Willem van Toorn
Over Craig Raine: History, the home movie
De Engelse dichter Craig Raine, getrouwd met Ann Pasternak Slater, werkte tien jaar aan zijn epische romangedicht History, The Home Movie dat in 1994 verscheen bij Penguin Books, ruim driehonderd pagina's dik. Het is opgebouwd uit bijna negentig ‘filmscènes’ die een kaleidoskopisch beeld geven van de vervlochten geschiedenissen van de families Pasternak en Raine, tegen de achtergrond van de grote historische drama's van deze eeuw. De titels van al de in terzinen geschreven ‘scènes’ worden voorafgegaan door een jaartal, van 1905 tot 1984, en verwijzen naar plaatsen, voorwerpen en gebeurtenissen die bleven voortbestaan in het collectieve geheugen van beide families zoals dat is gereconstrueerd door de dichterlijke verbeelding: een datsja aan de Zwarte Zee bijvoorbeeld, Victoria Palace, Lenin die in bad gaat, een kunstgebit, Oxford en Bergen Belsen, Novy Mir en de Gemäldegalerie Dahlem. Een vergeetwoordenboek in metrische drieregelige gedichten.
De Pasternaks werden meegesleept in de Europese diaspora, eerst verdreven door Stalin, later door Hitler, van Moskou naar München en van daar naar Oxford, waar de Raines woonden. Tegenover de schrijver Boris Pasternak (die in Rusland bleef waar hij, in Raines woorden, ‘over de telefoon met Stalin sprak en in een tram te hard praatte over de Goelag’) staat de andere hoofdfiguur, zijn minder beroemde zwager Eliot Raine, een Engelse arts in het Duitsland van Hitler, die op tijd in Londen terug was om de Blitzkrieg mee te maken. De flaptekst van de Penguin-uitgave zegt: ‘Dit is de beste film die u ooit zult lezen.’
Jan Eijkelboom vertaalde drie sleutelscènes: 1915, over sergeant Henry Raine in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog; 1917, Boris Pasternak schrijft een brief in Moskou, terwijl buiten geschoten wordt; 1919, Henry Raine komt terug van het front.
Auteursrechtelijk beschermd
