Historie van Reynaert die vos

[Cap. VIII.] Hoe bruyn dat honich at

BRuyn oem ic meende dat ghi daer uwen spot mede hebt Soe help mi god Reynaer neue ic en doe ic soude node met v spotten Doe sprac die roode reinaert Is v dat naerst dat ghi dat honich aldus wel moghet Ic sals v alsoe vele doen hebben ghi en etes met v tienden niet tot enen mael Mocht ik v hulde daer mede vercrigen Met mi tienden reinaer neue hoe soude dat mogen wesen. /650-701/ al hadde ic al dat hoenich dat tusschen hier ende poertegale is dat soude ic alte samen wel vereten Reijnaer sprac wat segdi oem Hier bi soe wonet een huusman ghehieten lantfert die heeft des hoenichs alsoe vele ghi en ates in seuen iaren niet des soe suldi al geweldich wesen wil di mi hout ende behulpelic sijn teghen mijn viande in des conincs houe Doe ghelouede hem bruijn. woude hi hem hoenichs sat maken. hij woude hem in goeden trouwen bouen alle een ghetrouwe vrient wesen Hier om soe lachede reynaer die scalck ende sprac Al waer dat anders dan hoenich op dat v dat goet waer Al woude des seuen aemen hebben daer wil ic v

[fol. 9v]

wel toe helpen Dese woerden die bequamen bruynen wael ende lachghede soe zere dat hij nauwe ghestaen en conste Doe docht reynaer Ghelucke moest des wouden Ic sal v noch huden leyden daer ghi te maten lachghen sult

REynaert die sprac Hier en doech gheen langher beyden hoe qualijck dat ic gaen mach Ick moetet v te lieue pinen. die rechte trouwe die ic met gunsten door uwen wille draghe die suldi wel vernemen onder alle myne maghen daer en weet ic nyement daer ick aldus zere om moeyen woude Des danckten hem bruyn zere ende hem verdroet dat sijt so lange maecten Nv oem laet ons gaen enen snellen ganc ende volget my Ic sal v des hoenichs alsoe sat maken. als ghi dragen moghet Mer reynaert die meynde van groten slaeghen Mer die katijf en mercte des niet hoe reynaer dat meende Recht als een blinde die hem inden put leiden laet so volghede hi reijnaer ende si gingen alsoe lange bi malcanderen dat si tot lantferts biden thuijn quamen doe veruroechde hem heer bruijn Nv hoort van lantfert ist waer alsomen mij seyt soe was hij een starck vroem tymmerman van groten /702-753/ loue Ende hi hadde binnen sijn hofstede wt den woude een eyke gebrocht

[fol. 10r]

die hi des anderen dages cloeuen soude Ende soe men pleget so had hi daer twee beytels in gheslagen den enen after den anderen voer also dat die eycke al wide op geloken was. des was reynaer ouerblide. want hi vant dat recht na sijn wensche Ende hi sprac brune al lachende an Siet nv nauwe toe In desen seluen boem daer is des hoenichs soe vtermaten vele in Proeuet moghet ghijs wat in brengen Noch wilt v daer een luttel in dwinghen Al sijn die hoenich roten goet dat ghise ymmer met maten neemt. dat si uwen liue niet en scaden Want mijn lieue oem ic wordes te scanden misquamen si v yet Waen reynaer neve en sorget niet meyndi dat ic onvroet bin Maet die is tot allen spele goet Reynaer sprac ghi segget waer Waer voer willic oec sorghen Heen gaet ten eynde Crupet hier in Bruijn die haeste sere totten hoenich ende trat mit sinen voersten tween voeten ende met sinen hoefde tot oeuer sine oeren toe in desen boem Ende reynaer liep geringe ende brac die beitele vter eycken Doe en halp brunen gheen smeken noch gheen schelden hij en bleef geclemmet inden boem Aldus so heeft die neue den oem met loesheden gheuanghen ghebrocht inden boem alsoe dat hij met crachte noch met consten wten boeme ghecomen

[fol. 10v]

en konde

WAt batet nv brunen dat hi nv wel starc ende coen is. dat en mach hem niet helpen hi siet wel dat hi bedrogen is. hi began te hulen ende te briesschen ende crassede mitten aftersten voeten ende hi dreef alsulcken geluyt dat lantfert metter haest hier wt quam ende hi en wist niet wat dat dit wesen mocht Ende hi bracht mede in sijn hant een scarpe haecke Bruijn die lach in der clouen in groten anxte. ende si neep hem al vast om sijn /754-809/ hoeft Hy toech hi worstelde ende hi riep ende dat was altemael om niet. ende hi en wist niet hoe dat hi daer ymmermeer wt comen soude Reynaert die sach van verre dat lantfert quam Reynaer sprac tot brunen Is dat hoenich oec goet hoe ist nv Etes niet te vele het ware v quaet ghi en sout niet te houe mogen gaen Coemt lantfert haddi bet ghegheten hy sal v drincken schencken. soe en scrammet v in dye keele niet

NA desen woerden. so weynde hem reynair weder tot sinen castele waert ende lantfert dye quam ende vant den beer gheuanghen Doe ghinck hy haestelic lopen daer hi die ghebuere wist ende seide Coemt allegader in mynen hof daer is een beer gheuangen Die mare die spranck over al den dorp. daer en bleef wijf noch mam

[fol. 11r]

si en liepen al daer toe als si eerst conden. elck mit hoeren ghewere Sommige mit eenre loete Somme mit een rake Som mit enen besem Sommich mit enen tuynstake ende sulke mit enen vlegel Ende die pape vander kercken die hadde enen staf van enen cruce. ende die coster bracht een vaene Des papen vrouwe Iulocke die quam mit horen spinrocken daer si omme hadde sitten spinnen Ende daer quamen oude quenen ghelopen. die van ouderdom gheen tande in horen hoefde en hadden Nv naket brunen veel scanden. doch hi most dat een op al setten Doe hij dit grote gherucht hoerde doe toech hi soe harde ende soe swaerlic dat hy sijn hooft wt creghe Mer hi liet daer dat vel van sinen hoefde met beyde sinen oeren Soe dat nye man lelyker dier en sach. dat bloet liep hem ouer die oghen Eer hi noch die voete wt creech Hy most daer sijn claeuwen laten ende sijn rughe hant in laten Dese vaert dye quam hem tot groten leyde. want hy en waende nymmermeer te gaen die voeten die waren hem soe seer ende hy en conde vanden bloede niet gesien Lantfert die quam tot hem met den pape ende voert met alle den per\rochianen /810-862/ ende begonden te slaen ende te steken herdelic op dat hoeft ende in dat aensicht. hi ontfinc daer menigen groten slach Een

[fol. 11v]

yghelic die wacht hem dies Soe wie scade ende ongeual heeft elck wil daer mede ouer wesen

DAt scheen an brunen wael Si waren hem al effen haet groet ende cleyn Ia hugelijn mitten crommen been ende ludolf mitter breder langer noesen. die waren hem beide te male wreet. die ene die hadde enen ronden ghegotenen cloet ende die andere enen groten loden wappere. daer ghinghen si hem mede om sijn lijf wapperen ende slingeren Heer bertolt mitten langen vingeren. lantfert ende ottram die lange. dese die deden brunen meer quaets dan alle die andere die een die hadde enen scarpen haeck. die ander een langhe loeten colue Baetkyn ende aue abelquac ende mijn vrouwe baue ende die paep mit sinen staue ende vrouwe iulocke sijn wijf dese wrochten allent dat si mochten dat si brunen vanden liue gaerne ghebracht hadden Sy sloeghen ende si staken hem al dat si conden Bruyn die sat ende suchtede ende steende ende hi moest nemen datmen hem gaf Die paep liet den cruus staf dicke om sijn hoef wanderen Ende die coster mitter vaen die en liet niet af Mer lantfert maecte dat meeste gerucht. want hij was die edelste van geboerte want vrou pogge van cafpoerten was sijn moeder ende sijn vader Macob ende stoppelmader een seer stout man daer hi allene

[fol. 12r]

was Bruijn die moest van hem menighen worp van stenen ontfaen Voer hem allen spranc wt lantferts broeder mit eenre ameye. ende sloech bruyn op sijn hoeft dat hi niet en hoerde noch en sach Ende bruyn die ontspranc mitten slage tusschen dye riuiere ende den haghe in enen hoep van een deel ouder wiuen. ende hi werp die wiuen in dye ryuier die wijt ende diep /863-927/ was. daer was des pastoers wijf mede des wort die paep bedroeft Doe hi sijn vrou in dat water legghen sach. hem en luste bruijns niet langher te slaen Ende hij riep doe vrouwe iulocke int water Nv een yeghelic sie toe Alle die gene die hoer helpen mogen het sijn mannen of wiuen Ic gheue hem allen quijt penitencie ende oflaet van allen sonden Alle gader lieten si bruynen den katijf leggen ende deden dat hem die paep gheboet

ALs Bruyn sach dat si van hem liepen ende togen ouer die wiue. doen spranc hi in dat water ende hi swemmede van daer al dat hi mochte Doe maecte die perrochiane groot gheruchte. ende liepen ende riepen hem nae mit toernighen moede Coemt herwaert ende keert weder oerloesde dief Bruyn die swam nae den meesten stroem ende lietse callen nae dien dattet mit hem ghestelt was soe was hi blide dat hi soe ontghinck Hij vloecte den hoenich boem ende

[fol. 12v]

Reynaert mede die hem verraden had Also hi hem diep in hiet crupen daer hem lantfert so swarelike mishandelde. also dat hi beide sijn oren daer gelaten had mit aldusdanige gebeden So is hi dus wel een mile gedreuen Doe wort hi soe moede dat hi te lande wert sloech ende ruste hem opten oeuer Want hi was drouich hi croende hi steende. ende dat bloet liep hem ouer die ogen hi slooch met sinen lancken rechte als ene die teynden sine macht is

NV hoert hoe hem reynaer schicte eer hi van lantferts huyse quam. hi hadde een vette henne genomen ende die leide hi in sijn male. ende haestelic liep hi enen eenliken wech. daer hi meende dat nyemant comen en dorst Hi liep dat hij swetede tottie riuiere waert Hi was so blide dat hi niet en wist hoe dat hi geberen woude want hi hoepte dat die beer doot was hi sprac ic hebbe oec /927-985/ nv alte wael geuaren die mi te houe meest hinderen soude die is doch nv doot Ende ic sal des oec sonder clage bliuen En mach ic dan met rechte niet wel vrolijc sijn

REcht met desen soe sach reynaert neder ten ryuiere waert ende hi sach bruynen den beer hem legghen resten Doe bedroefde hem reynar meer dan hi te voeren blide was ende hi wort te maele toernich ende sprac Och du lantfert

[fol. 13r]

vuele dwaes ende arge dorper dat v god sceynde dat ghi v aldustanighe goede spise die vette was hebste laten ontgaen die menich man also gheerne eet die v doch te voren geuangen was wane vuyle druyt lantfert Ghi hebt so riekeliken beeren huden in desen daghe verloren. dus sceldenne ende clagende soe is reynaer totter ryuier gecomen dat hi brunen vant zere gewont bebloet ende zere cranc des hi nyemant bet dan reynaer dancken mocht Reynaer die sprac tot hem in spotte Chyre priester. dieux vos faut Wildi den roeden scalc den ribaut ende dat felle dier bescouwen soe sieten hier Hebdi tot lantferts yet vergheten Ende hebdi hem oeck sijn hoenich roeten die ghi hem staelt wel betaelt waer dat niet dat waer een lelike sake ic wil daer lieuer die bode of wesen Was dat hoenich oeck yet goet ic weets noch wel meer in den seluen coep Lieue oem segt my doch eer ic loep In wat oerden so wildi gaen dat gy desen caproen draghet Weer sidi een moninck of een abt die v die crune ghescoren heeft die heeft v vaste bi den oeren ghenoept Ghi hebt uwen top verloren. ende ic sie wel ghi hebt uwen hantschoenen wt ghedaen Ic meen ghi zeker wilt gaen singhen die compleet Dit hoorde bruyn ende wort toernich ende zere droeuich want hij en

[fol. 13v]

conde hem niet gewreken Hi liet reynaer sinen wille spreken Ende hi conde dat seer qualiken verdraghen Ende hi sloech weder in die riuier ende swam mitten stroem nederwaert an dat /985-1038/ ander lant Nv ist hem sere te besorgen hoe hi te houe comen sal. want hi is sijnre oren quijt ende mede des velles mitten clauwen van sinen voersten voeten Ia datmen dootsloege soe en conste hi niet gaen nochtan most hijs bestaen Mer hi en wist hoe Nv hoert hoe hi des bestont. hi ghinc sitten op sijn hammen ende hi began te rutselen ouer sinen stert. ende als hi des soe moede wert. so wentelde hi dan licht een half mile. dit dede hi met groter pinen also langhe dat hi ten lesten te houe quam Ende alsmen bruun vernam alsoe bericht van verre comen Die somme twiuelden wat dat wesen mochte dat daer al wentelende quam Die coninc die bekende hem ende wert sere tonvreden ende sprac Dit is heer bruun mijn vrient God here wie heeften aldus gewont hi is onmaten root om sijn hoeft mi dunckt dat hi ter doot toe gewont is. in wat gelage mach hi geraect wesen Te hant so is bruyn voerden coninc ghecomen ende sprac