Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1980 (nrs. 13-16)

[p. 48]

• Willem Bijsterbosch
• Notities van Augias

I
Werkterrein

Zaaltjes vol oude idioten
met verzouten voor-
en achterkwabben.

Geen drempel des doods
maar de huiveringwekkend
vastgeroeste grendel daarvan.

Verlamd piepende muismensen
met lange snorharen en
vergeelde prothesen in
waterbakjes met bruispoeder.

Slapend in stalen rekken vol
beddegoed en kapokkussens,
zachtjes jankend de staarten
tussen magere benen geklemd.

Geen sterfscènes met tranen
heldendom of koffietafel
maar kreperen
aftaaien
oprotten
doodvallen
afwassen
wegbrengen
kisten en
verbranden.

Als jij over de sectietafel
heen naar mij knipoogt
weet ik dat ik mijn handen
moet wassen in lyorthol:
Billie Holiday is niet dood.

II
Litanie

Eén tot voer en pisbak vervallen
tot op zijn hersenstam verkalkte

tot op zijn bekkenbot ontvleesde
tot op zijn kloten verkankerde

tot in zijn oog verschrompelde
tot in zijn motoriek ontredderde

tot in zijn bloedbaan ontregelde
tot in zijn handpalm ontvelde

tot in zijn nek opengesneden en
weer dichtgenaaide

tot in zijn liefde belazerde
tot in zijn hart ontmaskerde mens

is genoeg om alle goden te wantrouwen.

[p. 49]

III
Gedicht voor Michel K. resident

Ik zal bij je zijn
als je alle rotzooi uitkotst.
Dan zal ik je schoonmaken
wassen en mooimaken.

Ik zal je kleden
je haren kammen je eten geven
je ogen dichtdoen als je wilt slapen.
Ik zal bij je zijn
als buiten de zon schijnt
en ze je handen
aan de bedhekken vastbinden.
Ik zal bij je zijn
als de andere verplegers koffie drinken.

Ik zal bij je zijn
als je kont een diepe wond is
als naalden gaan prikken in je hoofd
als je zinloos tussen je benen klauwt
als ze je vol morfine spuiten
als ze je water geven op een lepel
als ze je oude vrouw in de kamer brengen.

Ja, ik zal je tranen geven
als je wilt huilen
ik zal je tanden geven
als je wilt lachen
ik zal je water geven
als je wilt spugen.

Ik zal je een vacuüm geven
als je niet wilt ademen,
dan zal ik je ogen dichtdoen
en je mooimaken.

IV
Aanwijzingen voor een bezoekuur

Probeer haar te herkennen.
Strek desnoods je handen maar raak haar niet aan.
Lach. Hou op met schreeuwen.

Het vuur valt al uit je ogen,
zij zal volgegroeide holtes zien
waarin bloed stilstaat als modder.

Noem geen namen
je zult de verkeerde noemen.
Huil niet, zij zal huilend
in de bus op weg naar huis
haar god beschuldigen.

Krab je niet
wantje zult ontzetting
in haar ogen brengen als je
aan de zoom van haar zomerjurk
de stront afveegt.

Eet deze vruchten
en je mond ruikt fris,
drink deze blauwe pillen weg en
laat me je met nylon riemen
aan de rolstoel vastbinden
wantje lichaam, Michel
beweegt al zachtjes
op de luchtverplaatsing
van twee voorbijlopende artsen.

[p. 50]

V
Een promethazine-adagio

Tussen twee oorschelpen
een klein oud hoofd
vol vlekken water en kalk.

Steentjes rollen de buis
van Eustachius in en uit.

Wachten tot het ophoudt,
de kankerbol openscheurt
als een smerig voordoek
en de bloedbanen springen.

Tot verplegers het lichaam
laten vallen, de injectie-
naald goed verkeerd zit,
tot de darmen dichtgroeien
(verwarrende ouverture)

of tot de dood een nieuwe
dood bedenkt met de trage
tango's van Cheyne-Stokes.

Tot het ophoudt huilen ze
een beetje con sordino en
schreeuwen om koud water
kwijlen van honger of
zwijgen van angst terwijl
ze naar hun handen kijken
die langzaam blauw worden
Tot ook dat ophoudt
(maestoso per favore)

VI
Intensive care romance

Nee dood als honden
gaan ze niet meer
hun krampachtige foetushouding
is ons daarvoor nog
te menselijk.

Al weet niemand meer
hoe hun stemmen klonken
de eenvoudige gebaren
van honger
zijn duidelijk genoeg.

Daarom zal ik een krans leggen
op hun bedden:
vreet die bloemen dan toch!
hier, verse rozen.

Uw oude kale hoofd, mevrouw
is mooi
met al die rode kroonblaadjes
tussen uw lippen.

De dorens prikken misschien
wel de hartkleppen door
want als ik mijn hand
om uw strot wil leggen
beef ik teveel.

[p. 51]

VII
23 Uur 35

O ik ken hun dood
het is eenvoudig genoeg
voor een enscenering
waarbij men nog graag
aan liefde denkt
omdat het oude lichaam zich verzet
omdat ze wanhopig naar adem happen.

Maar de opengesperde ogen zien al
niet meer hun verheven
glimlachende kinderen
die om het bed wachten
druk gebarend
om een koperen ring
of vertrektijd van de laatste tram.

Natuurlijk spreken zij fluisterend
totdat de laatste luchtbellen
als rotte vruchten
in de mond openbarsten
en de lippen
wijd van elkaar trekken,
minachtend maar ook bang
want zo ken ik hun dood:
men ligt alleen
en voor een onmetelijk lege ruimte

VIII
Indië '47
gedicht bij de dood van een resident

Ik kan voor deze wereld niets doen
dan haar nog warme doden verzorgen
en mijn handen in de kisten steken
om de kussens wat op te schudden.

Koude armen buigen moeilijk
men knipt daarom de rugzijde open
en plooit de stof natuurgetrouw
over wonden.

Vaardige handen snoeren de lippen
met een handdoek dicht en breken
de haaks vergroeide benen recht.

Het aanwezige goud wordt verzameld
in grote enveloppen op naam.
Koffers worden klaargezet en ook
plastic zakken vol schoenen
stropdassen en bretels.

De resident in zijn uniform
ligt op een ijzeren kar
wordt uitgemeten en bepoederd
om de oude vrouwen van de stad
te worden getoond.

Maar zij herkennen het beeld niet:
van hun zonen is niets teruggevonden.

[p. 52]

IX
Sektie

De man die hetzelfde kortgeknipte
rode haar als de melkboer heeft
grijpt met gespierde vingers
in een lijf van oud vlees.

Zijn rubberen hand vindt
de versteende windsels waar
jarenlang de angst door gierde,

vindt in de liezen cement-
kleurige woekeringen
poreus als harde spons.

Hij rolt als een tuinslang darmen op
en omvat het hart:
een boudoir-doos met ontstellend
eenvoudig mechaniek.

De ingezakte longen
worden als een stapel natte kranten
weggegooid in een stalen trapemmer

en ook het elektrisch wegzagen
van de schedelplaten toont:
alleen maar een schaal bedorven pap.