Reis van Jan van Mandeville

Noch van mameth.

Jtem mahomet gheboot in sijn boec alkoram, dat een yghelijc soude hebben ij wiue ofte iij ofte iiij. Mer nv so nemen sire tot neghen toe ende also vele vriendinnen als si hebben moghen. Ende ist dat enich van desen wiuen mesdoet ieghen haren man, hi mach se wt sinen huse werpen ende sceden van haer ende nemen een ander. Mer hi moet haer gheuen een ghedeilte van sinen goede.

[fol. 69va]

Ende alsmen hem spreect vanden vader ende vanden zoon ende vanden heylighen gheest, si segghen, dat drie persoon sijn ende niet een enich god. Want hair booc alkoram en spreect niet vander drieuoldicheit. Ende als men seit, dat die zone es dat woort gods, si seggen dat si wel weten dat god woort heeft, want anders . . . . . en soude hi niet leuen. Jtem alsmen hem spreect vander gheboorte ons heren, hoe dat god doort twoort des ynghels seynde sine wijsheit in die werelt ende hem woude bescaduwen ende bedecken inder maghet maria ende dat mitten woorden des ynghels die doodde sullen werden verwect ten doemsdaghe, si segghen

[fol. 69vb]

dat wair is ende dat dat woort heeft grote cracht. Dat seit haer boec alkoram daert spreect, dat dinghel sprac tot marien ende haer seyde: maria god sal v bootsscappen twoort van zinen monde ende sijn naem sal sijn gheheten jhesus christus. Ende si segghen oec, dat abraham was een vrient gods ende moyses was een voerspreker gods ende jhesus christus was dat woort ende die gheest gods ende mahomet was recht een bode gods ende segghen ooc, dat van desen vieren jhesus was die waerdichste ende die grootste, so dat si vele goeder articlen hebben van onsen gheloue, hoe dat si niet volcomelic en hebben tkersten gheloue. Ende men bekeertse met lichten dinghen alle, die die scrifturen weten ende die prophecien, want si hebben

[fol. 70ra]

die ewangelien ende die prophecien ende die bibele al in hair sprake ghescreuen ende weten vele vander heyligher scrifturen. Mer si en verstaen die letteren niet gheestelic, mer allene nader letteren. Ende so en doen ooc die joden ende daer omme seit sinte paulus: littera interficit, spiritus autem uiuificatur, dats te segghen: die letter doodt, mer die gheest maect leuende. Jtem die sarrasine segghen, dat die joden quaet sijn, want si hebben hare wet tebroken, die hem god gaf ende die hi hem mit moyses zeynde ende dat die kerstene ooc quaet sijn, want si en houden niet die ghebode der ewangelien, die jhesus christus hem leerde ende gaf.

Daer om sal jc v segghen, wat my die soudaen eenwerf seide te chair. Hi dede alle ma\nieren

[fol. 70rb]

van volke beyde heren ende andere wt sijnre cameren gaen, om dat hi mit my heymelike spreken woude van rade ende vraghede mi, hoe hem die kerstene regeerden in onsen lande. Ende jc seyde: wel, god hebs danc. Ende hi seyde mi: sekerlike si en doen, want uwen priesteren ende uwe licht draghers en hebben gheen herte gode te dienen. Si souden gheuen den ghemenen volke exemple van wel doen, mer si gheuen exemple van quaet te doen ende daer omme dat ghemene volc gaet op sondaghe ende op heylighe daghe, als si ter kerken souden gaen ende gode dienen, dan gaen si ter taruernen ende ter leckernien te sine nacht ende dach etende ende drinckende alse beesten, soe dat si niet en weten,

[fol. 70va]

wanneer si sat sijn ofte ghenoech hebben. Ende al dus pinen hem die kerstene in allen manieren dat si moghen mit barenteerscappen omme te gaen ende deen den andren te bedrieghene. Ende daer toe sijn si ouermoedich, so dat si niet en weten, hoe si hem cleden mogen nv lanc nv cort nv wijt nv gheboort nv ghesneden ende in allen manieren ontlijcsenen si hem ende van riemen ende van allen andren dinghen. Si souden simpel sijn ende ootmoedich ende warachtich ende gherne om gode gheuen, also jhesus was in wien si ghelouen. Mer si sijn alle contrarie ende sijn alle gheneicht quaet te doen ende si sijn ooc so ghierich,

[fol. 70vb]

dat si om een cleine ghelt vercopen haer dochteren, hair susteren, hair eyghen wiue om oncuusheit te driuene ende nemen deen des anders wiue. Ende niement en betrouwet deen den andren ende breken alle die wet, die hem jhesus ghegheuen heuet ende bediet om hare salicheit. Ende daer om hebben si om haer sonden wille dit lant dat wi houden verloren. Want god heuet in onsen handen ghegheuen niet mit onser crachte, mer om hare sonden wille. Want wi wel voorwair weten, als ghi kerstene gode wel dient, sel hi v helpen willen, dat niement jeghen v sal moghen duren. Ende wi weten wel vten prophecien, dat kerstene noch sullen in dit lant regieren, als si haren

[fol. 71ra]

god ernstelike dienen willen. Mer also langhe als si sijn sullen van so vulen quaden leuene, als si noch sijn, wi en doruen gheen vrese van hem hebben want haer god en sal hem niet helpen. Ende doe vraechdic hem, hoe hi die kerstene stant so wel gheweten mochte. Ende hi antwoorde mi, dat hi wel wiste den stant van den kerstenen ende vander princen houe der kerstenen ende ooc den staet des ghemeens volcs, want hi hadde ghewandelt of ghesonde in die wise van comannen alle die lande duer met dierbair ghesteynte ende met balseme endc met andren dinghen omme te wetene dat regement van enen ygheliken lande. Ende doe dede hi mi weder roepen die heren, die hi vut sijnre camere hadde doen gaen ende wijsde mi daer iiij heren, die grote heren

[fol. 71rb]

van dien lande waren, die my wel besceydelike bedieden deen lant voor ende dander na van kerstenheit, also wel of si van dien lande gheweest hadden ende spraken harde scoon fransoysche ende die soudaen ooc, daer of jc my sere verwonderde. Ach hoe groten scade ende scande est onser wet ende onsen gheloue, dat die liede, die noch wet noch gheloue en hebben, ons van onser quaetheit berespen ende onse misdaet so verwiten. Ende die ghene, die mit rechte souden werden bekeert toten gheloue ons heren jhesus christus mids onsen goeden leuen ende bequamen exemple, sijn veruaert ende vervreemt vanden heylighen gheloue mids onser quaetheit ende onser dolinghen.

[fol. 71va]

Dair omme en ist gheen wonder, dat si ons quaet heten, want si segghen waer. Mer si segghen, dat die sarrasine goet ende wettich sijn, want si houden ghehelic alle die ghebode vanden boeken alkoram, dat hem god seynde bi sinen heylighen bode den prophete mahomet, toten welken dijnghel gabriel plach dicwille te spreken, al so si segghen ende bedieden hem ende seyde den den wille gods.