De Revisor. Jaargang 1

[p. 53]

Peter Verstegen
Van een lief gezicht en een man met karakter

Een paar jonge meiden stootten elkaar giechelig aan en stoven proestend weg toen Henk Tans, een jong aardrijkskundeleraar, met de stramme tred van iemand die zich in zijn lichaam niet zo thuisvoelt de brede schooltrap afdaalde. Het was zijn stijve houding en de barse uitdrukking op zijn gezicht die de kinderen aan het ginnegappen bracht, maar Henk Tans had er geen notie van wat hem in de ogen van zijn leerlingen belachelijk maakte. Hij wist alleen dat er veel om hem gelachen werd, vooral als hij geen grapje maakte, en er waren dagen dat hij daaronder leed.

Beneden gekomen liep hij naar de fietsenstalling om zijn solide hoge herenfiets op te halen. Het was een fiets met geribbeld zwart celluloid om grote delen van het frame, bijna even oud als hijzelf. Zijn vaders vroegere fiets, vorig jaar uit zijn geboortedorp meegenomen ter gelegenheid van zijn eerste baan in de grote stad, waar een goed rijwiel van pas kon komen. Toen hij de fiets uit het rek trok, zag hij dat er met krijt lul op het gebarsten leer van zijn zadel was gekalkt. Onaandoenlijk pakte hij zijn zakdoek, maakte een punt nat en veegde de krijtletters weg.

Twintig minuten later was hij thuis - een zolderkamer in een smalle, hoge straat ver uit het centrum, met maar één raam dat om deze tijd, half vijf, en in deze tijd van het jaar, half maart, niet veel licht meer doorliet. Tans draaide een schakelaar om en twee neonbuizen flitsten aan met een zoemend geluid. De kamer mat vier bij vier meter. Het tweepersoonsopklapbed, de beide rotan stoelen en het kleine bureau behoorden de hospita toe; Tans zelf zou ze niet uitgezocht hebben, maar zijn hospita had geen bezwaar gemaakt toen hij een in serie vervaardigde zonsondergang en een spreuk op geglazuurd aardewerk (Waar Liefde Woont Gebiedt De Heer Zijn Zegen) had willen vervangen door wat hem persoonlijk meer bekoorde - de Adamskop, fier opzijblikkend vanuit de stierenek, van Michelangelo, en een grote foto van Rodins devoot gevouwen vrouwenhanden.

Michelangelo! Terwijl hij zijn regenjas in de kleerkast hing, schoot hem met een steek van woede te binnen wat die Pietje De Bie tegen hem had durven zeggen vanochtend. Dat knulletje was opgestaan uit zijn bank, naar hem toe gelopen en had toen brutaalweg van zijn pas gestoomd colbert een grote blonde haar geplukt, met de woorden: ‘Hee, meneer, is uw vriendje blond?’

‘Wat bedoel je?’ had Tans stamelend uitgebracht.

‘Nou gewoon, u bent donker, dus ik dacht, zou toch kunnen dat die blonde haar op zijn jasje een haar van zijn vriendje is.’

De jongen had een onschuldig smoel getrokken, maar de hele klas zat ademloos te wachten hoe hij zou reageren.

Nu, hij had trefzeker gereageerd: ‘Je verdient een pak slaag, maar ík ben niet van plan mijn handen aan je vuil te maken!’ De klas had gegrinnikt, snel bereid de eigen vertegenwoordiger te laten vallen. Maar hoe kwam die snotaap op het idee. Homoseksueel, hij? Was het omdat hij altijd zonder vrouwelijk gezelschap op schoolfeesten verscheen? Morgenavond was er weer zo'n corvee. Het Paasbal! De directeur stond erop dat de jongere leraren aanwezig zouden zijn.

Tans had zich geïnstalleerd in een van zijn rotanstoelen en een nieuw deel ter hand genomen van de Encyclopedie van het Dierenrijk, waarop hij geabonneerd was, toen het belletje klonk van de intercom (eigenlijk babyfoon) waarmee zijn hospita hem soms boodschappen doorgaf.

‘Meneer Tans,’ klonk het metalig. ‘Er is hier iemand voor u aan de telefoon. U weet, ik heb niet graag dat ze u opbellen hier.’

‘Wie is het, mevrouw Mulder?’

‘Ja, dat weet ik niet. Een juffrouw.’

Hij moest drie trappen af naar mevrouw Mulders etage. Dat gaf hem ruimschoots de tijd zich af te vragen welke juffrouw hem zou kunnen bellen. Eefje (de eerste en nog steeds enige vrouw in zijn leven)? Nee, ze had het nummer niet. En Eefje zelf had duidelijk genoeg laten merken dat ze hem niet meer moest. ‘Ik hou niet meer van je en ik heb nooit van je gehouden,’ had ze hem toegebeten toen ze had opengedaan en hem in een stromende regen op de stoep had zien staan. Pats de deur weer dicht, terwijl hij verwacht had dat het slechte weer haar zou vermurwen. In de trein terug naar Groningen, waar hij studeerde, had hij het moeten stellen met de schrale troost van haar onlogika. Als ze nooit van hem gehouden had, hoe kon ze dan zeggen dat ze niet meer van hem hield? Intussen prikte het zweet in zijn oksels bij deze herinneringen. Mevrouw Mulder liet de deur naar haar huiskamer openstaan

[p. 54]

toen hij de hoorn van de telefoon, gemonteerd aan de wand van de gang, van het eronder geplaatste tafeltje pakte. ‘Wilt u vooral zeggen dat ik het liever niet heb!’ riep mevrouw Mulder vanuit de huiskamer.

‘Met Tans,’ zei hij stug.

‘Met Emmie, meneer. Emmie Klein.’

Meneer Tans wendde verward zijn gezicht af, al kon niemand hem zien. Emmie was een meisje uit de hoogste klas. Ze behoorde tot zijn favorieten.

‘Uh ja, Emmie?’ zei hij, vriendelijk voor zijn doen.

‘Ik wou iets vragen over het werkstuk. U neemt me toch niet kwalijk? Ik heb nog geprobeerd u te pakken te krijgen, vanmiddag op school, maar u was al weg.’ Ze praatte wat jachtig.

‘Wat wou je precies weten?’

‘Ja, ziet u... Morgen is de laatste inleveringsdag en nou is het misschien een beetje een rare vraag, maar zou ik misschien even langs kunnen komen vanavond? Door de telefoon is het zo ingewikkeld.’

‘Vergeet u nou niet te zeggen dat ik het liever niet heb!’ riep de hospita.

Tans was zo overrompeld door Emmies verzoek dat hij meteen toestemde. Die avond om acht uur.

Struikelend vloog hij naar de deur toen de bel ging. Op de gang drukte hij twee knopjes in. Deuropener en lichtschakelaar. Emmie moest vier trappen beklimmen. Ze deed het met zo'n vaart dat ze de bovenste trap bereikte voor de trappenhuisverlichting zichzelf uitschakelde. Zwaaiend met een tas en licht hijgend verscheen ze op zijn overloop. Tans stak stijfjes zijn hand uit.

‘Wat aardig dat u me zomaar bij u thuis laat komen.’ Ze volgde hem zijn kamer in.

‘Uh ja, je had me een beetje overbluft,’ zei Tans zuurzoet, ‘eigenlijk doe ik het nooit, leerlingen aan huis ontvangen.’

‘Dus voor mij maakt u een uitzondering!’

De oliekachel brandde hoog; er heerste een behaaglijke warmte. ‘Zal ik je jas weghangen?’

Het was een kort, zwartleren jasje. Verder droeg ze een spijkerbroek en laarzen tot de knie. Geen vlinders en kakelbonte lappen op het zitvlak genaaid, en ook geen plateauzolen. Hij constateerde het met genoegen.

Emmie gaf haar jasje en hij hing het naast zijn eigen jas.

‘Aardige kamer,’ zei ze, en op een uitnodigend gebaar van haar leraar liet ze zich neer in een van de rotan stoelen. ‘Het licht zou best wat gezelliger kunnen.’

Meneer Tans vond haar opmerking lichtelijk ongepast maar liet het passeren. Zelf was hij tamelijk ingenomen met zijn TL-buizen. Goed licht en een lange levensduur. Tans ging tegenover haar zitten.

‘Vertel eens,’ zei hij. ‘Wat zijn de problemen. Welk land had je ook weer gekozen?’

‘Griekenland.’

‘Ach ja. Was je daar niet een keer op vacantie geweest?’

‘Zeven jaar geleden met mijn vader.’

Dromerig liet ze erop volgen: ‘Hij is al vijf jaar dood.’

‘Oh...’

Ze haalde een pakje sigaretten voor de dag en bood er hem een aan. Hij accepteerde en gaf haar vuur.

‘Hoe kwam je eigenlijk aan mijn telefoonnummer?’

‘Nou, uw adres staat in de lijst natuurlijk. Dus toen ik een keer langs uw huis kwam ben ik even afgestapt om te kijken. Toevallig had ik de naam van uw hospita onthouden... Zij staat in het telefoonboek.’

‘Ze vindt het niet goed dat ik hier gebeld word.’

‘O jé, dat wist ik niet.’

‘Zo erg is het niet.’

Ietwat spiedend keek hij haar aan. Ja, ze was een van de mooiste meisjes van de school. Maar er was nog iets meer. Ze was anders. Nee, hij vergiste zich niet, ze was niet zo'n kleine vamp als Ada of Mar jol met hun uitdagende truitjes. Emmie behoorde tot een ander soort. En hoe kwam dat, vroeg hij zich af. Wel, dat kwam omdat, tja, ze had gewoon een lief gezicht, dat was het!

Intussen had Emmie haar tas geopend en er een schrift uit opgediept.

‘We moesten het werkstuk uiterlijk morgen inleveren. Ik heb het bijna af, alleen nog wat foto's inplakken. En nu hoorde ik vandaag dat het in een schrift moest met een harde kaft. En ik heb een gewoon schrift gebruikt.’

Hij nam het schrift van haar over en bladerde het door. Netjes beschreven velletjes. Hier en daar al een foto, geknipt uit een folder, maar nog veel open plekken. Ja, dit was een moeilijke zaak. Tans had één zekerheid in het leven, en dat was de onwrikbaarheid van zijn principes. Iemand voortrekken was uitgesloten. Aan de andere kant ging het natuurlijk om een kleinigheid.

‘Hoe kwam dat zo, dat je het niet wist?’

‘Ik denk dat ik ziek was toen u zei dat we een harde kaft moesten nemen.’

‘Dan zal ik het maar door de vingers zien.’

‘Gelukkig, ik had het nooit op tijd kunnen overschrijven allemaal.’

‘Het is belangrijker wàt je schrijft,’ zei hij ernstig.

‘Ja, nou, ik heb erg mijn best gedaan.’

‘Maar had je dit niet aan de telefoon kunnen vragen?’

De vraag leek haar in verwarring te brengen. Ja, sterker, hij had de indruk dat ze bloosde.

‘Ach, ik woon in de buurt.’

Toen hij er het zwijgen toe deed, vervolgde ze onverwachts: ‘Ik heb gehoord wat die Pietje de Bie tegen u zei vanmorgen. Echt misselijk!’

Nu begon hij zelf rood aan te lopen. Dat verhaal deed dus al de ronde op school!

‘Het is toch niet erg om homofiel te zijn! Wat kan je daar nou aan doen?’

‘Maar Emmie...!’

[p. 55]

Ze keek hem afwachtend aan. Dit was verschrikkelijk. Wat moest hij zeggen?

‘Het is een misverstand. Ik heb... ik ben... ik ben zo niet!’

‘Zie je wel! Dat heb ik ook altijd gezegd. Maar die rotjongens... nou ja.’

‘Zie ik er dan naar uit?’ riep hij pathetisch.

‘Ach, ze kletsen maar wat.’

‘Is het omdat ik nooit iemand meeneem naar een schoolfeest?’

‘Misschien hebt u niet zoveel kennissen?’

‘Huh...?’

‘U komt toch uit Ommen? U kende natuurlijk niemand toen u hier kwam wonen. Dat is normaal.’

Hier had Henk Tans geen weerwoord op, en omdat Emmie zelf ook in de war was van haar gedurfde uitlating, stopte ze het schrift weer in haar tas en trok haar jas aan die hij uit de kast haalde. Het was half negen toen hij, luisterend aan de trap, de voordeur achter haar dicht hoorde slaan.

Er zijn in het leven van een jong meisje van die ogenblikken waarop ze een onbedwingbare behoefte voelt aan het doen van confidenties. Zo fietste Emmie na haar bezoek aan Henk Tans naar een vriendin, Marijke geheten, die op een andere school zat en daarom speciaal geschikt was voor de rol van confidente. Voor haar zou meneer Tans niet automatisch die rare, stijve hark zijn die hij in de ogen van haar schoolvriendinnen was. Ze kon Marijke vertellen over zijn liefhebberijen, zoals vogeltjes en Esperanto, waar hij zo enthousiast over kon praten; over zijn ogen die vaak glinsterden achter zijn brilleglazen, alsof hij zich heimelijk amuseerde, ten koste van de klas.

Het was te hopen dat hij haar werkstuk goed zou vinden. Ze had er behoorlijk hard op gewerkt. Haar vader had gelukkig veel boeken over Griekenland in de kast gehad.

De vriendin voelde feilloos aan dat Emmie uit was op ontboezemingen. Ze bracht zelfs een fles wijn ter tafel. Nadat de glaasjes waren gevuld, begon Emmie de situatie uiteen te zetten. De laatste weken had ze steeds sterker het gevoel dat ze verliefd was op de aardrijkskundeleraar, meneer Tans. Hubert dacht ze dat hij heette. Ze had er zich eerst tegen verzet. Een zoveel oudere man, nietwaar? Maar aan de andere kant, een leeftijdsverschil van een jaar of acht was toch zo onoverbrugbaar niet? En als ze over drie maanden eindexamen had gedaan, zouden ze niet langer leraar en leerling zijn.

Marijke leefde hartelijk mee. Hoe was haar gevoel voor Hubert precies, informeerde ze, vergeleken bij dat voor Joost, haar vlam van de afgelopen zomer. Emmie wees op een belangrijk verschil tussen haar gevoelens voor Joost destijds en voor Hubert nu. Ze was op Joost misschien verliefder geweest, maar haar gevoelens voor Hubert gingen dieper.

Had ze een foto? Nee, maar ze kon hem beschrijven. Eén meter vijfentachtig, mager, gespierd, tamelijk - hoe zou ze het uitdrukken? - tamelijk ernstig om te zien, door de bril misschien, een brede mond, rechte tanden, opvallende jukbeenderen, vrij kort haar (gelukkig niet zo'n leraar die zo nodig méé moest doen), een stèrk gezicht al met al. Ja, dat was de beste beschrijving.

Marijke feliciteerde haar vriendin met haar keus en vroeg of Hubert niet al voorzien was. Nee, hij werd nooit met gezelschap gesignaleerd, Toch was het ook geen nicht. Ze legde uit wat haar tot die conclusie had gebracht.

‘En ziet hij iets in jou?’

Soms had ze gedacht dat er iets zachts was in zijn blik als hij naar haar keek, zei Emmie, maar met die brilleglazen wist je zoiets nooit zeker.

Henk Tans was bezig met correctiewerk, maar zijn gedachten waren elders. Het bezoek van Emmie was een evenement in zijn eentonig bestaan. Er waren zeker vijf of zes meiden die hem 's nachts soms uit de slaap hielden door de herinnering aan hun aanhalige maniertjes, flemende stemmen, lachende monden en de rest. Maar Emmie, Emmie had een lief gezicht.

Ze had bij hem langs willen komen, terwijl ze de kwestie best telefonisch had kunnen afdoen. Ten tweede had ze hem willen uithoren naar aanleiding van de blonde haar op zijn jasje en de betekenis die Pietje de Bie daaraan gegeven had. En in de derde plaats was er die vreemde uitroep van haar, over Ommen. Als je die drie dingen bij elkaar optelde, kreeg je toch de indruk dat hier iets heel buitengewoons aan de hand was, namelijk, dat er (was het werkelijk denkbaar?) een meisje verliefd op hem geworden was, en niet zo maar een, maar Emmie! Hij had er zijn collega's wel over horen ginnegappen. ‘Je krijgt er gegarandeerd stront mee,’ herinnerde hij zich dat Metsiers, de gevierde leraar Nederlands, eens had gezegd. Metsiers, die de verliefde leerlingetjes, als je hem geloven mocht, geregeld van zich af moest schudden. ‘Je kan er niet aan beginnen,’ aldus Metsiers. ‘Zo'n kind gaat erover kletsen. Binnen een week weet de hele school ervan. Je kan zo'n kind in de klas niet eens meer een beurt geven, haha!’ (Waarom Metsiers zo bulderend had moeten lachen was hem ontgaan.)

Wat daar allemaal ook van waar mocht zijn, over een paar maanden kwam Emmie van school. Het kwam vaker voor dat een leraar trouwde met een oud-leerling. Geen van zijn principes was daarmee in strijd.

Morgen het schoolfeest. Voor het eerst lachte dat vooruitzicht hem toe. Hij zou haar misschien iets te drinken kunnen aanbieden, zonder dat het in de gaten liep. Misschien waren ze wel voor elkaar bestemd!

Op vrijdagen had Tans maar twee uur les. Daarna vertrok hij naar buiten als het weer dat toeliet. De Hoge Veluwe kende hij als weinigen, en menig zeldzaam vogelgeluid had hij vastgelegd op zijn recorder.

Maar vrijdag had dit maal nog meer in petto. Aan het eind van de ochtend zou hij Emmie zien, want uiterlijk twaalf uur moesten de werkstukken ingeleverd worden: scripties over een land naar keuze. Hij verwachtte daar veel van. Ware be-

[p. 56]

langstelling en zelfwerkzaamheid werden hiermee gestimuleerd. Vijf of zes werkstukken had hij al binnengekregen inde loop van de week, maar met opzet had hij ze nog niet ingekeken.

Emmie! Gedurende zijn twee lesuren, aan lage klassen, dook ze steeds op in zijn gedachten, en steeds weer voelde hij zich dan - ja, er was geen andere beschrijving mogelijk - helemaal warm worden van binnen. Dat lieve, ronde gezichtje met de gebogen wenkbrauwen, het haar tot op de schouders, pony van voren, de bewegelijke mond, de ernstige ogen - en enigszins in tegenspraak daarmee haar jong, langbenig lijf, haar vitale manier van lopen, de strakke spijkerbroek. Wat wist hij eigenlijk weinig van haar af. Maar dat zou veranderen!

Twaalf uur. Hij wachtte in zijn lokaal. Binnen een kwartier had hij een stoet vijfdeklassers te woord gestaan en de schriften in zijn steeds meer uitpuilende tas gestoken. Emmie was de laatste die verscheen. Zijn stem klonk schor toen hij zei: ‘Zo, tot op de laatste seconde zitten verbeteren zeker?’

‘Nee hoor, dan was het geknoei geworden. Ik werd aan de praat gehouden door een paar jongens. Over het feest vanavond.’

Tans moest zich beheersen om niet jaloers te vragen welke jongens ze bedoelde, en wat ze van haar wilden.

‘Ik heb ze afgepoeierd. Ik ga alleen.’

Was dit geen aanwijzing dat ze zich vrijhield voor hem?

‘U komt toch ook?’

‘Natuurlijk!’ zei hij wat al te gretig. Zou hij haar kunnen voorstellen jij tegen hem te zeggen?

‘Nou, hier is het dan,’ zei ze. Het schrift dat hij de vorige avond al had doorgebladerd kreeg een plaats in zijn tas. Ze zeiden ‘Tot vanavond dan maar,’ allebei verlegen.

In de fietsenstalling bleek zijn zadel weer beschreven. Dit keer stond er boerelul in zorgvuldige lettertjes. Hij glimlachte. Dachten ze soms dat hij zich dit zou aantrekken, dat zootje snotapen?

Thuisgekomen zette hij zich aan zijn bureau en legde de schriften voor zich op tafel. Links de grote hoop, rechts het schrift van Emmie. Wat nu te doen, meteen aan dat ene schrift beginnen of eerst wat snuffelen aan de rest?

Snel nam hij de onderwerpen door, vermeld op de etiketten: zeven maal Frankrijk, twee België, vijf Engeland, vier Spanje, drie Italië, en vier unica: Joegoslavië, Rusland, Marokko en tenslotte Griekenland (Emmie). Waarom nog langer gewacht? ‘Scriptie over Griekenland in de Oudheid en het Heden.’

Op de eerste pagina een inhoudsopgave. Zes hoofdstukjes, de sectie ‘Middelen van Bestaan’ zelfs onderverdeeld in A tot en met E. Een lijst met geraadpleegde werken daaronder, niet van al te recente datum, zo te zien. Op de twee volgende bladzijden twee kaartjes, van het oude en het nieuwe Griekenland, netjes gecalqueerd. Omslaan. 1. Geologische gesteldheid. Daar begon het dan: ‘De bodem van Griekenland was al in de oudheid erg rijk aan delfstoffen, zoals marmer, goud, zilver, koper en ijzer.’

Er verscheen een strenge rimpel boven Tans' neus. Wat was dat nou? Sinds wanneer was marmer een delfstof? Wat zijn gevoelens voor Emmie ook mochten zijn, het was ondenkbaar dat hij haar werk met andere ogen zou corrigeren! Bedaard haalde hij een rood potlood uit zijn binnenzak en zette een streep in de kantlijn. Verder: Vulkanisme. Kustvorming. Klimaat. ‘Omdat de zomer erg heet is heeft Griekenland grote droogte. De neerslag valt in de winter. Er vallen dan veel slagregens maar weinig sneeuw valt er, door invloed van de zee.’ Hm, tja... Wat hadden we hier? Een plaatje van de Olympus met bijschrift: ‘De top van de Olympus met eeuwige sneeuw.’ Hoe zat dat ook weer? Hij liep naar zijn boekenkast, greep een boek en sloeg iets op. Juist, de Olympus was een groot deel van het jaar met sneeuw bedekt, maar van eeuwige sneeuw mocht niet gesproken worden. Terug naar zijn bureau. Het rode potlood bracht een nieuwe streep aan. Wat was dit? ‘... de oudste geschiedschrijver heeft dan ook gezegd: “Griekenland heeft de armoede altijd als gezellin gehad”.’ Wie was dat dan, die geschiedschrijver? Hier paste een haaltje. Landbouw. ‘... gerstepap het dagelijks volksvoedsel... de olijf kwam alleen in de kustgebieden voor, tussen de 400 en 700 meter’. Onjuist natuurlijk, en treurig geformuleerd. Pedant kraste het potlood in de marge.‘... ontbrak in de oudheid de krentencultuur geheel en al, tegenwoordig is hij een belangrijk exportartikel.’ Daar stond onzin, al was het goed bedoeld. Streep. Visserij. ‘De visserij werd als beroep beoefend.’ Ongehoord. Nijverheid. ‘De bouwnijverheid kwam niet op door woningnood, maar door de bouw van tempels en openbare inrichtingen, zoals scheepsloodsen.’ Hmm. ‘In de pottenbakkerijen werkten een of meer arbeiders die het ontwerp maakten, de klei kneedden, de verf bereidden en de oven verzorgden. De arbeiders bestonden uit slaven.’ Hmm! ‘De oven was nog niet bekend en de potten werden in de zon gedroogd.’ Een fikse rode streep.

Plotseling drong het tot hem door wat hij aan het doen was. Met elke haal van zijn rode potlood raakte hij verder verwijderd van zijn romantische verwachtingen. Waarom was hij goddomme meteen gaan strepen, meegesleept door zijn frikkige correctiedrift? Hoewel, aan de andere kant... hij kon toch moeilijk met twee maten meten. Van hem zou niemand ooit kunnen zeggen dat hij een leerling had voorgetrokken, zelfs al ging het om zijn toekomstige vrouw!

Zijn vrouw? Ze had gezegd dat ze erg haar best had gedaan op haar scriptie. Dit zou een grote teleurstelling voor haar worden. Maar hij kon moeilijk zijn plicht verzaken. Ze mochten op school de spot met hem drijven, maar iedereen wist dat hij rechtvaardig was. Strikt rechtvaardig!

Emmie arriveerde vrij laat op het schoolfeest. Ze droeg een korte spijkerrok met daaronder een gele maillot, en een truitje in dezelfde gele kleur, en toen Tans haar zag verslikte hij zich in de rook van zijn sigaret. Hij vermande zich. Hij moest

[p. 57]

sterk zijn! Ze praatte even met een klasgenoot en kwam op hem toe.

‘Wat leuk dat u er bent,’ zei ze met een glimlach die als een mes door zijn borst ging. Waarom kon het niet anders? Waarom moest hij haar de waarheid vertellen, terwijl hij zo dodelijk verliefd op haar was?

‘Wat kijkt u ernstig. Zal ik even bij u komen zitten of vindt u dat compromitterend?’

‘Uh, nee. Uh, wacht, ik zal iets voor je te drinken halen.’

‘Oh wat lief van u. Wijn graag.’

Stram werkte hij zich door het gewoel van de op beatmuziek bewegende leerlingen en liep naar de bar. Emmie keek snel om zich heen. Bijna de hele klas was er. Nou ja, het kon haar niets schelen als ze zouden roddelen. Ze hield van hem! Vanavond nog zou ze hem vragen wat zijn voornaam was. Hij was vreselijk verlegen, maar hij zou nog best ontdooien. Daar zou zij wel voor zorgen.

Hij kwam terug met twee glazen rode wijn. Helemaal achterin de gymnastiekzaal, waar zij zaten, kon je elkaar ondanks het kabaal redelijk verstaan.

‘Emmie, ik moet je iets zeggen,’ begon hij nerveus.

Ze keek hem verward aan. Hij ging er toch geen ouderwetse film van maken? Nou ja, waarom ook niet? Bij voorbaat schonk ze hem haar stralendste lach. Haar ogen schitterden, haar tanden blonken, haar lenige jonge lijf zat gespannen iets naar voren gebogen. Nog nooit had Tans er zo naar verlangd iemand in zijn armen te nemen als Emmie op dit moment. Hij voelde zijn wilskracht verslappen.

‘Ja?’ zei Emmie.

‘Kijk, ik vind 't nogal rot, maar je werkstuk...’ Hij zuchtte, maar het ging al beter, het begin was eruit. Zonder haar aan te kijken ging hij door: ‘Ik heb het vanmiddag doorgenomen. Je zou toch niet willen dat ik je voorloog? Je begrijpt het zeker wel. Zwak. Net voldoende misschien.’

Hij wierp een vlugge blik op haar. Geen stralende glimlach meer. Verbazing, ongeloof, onbegrip.

‘Oh, ik dacht...’ Toen ze verder niets zei begon hij door te praten, steeds gejaagder.

‘Je bronnen vooral... erg verouderd. Bijna allemaal boeken van voor de oorlog. Je schrijft dat de paardenkoets nog als taxi wordt gebruikt. Dat soort dingen.’

Haar onderlip trilde nu. ‘Het waren boeken van mijn vader... Hij was ook leraar.’

Tans haalde een papiertje uit zijn zak waarop hij wat aantekeningen had gemaakt.

‘Spelfouten ook. Geleverd en geproduceerd met een t. En zo'n zin als deze: “... de ijzermijnen die men in de Oudheid voor het grootste deel onaangeroerd zijn gebleven.” Dat had je toch moeten zien bij het overlezen. Maar goed, dat zijn kleinigheden. Hier: “In de Oudheid was de zee een belangrijke verkeersader.” Dat klinkt toch wel een beetje eigenaardig, vind je ook niet?’

Tans had zijn zekerheid teruggekregen en somde snel achtereen de tekortkomingen op. Ze zat erbij met half afgewend gezicht.

‘Nou ja, dan is het slecht!’ onderbrak ze hem tenslotte.

‘Maar het is belangrijk! Het gaat erom dat ik je niet wil voortrekken! Daarom zeg ik je dit allemaal. Juist omdat...’ Die zin, vond Tans, kon hij beter niet afmaken. Er was nooit iets uitgesproken tussen Emmie en hem. In zijn verwarring probeerde hij een grapje. ‘Weet je dat ik nog iets verkeerd las? Heel gek. Ik dacht dat er stond: “Onder het werk werd vaak automuziek gemaakt.” Het moest “aulosmuziek” zijn natuurlijk.’

Tans had zijn onafgemaakte zin beter wel kunnen afmaken. Dan was Emmie niet plotseling opgestaan en zonder nog een woord te zeggen vertrokken, want dat gebeurde nu, en Tans bleef als verdoofd achter met twee half lege glazen rode wijn voor zich op het tafeltje.

Hij dronk de beide glazen met kleine slokjes leeg en rookte nog een sigaret. Langzaam herwon hij zijn zielsrust. Het was gebeurd. Het was moeilijk geweest, maar hij had het toch volbracht. Zij had moeten begrijpen dat hij niet anders had kunnen handelen. Hij was haar kwijt waarschijnlijk, maar hij had zijn eer bewaard!

Vijf minuten later haalde Tans zijn fiets uit de stalling. Het was donker en hij was in gedachten, zodat hij niet eens zag wat er op het zadel was gekalkt. Het woei hard en dat deed hem goed. Met fier geheven hoofd reed hij tegen de wind in terug naar huis.