Reis van Jan van Mandeville

Waer om datmen den keyser van cathay den groten can hyet.

Ghi sult weten, dat doe al die werelt ghedestrueert was van der diluuien zonder noe ende sijn wijf ende haer kinder, noe hadde iij zonen: cam, sem ende japheth. Cam wast die zijn vader rugghe zach, doe hi al ontdect sliep ende hi wijsden mitten vingher ende bespottende, daer om dat hi vermaledijt waert ende

[fol. 113vb]

jafet keerde hem omme ende decte sinen vader. Dese iij ghebroedre trocken alt lant na hem ende cam, om dat hi die felste ende die wreetste was, so tooch hi hem an dat meeste deel vanden landen ende tbeste deel ende die partie van orienten dye men hyet asie ende sem nam affrike ende iaphet nam europe ende daer om es die werelt ghedeelt in iij partien. Van desen drien broedren cam was die meeste ende die machtichste, van hem quamen meer gheslachte dan vanden andren. Ende van sinen zone wart gheboren nembrot die rese, die die eerste coninc was van alder werelt, die den toorne van babylonien eerst begonste te makene. Ende met hem ende metten wiuen van

[fol. 114ra]

sinen gheslachte quamen dicwille ligghen die viande vander hellen ende wonnen aen hem kindren van menighen wonderliken maecsele, sulke zonder hooft, sulke met groten oren, sulke met enen oghe, sulke met paerts voeten, sulke met andren onghemaecten leden, so dat van dyen gheslachte van cam sijn comen die wonderlike liede, die in die eylande wonen ouer zee, daer jc hier voren of gheseit hebbe alle asie door. Ende om dat hi so machtich was ende dat niement ieghen hem en mochte, so hiet hi hem seluen gods sone ende ouerste van alle der werelt. Ende om dies cams wille hebben alle die keysere hem sint gheheten grote cam ende gods zone van naturen ende ouerste van alder werelt ende also scriuen

[fol. 114rb]

si hem in haren letteren. Ende vanden gheslachte van sem sijn comen die sarrasinen ende vanden gheslachte van jafeth es comen tfolc van jsrahel ende wi ende die andre die in europe wonen, also die van syrien ende die van samarien houden ende also si my gauen te verstane, eer jc te jndien waert trac. Mer alsic in jndien quam so vandict al anders. Nochtan ist wel waer, dat die van tartarien ende die ghene die wonen in die grote asie sijn van cam ghecomen, mer die keyser van cathay en heet hem niet cam mer can. Ende jc sal

[fol. 114va]

v segghen redene waer om. Het en is leden mer viij werf xx jaer, dat al tartarien was onderdanich ende in eyghenscepen den andren landen daer omtrent. Want si waren alle beestelijc ende en daden anders niet dan beesten hueden ende die leyden si ter weyden. Mer daer onder waren vij principael gheslachten, die ouerste van hem allen waren, vanden welken dat eerste gheslachte gheheten is tartar. Ende van desen gheslachte nemt alt lant sinen name tartarien, want si waren die edelste ende die meeste ghepresen. Dat ander gheslachte hiet cangoth, dat derde eurach, dat vierde vallier, dat vijfte senioth, dat seste mongi, dat seuende heet toboch.

[fol. 114vb]

Doe gheuielt dat een groot man, die was vanden eersten gheslachte ende hi was out ende hi en was niet rike ende sinen name was cangius jn sijn bedde lach hi ende sliep ende sach een vision, dat voor hem quam, een wit ridder al ghewapent mit witten wapen ende seyde hem: cam slaepstu? tot di so seint my die ouerste god ende sijn wille is, dattu seghes den seuen gheslachten, dattu hoorre liede keyser moetse sijn, want du suls winnen die lantscappen hier omtrent ende alle die an v palen sullen sijn onder v, also ghi hebt gheweest onder hem, want dat is die wille des ontsterflicken gods. Ende des morgens als cangius op stont, so ghinc hi desen woorden zegghen den seuen ghe\slachten,

[fol. 115ra]

mer si foolden met hem ende bespotten ende seyden, dat hi zot ware worden, so dat hi mit scaemten van hem schiet. Ende opten andren nacht daer na so quam die witte ridder toten seuen gheslachten ende beual hem ende gheboot hem van des ontsterflickes gods weghen, dat si haren keyser maecten van cam ende dat si niet meer onderdanich en souden sijn en ghenen lantscapen, mer si selue houden souden onder hem daer si onder gheweest hadden, soe dat si des andren daghes daer na cangius kosen tenen keyser ende settene op een swart velt ende hieuen op met groter feesten ende setten op enen setel ende daden hem alle eer ende hieten can, also en die witte ridder gheheten hadde. Ende doe hi aldus van hem ghecoren was woude hi proeuen,

[fol. 115rb]

of hi hem betrouwen mochte in hem ende of si hem ooc onderdanich zouden willen sijn, soe dathi doe vele statuten ende vele ordinancien maecte, die si heten ysatan. Die eerst statuut was, dat si alle ghelouen souden inden ontsterfliken god ende aelmachtighen, diese aldus woude vten eyghenscappen werpen ende dat sine altoos aenriepen in al haren saken. Die ander statuut was, dat alle die manne vanden lande die wapene draghen mochten, rekeninghe hielden ende datmen bouen elken tien mannen enen meester sette ende bouen elken xx enen meester ende bouen elke c een hooft ende bouen v^m. een hooft. Ende dat derde ghebot was,

[fol. 115va]

dat alle die meeste ende die principaelste van desen vij gheslachten souden laten alle datsi hadden ende vertien al haers erfs ende souden voort aen hem laten ghenoeghen mittien dat hi hem van gracien doen soude ende si dadent staphants. Dat vierde was een vreesselijc ghebot ende eyselijc, want hi gheboot den principaelsten ende den meesten vanden seuen gheslachten voorseit, dat een yghelijc van hem soude doen comen sinen outsten sone ende met haers selfs hande een yghelijc sloeghe zijns kints hooft of zonder beyden ende staphants wast ghedaen ende veruult.

[fol. 115vb]

En also die can sach, dat si ieghen sine ghebode niet en seyden, so peinsde hi dat hi hem tot hem wel betrouwen mochte ende ghebootse, datse ten wapene hem bereedden om sine baniere te volghene ende mit crachten dede hi onder alt lant daer omtrent.