|
| |
Van sinte anthonys.
In tiden die leden sijn een heylich clusenaer ofte heremite
ontmoette in dese wildernisse van egipten eens een monsterum, dats te segghene
een creature onghefigureert. Dit monstrum was als een mensche, mer het hadde ij
herde grote snidende hoorne in sijn voorhooft; het hadde den lichame totten
nauel toe als een mensche ende vanden nauel toe nederwaert | |
| |
als een gheet. Ende dese heylighe man vraghede hem in dien name gods,
wie hi ware. Ende dat monstrum antwoorde hem ende seyde: jc ben een sterflike
creature, alsulc als my god ende die nature hebben ghemaect. Dit monstrum
woonde in dese wildernisse ende beiaghede daer sine leuinghe ende sinen
nootdorft. Ende het bat ooc desen heylighen man, dat hi gode woude bidden voor
hem, die omme te behoudene dat menschelijc gheslacht te daelde vanden hemele
ende wort gheboren van eenre maghet ende passie ende dien doot leet, ghelijc
als wi weten ende mids welken wi sijn ende leuen. Ende noch is dat hooft vanden
monstrum metten hoornen te alexandrien om des wonders wille. Ende in egypten is
een stat van | |
| |
eliople, dats te segghene die stat vander
sonnen. Jn dese stat is een temple vanden maecsele des tempels van Jherusalem,
mer dies ghebreect herde vele, dat si niet al ghelijc en sijn. Die priestre van
desen temple heeft in ghescrifte die date of die gheboorte eens voghels, die
heet fenix, diere mer een en is in al die werelt. Dese voghel leeft wel
vc jaer ende ten ende van al desen jaren coomt die voghel in desen
tempel, als hi op andren tiden dicwil doot. Ende die priester neemt leuende
sulphur ende ander dinc, dat lichtelijc bernt ende leghet opten outhaer van
desen temple ende doctet bernen ende dan so coomt die voghel in dat vier
gheuloghen | |
| |
ende verbrant hem seluen tot puere asschen.
Ende op den eersten dach daer na vintmen optien seluen outaer vander seluer
asschen, dat si een ey is worden. Des ander daghes daer na so vintmen enen
volmaecten voghel ende des derden daghes daer na so vliecht hi sijnre vaerden.
Ende also en blijft altoos meer een dier voghele. Ende sekerlike dats groot
mirakel van gode ende men mach desen voghel gode wel gheliken, om dat mer een
god en is ende dat hi hem hadde gheoffert inden outaer des crucen ende daer
steruen woude ende des derden daghes op stont van der doot. Desen voghel
sietmen dicwil vlieghen in dat lant van egypten ende ooc in arabien. | |
| |
Ende hi en is ooc niet vele meerre dan een aerne ende
heeft een crone op sijn hooft meerre dan cen paeu doet ende den hals heeft hi
ghelu ghelic die wedewal is gheuerwet herde scone blijkende ende den rugghe
violettachtich ende die vloghele van purpuren varwen. Ende hi heeft den stert
dwers ghestrijpt van ghelu ende van roder varwen ende hi is alte scoen te sien
in die sonne, want dan blict hi alte heerlijc ende chierlijc. Jtem jn egypten
sijn boomgaerde met bomen, die draghen vij werf tsiaers. Ende inder aerden so
vintmen daer scoonre esmurauden ghenoech, dat sijn dierbaer ghe\steynten | |
| |
ende daer omme sijn si daer | |
| |
goeden coop. Jtem
alst inden somer in egypten eens weruen reghent, dan ist tlant al vol muse.
Jtem jn die stat van cahir men vercoopt daer die manne ende die wiue, die van
anderen wet sijn, dan si sijn, alsoe men hier die beesten doet. Ende men
leydtse daer ooc also ter marct. Ende in die stat is ooc een ghemeen huus, dat
al vol cleenre ouene staet. Ende daer bringhen die wiue vander stat eyere van
hennen, van gansen ende enden ende legghense in dese cleyne ouenkine. Ende die
ghene, die dit huus hoeden, broedense metter hittene van paerts mische zonder
enighen voghel daer toe te doene. Ende ten eynde van iij weken of van eenre
maent so comen weder die wiue ende nemen weder haer kyexkine ende | |
| |
draghense wech ende voedense so dat al tlant vol is van sulken
gheuoghelte. Ende dit doen si wel winters ende somers. Jn dit lant van egypten
ende elder ooc daer omtrent vintmen langhe appele inden sasune, diemen heet
appele van den paradyse ende sijn herde goet van smake ende alsmen dese appele
ontwee snidet dwers ofte lanc, al toots vintmen in midden een figure van enen
cruce, mer si verrotten binnen vij daghen. Ende daer omme en machmen van desen
frute in anderen lande niet draghen. Dese appele sijn harde soete ende men
vinter wel c. tenen troppe op die bome ende si hebben grote bladeren ende wel
enen cubitus lanc ende enen voet breet. Ende daer sijn | |
| |
ooc die adams appel heten ende die hebben ene bete op deen zide. Ende daer
wassen ooc vighen, die gheen blader en hebben ende wassen op die telghere, mer
die vighen heten si in dat lant pharaon. Jtem neuen cahir buten der stat is een
velt daer die balseme wast. Ende hi wast op cleine boomkine, die mer so hoghe
en sijn, dat si slaen enen man tot sijn middele. Ende thout van desen boomkine
schijnt wel of het will wijngaert waer. Jn dit velt staen vij fonteynen, vanden
welken onse here jhesus christus maecte een met sinen voeten, doe hi clene was
ende metten anderen kinderen te spelen plach. Dit velt en is niet alte vast
beleghen noch besloten; men macher wel in gaen, mer inden | |
| |
sasune, dat daer die balseme wast, so setmen daer so goede hoede,
dat niement daer in en darf gaen. Dese balseme en wast nerghent dan in dit
velt. Ende al ist datmen van deser balsemen die planten draecht om elwaer te
planten, si wassen wel, mer si en draghen ghene vrucht. Ende die blader vander
balseme en ruken niet. Ende alsmen die bome strunken of houwen wil, dat moetmen
doen met enen scerpen keye ofte steene, want diese met ysere hyewe ofte snede,
hare cracht ende hare nature soude ghecorrumpeert worden. Dye sarasinen hyeten
dit thout van desen balsam enobassa ende die vrucht, die alse cubeben ghedaen
is, heeten si ebebison. Ende die liquoor die vten telgheren comt heeten si
gribaisse. Ende altoos doen si den kerstinen dese balseme gherinen ende rueren
ofte anders en souden | |
| |
si ghene vrucht draghen, als die
heydene selue segghen, want si hebbent dicwille gheproeft. Men seit oec, dat in
jndien balseme wast in die wostine ofte wildernisse, daer alexander sprac
totten bomen der sonnen ende der manen, mer jc en hebs niet ghesien, want jc en
hebbe so verre niet gheweest omme die anxtelike passe, die daer tusschen sijn
houdende of lidende. Ende weet, dat niet goet balseme te copen en is, het en is
dat mense wale kinde ende prouen can, want men daer mede licht soude werden
bedroghen. Want somighe liede vercopen gomme, diemen heet terrebentine voor
balsemen, als siere een luttel balsemen mede ghemengt hebben, om dat si te bat
ruken soude. Ende somighe liede sieden thout ende die vrucht vander balseme in
olie ende segghen, dat balseme | |
| |
is. Ende somighe liede
doen stampen groffels nagle ende spikenaert ende ander specie wel rukende ende
die liquoor, dats die verscheit, die daer wt coomt, heeten si balseme. Ende
aldus wort menighe mensche bedroghen, want si wanen balseme hebben ende si en
hebbense niet. Want die heydine valschense aldus om die kerstene te bedrieghen,
ghelijc dat jc dicwil ghesien hebbe. Ende daer na die coopmans ende die
apotikarise valschense anderwerf ende die is noch quadere. Mer op dat ghi wilt,
so sal jc v tonen, hoe dat ghise prouen moghet ende onderkennen, op dat ghi van
hem niet bedroghen en wort. Ghi sult weten, dat die natuerlike ende die fine
balseme is wel claer ende van siterijnscher varwe, dat is gheluachtich | |
| |
ende herde sterc rukende. Ende ist dat si dicke of te root
ofte swert is, so is si gheualscht ende niet goet. Jtem ist dat ghi legt jn v
hant goede fine balseme ofte in v palme doet ende houdse dan ieghen die zonne,
ghi en sult se niet connen ghedogen daer in om der hetten wille vander sonnen.
Jtem neemt een luttel balseme met ene pointe van eenen messe ende doet ant
vier, ist datsi bernt dats tekene, dat si goet is. Jtem neemt een luttel
balsemen ende doetse in een scotele of in een scale met een lutel gheytenre
melc. Ende is die balseme goet, die gheyten melc sal staphants rinnen ende zuer
worden ende dicke. Jtem doet enen dropel balsemen in claer water in een scale
ofte in een clein claer becken | |
| |
ende rueret ende
minghent wel te gader. Js die balseme goet, dwater en sal niet droeue worden,
mer si sal int water onder sincken ende vallen recht oft quicsuluer ware, want
die fine balseme is tweewarf swaerre dan die gheualschte.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd