Willem van Toorn
De gevallen engel
Over L'angel van Franco Loi
Als het lange gedicht in de moderne Italiaanse literatuur ooit al verdwenen was - Wat Ronald de Rooy in een opstel in dit nummer in twijfel trekt - dan geldt dat zeker niet voor het oeuvre van Franco Loi (1930). Hij bediende zich al in Strolègh (1975) van die vorm, maar ook een bundel als Liber (1988) is opgebouwd uit afdelingen die bestaan uit thematisch verbonden genummerde gedichten zonder titel en die je kunt beschouwen als een geheel.
Franco Loi ruilde al vroeg in zijn poëzie het Italiaans in voor het Milanese dialect van zijn jeugd, omdat hij dat rijker van zeggingskracht vond en minder gefixeerd door de dichterlijke traditie. In Nederland zou hij zichzelf daarmee naar de marge van de literatuur hebben verbannen, in Italië (waar zijn boeken tweetalig verschijnen) geldt hij als een van de belangrijkste dichters van dit ogenblik.
l'Angel (waarvan het eerste deel in 1981 verscheen) is een roman in dichtvorm, met een omvang van bijna 400 pagina's, een autobiografie opgebouwd uit herinneringsbeelden aan een kindertijd in de volkswijken van Genova en Milaan, bespiegelingen over de betekenis van de herinnering, de werking van het geheugen, het waarheidsgehalte van onze voorstelling van de wereld. Centraal staat het thema van de gevallen engel die het verloren paradijs van zijn jeugd - plekken in de stad, in dit geval Genova, flarden van indrukken, de taal, angsten en dromen, vrienden, liefdes - terugzoekt onder lagen van latere ervaringen, politieke dromen en desillusies, maar l'Angel is daarmee niet een nostalgisch boek maar een pleidooi voor het lyrische, de menselijke ervaring tegenover de rationele analyse. Een beeld dat die houding samenvat is het fragment over de ervaring in de bioscoop: je kunt niet tegelijk geloven in de beelden die je ziet - een dame in doodsnood in zwartwit - en je bezighouden met de analyse van de techniek die zich achter je rug afspeelt: lichtbreking in lenzen, de samenstelling van de lichtbundel die door de donkere zaal het doek bereikt - hoe bewust je je op andere momenten ook bent van die techniek.
Franco Loi (1930) werkte als redacteur voor verschillende uitgeverijen en in het theater. Hij publiceerde onder meer I cart (1973); Strolègh (1975); Teater (1978); Liber (1988) en Umber (1992).
Auteursrechtelijk beschermd