, want de buizen van beide gebouwen, het schoolgebouw en het gebouw van de gymzaal, waren door een hoofdbuis, die in de hoek in een hoofdafvoer uitmondde, met elkaar verbonden zodat op welke buis je ook alarm sloeg, het overal naartoe klonk. Hannes trok een paar kinderen aan hun mouw, en niet lang daarna waren alle regenpijpen bezet, en toen ze dat zagen sloegen de alarmmakers nog harder alarm, dat tenslotte werd beantwoord zodat de alarmmakers alarmpauzes hielden om de signalen te kunnen horen. De signalen waren afkomstig van de gevangenen die op de trappen zaten, toen meneer Stumpfnegger, een einde aan het alarmspel makend, vroeg: Wie heeft die herrie bedacht?’ zwegen de bedenkers.

Hannes liep door tot de buitenste pleinrand was bereikt, die eindigde in het gaas, een pleinrand vergaasde. Hannes liet zich in de mazen vallen. Voor hem sukkelde een potje trefbal voort, dat spelers verbruikte die dan naar de omheining kwamen. Zich vastklampend trok hij zich op, zette zich schrap zodat hij hen die hem zijn plek aan het gaas wilden betwisten, weg had kunnen duwen, maar de pijn in zijn handen was te erg, dus moest hij eraf, z'n benen kregen dorharde halmen te voelen, hij zat gehurkt op een streep tussen zandweg buiten en asfaltplein binnen, de benen opgetrokken als in een spleet, dat zat niet lekker. Hij nam de wijk naar voren en stond voor een rij die zich uitrekte, die strekte zich uit om de bal te vangen, Hannes strekte zich niet uit. De bal kwam eraan, de worp was precies op Hannes gemikt, zo laag dat iemand uit de muur brak om hem voor de tegenpartij weg te vangen maar met de bal viel en hem liet vallen, door Hannes kwam dat, die uitbrak op een moment dat hij, vond de vanger, niet meer had mogen uitbreken want nog nooit was iemand, als een speler de bal voor hem wilde wegvangen, uitgebroken. Ze stortten zich op hem, zaten hem achterna tot over de streep, nog door een tweede partijtje heen, tussen-

[p. 41]

door klappen, het gelach van de tegenpartij, tenslotte alleen nog schaduwen en schimmen, lichtpuntjes, de ogen van meisjes, het gesuis van een springtouw, de koelte van traptreden.

De volgende dag kwam Umo zijn diensten aanbieden. Hij heette Ulrich Molk en was een te dik uitgevallen vierdeklasser, stotteraar, hier schaadde dit onvermogen tot een vlot taalgebruik hem niet, Moby Dick, zo heette hij ook, was olifant, walrus, varken, alles wat men maar van hem verlangde. Aan het begin, als de ploegen nog niet opgesteld stonden, de kopstukken de bal hadden en het de mensen in het veld allemaal te lang begon te duren, was hij, Umo, de grootste grapjas. Hij zag hoe Hannes W., die ze gisteren op z'n sodemieter hadden gegeven, die platte bleekscheet, aan de rand van het speelveld stond te dromen. Umo riep hem bij zich, Hannes probeerde zich te drukken maar de Dikke zwom het veld uit en trok hem binnen de lijnen, pootte hem in een hoek neer, bij het gewone voetvolk. Het kopstuk van de ploeg, een zekere Lutz Lesser, duwde hem weg, Umo haalde hem eigenhandig, lachend terug. Lesser raakte buiten zichzelf, Umo maak te een gebaar alsof hij, wanneer Hannes niet kon blijven, zelf wilde opstappen, en dus lieten ze hem maar, ineens was het menens geworden voor Hannes W.

Gooi ze af! Verroer je niet! werd erin zijn nek gebruld. Glip toch niet steeds langs de lijn! Ga naar het midden, daar komen de ballen! Laat die voor Moby, die vang je nooit! dat was Lesser. Gooi ze toch af, laffe zak! weer Lesser! Met jou komen we er nooit! Lesser. De hoek waarin Hannes stond werd leeggebombardeerd, Hannes verliet 'm en galoppeerde tussen de hoeken en lijnen heen en weer. Hebbes! Af! Mooi niet! Doorgaan! Beweging, mensen! Daarheen! en Hannes galoppeerde, hij sloeg z'n armen uit en fladderde zoals niemand anders fladderde. Hé, omlaag die flappers, fladderen doe je maar op je weitje! De ballen misten doel en gingen uit. Inde stilte die volgde op de ballen die uit waren gegaan, kauwde hij op z'n nagels, stond te dromen, deed er niet toe waar, dat rotding kwam steeds weer terug, het circus begon opnieuw. Hannes' pogingen de bal te benaderen bleven zonder resultaat, het ding floepte steeds weg. Hannes dook ineen, het hoofd diep tussen de schouders, en ontweek de bal. Da's een goeie! zei Lesser prijzend, had Hannes W. geprezen, zijn partij was bijna helemaal uit, Hannes was de laatste der galopperenden. Handen de lucht in! Waar heb je anders je handen voor! Zie je wel, dat wordt nooit iets! Als ie niet eens snapt waar ie z'n handen voor heeft. Het ding was in de lucht. Was gevaarlijk om zo'n lucht te hebben, alsmaar boven je, in zo'n lucht te moeten leven. Blijven lopen! Weg met die handen! Nee: omhoog ermee! Ze probeerden hem uit te gooien. Hou vast die bal! Vasthouden! Wat? Hè? Wat? Vast die bal, zeg ik je! Hannes snapte het: als de bal nu komt, moet hij hem vasthouden. Laat 'm gooien, riep Moby. Hannes schudde van nee. Vasthouden, jongen, teruggooien, jongen! Wat? Kan ie dat niet? Kan ie niet gooien? De mensen uit het uit-vak begonnen te lachen. Hij kan 't niet! Hij kan de bal niet eens tegenhouden! Allen die buiten het speelvak stonden, lachten. Het gelach van alle kanten, en Hannes galoppeerde maar door. De bel ging, de pauze was voorbij, men ruimde het veld, Hannes galoppeerde nog steeds, tegen het gelach, tegen de stemmen op het schoolplein, op een vlucht zonder einde voor de bal die er allang niet meer was, en - bleef maar galopperen.

De daarop volgende dag hing er iets in de lucht. Geen van de pleingangers had het in de gaten: de hardlopers niet die tussen de speelvelden renden, op de loperstussenlijnen, en angstvallig vermeden op de afbakeningen van de velden te komen, hadden het zo druk met ertussen-lopen en vermijden, dat ze nergens anders oog voor hadden; de spelers op de speelvelden van het plein bleven binnen de lijnen en moesten op het wisselen letten, zodat ze geen tijd hadden voor iets anders dan op-het-wisselen-letten en binnen-de-lijnen-blijven; op de trappen hadden de diefje-met-verlos-spelers continu werk om hun vestingen te verdedigen, gevangenen moesten gevangengenomen en hun bewaking geregeld worden, zodat van louter gevangennemen en bewaken niemand zo vrij was als Hannes, die 't zich kon permitteren te kijken naar wat boven hen was: een effen hemel en in al die effenheid een vogel die omhoogvloog, zich liet vallen, in ruime bogen voortdurend terugzwierde, spiraal op spiraal stapelde in een kolom zo groot als het plein, ergens in de hoogte verdween om zich van een zeker punt weer omlaag te storten, z'n grootte van zoëven herwinnend, en, zichzelf opvangend, weer op te stijgen. Hannes W. maakte zich los, trad buiten de grenzen die hem veiligheid hadden geboden, onafgebroken omhoogkijkend werd hij vrijer. Het begon met een spel van de schouders, de armen ontvouwden zich, verleenden hem een grotere actieradius, die ook meteen werd uitgebuit door met z'n armen te zwaaien, hij drong de loperstussenzone binnen, cirkelde er meerdere malen doorheen, maakte cirkels van cirkels, die groeiden als spiralen, groeiden uit boven de nauwe looppaden op het plein, het plein werd luchtruim, speelvelden werden doorkruist, doorsneden alles wat er aan lijnen, grenzen en afbakeningen op het schoolplein was aangebracht als een niet te verwijderen rasterwerk. Hij hield rekening met alles tijdens zijn vlucht, samendrommingen ontweek hij, was ontsnapt voor de schrik ze had ingehaald, tenslotte was hij de nissen van het schoolplein binnengedrongen waar de meisjes hun hinkelbanen hadden, een paar die moesten wachten tot ze met hinkelen aan de beurt waren probeerden Hannes' vliegspel uit en ondervonden dat schoolpleinnissen geen ruimte zijn om te vliegen, volgden hem naar de open vlakte van het plein, als vogels die ze waren ook over de grenzen van de spelen heen vliegend, aarzelend eerst, daarna onmiskenbaar de grenzen schendend. De kopstukken wisten niet meer hoe ze leiding moesten geven aan het spel, de trapheersers verloren het overzicht over hun krijgshandelingen want de tegenstanders begonnen al hoe langer hoe meer op vogels te lijken, het gezwaai stak ook degenen aan die af waren, die brachten verwarring in hun eigen gelederen en hielpen ballen, zonder de aandacht er

[p. 42]

nog bij te hebben, naar de andere wereld. Grensschendingen namen hand over hand toe, zorgden, omdat met grensschendingen niet te spelen was, dat het spel werd afgebroken, kopstukken lieten gaan wat er van hun partij nog over was, die veranderden, naar het Grote Voorbeeld, in grote grijpvogels en doorbraken als golven de spelen die zich nog handhaafden. Meneer Stumpfnegger werd uit de vaste koers van zijn schoolpleinbewandeling verdreven en door een gesticulerende menigte omsingeld, anderen namen de wijk naar de muren, toen riep ineens het kopstuk van het laatste spel dat nog intact was, hij riep: Mauzinger! en: Mauzinger! riepen ook de mensen uit de uit-vakken. De spelers in het veld en de trapbewakers en zelfs meneer Stumpfnegger vroegen waar Mauzinger bleef. Er ging veel tijd voorbij eer Mauzinger kwam. Pas tegen het einde van de pauze, toen sommige vogels nauwelijks nog vlogen, vleugellam waren, en alleen Hannes W. nog onderweg was, kwam Mauzinger: een bolle kop, met borstels boven de ogen, leren borststuk, schouderkleppen en laarzen, die liet als een bokser zijn hele lichaam schudden en sprak geamputeerde zinnen: Doen we! jongens, werk aan de winkel! De jongens kwamen, of, zoals ze hier zeiden, de ‘Mauzingers’ of gewoon: de Mauzies, vier prima uit de kluiten gewassen vrienden.

Hannes liet zijn vlucht voor meneer Stumpfnegger eindigen, wees met z'n hand naar boven en vroeg: Wat is dat 'r voor een? en hief nog één keer de armen op als wilde hij gaan vliegen, zweefde staande uit, Stumpfnegger keek Hannes aan, zei geen woord. Thomas Sennried, een van de Mauzies, kreeg ineens de regenpijp aan de westelijke muur in de gaten, wees 'm Jörg aan, en die zei: Die nemen we! Hannes echter vroeg voordat Stumpfnegger zijn pleinoversteek voortzette: Een buizerd of een wouw? Verder kwam hij niet, hij werd in zijn nek gegrepen, waar de grote slagader zit, nummer twee bond zijn handen vast. Afvoeren was een gewone gebeurtenis op het schoolplein. De regenpijp aan de westelijke muur bleek voor het doel geschikt, hij had de benodigde afstand. Kennen jullie buizerds? vroeg Hannes. Mauzinger had drie riemen bij zich, de sterkste sloeg hij Hannes om de heupen. Hannes W. liet zich tegen de pijp aansnoeren. De mannen van Tingried kwamen eraan, en Mauzinger