Raster. Jaargang 1

[p. 135]

L. Ombre | Het ongewapend oog

Ze zullen hem niet vinden. Bewegingloos ligt hij tussen de struiken. Een hagedis, zijn huid is nauwelijks te onderscheiden van het bruinachtige zand. Ver verwijderd klinkt hun roepen nu. Als de laatsten over de witte bult naar beneden buitelen is het op slag stil. Zo stil is het nooit. Vlinders vliegen geluidloos, omklappend in de zeewind, stuurloze stippen, wit en ver in het warme grijze licht van de middag.

Hij hijgt nog wat na van het harde lopen en draait zich voorzichtig op zijn buik. Sommige takken groeien half onder het zand, jonge roodachtige Stengels met een dons van dunne spelden. Van dichtbij ziet hij de verraderlijke haartjes aan de toppen. Bij het kruipen heeft hij ze geraakt, over zijn arm wordt een langgerekte schram zichtbaar, een rode streep die niet bloedt. Met zijn vingers raakt hij het donzen speldekussen aan; hij heeft zin om in de Stengel te knijpen zodat zijn handpalm met honderden prikken doorzeefd wordt. Zonder een kik te geven zal hij de struik overwinnen.

Hij ligt met zijn hoofd op zijn armen; er komen al fijne haartjes op. Het lijkt licht struikgewas als hij er doorheen kijkt met halfgesloten ogen. Ze roepen zijn naam, hij hoort het maar blijft liggen.

Er komt een man om de bocht in het pad dat met een helling afbuigt naar een vlakte tussen de eerste duinen en de dichtbegroeide heuvels verderop. Achter hem lopen nog meer mannen. Sommigen gearmd met een vrouw. De voorste draagt een tas op zijn buik. Even volgt er niemand. Dan verschijnen er nog twee meisjes die giechelen en druk praten met elkaar. Hij verstaat niet wat ze zeggen. De man die voorop loopt, blijft af en toe staan en gebaart met zijn armen. Hij wijst naar de grond.

Alle hoofden buigen zich en kijken naar de piek die de man heeft aangewezen. Hij staat met zijn rug naar de struiken. Ze zullen hem niet ontdekken. De man

[p. 136]

verschuift de tas zodat deze nu op zijn rug hangt. Hij tuurt naar boven en zegt iets. Alle hoofden turen naar boven, de gezichten verkrampt en vertrokken van het kijken naar de scherpe grijze lucht. De meisjes staan wat afzijdig en grinniken tegen elkaar. Daarna lopen allen weer door. Ze komen rakelings langs de schuilplaats waar hij schijndood ligt te loeren naar de steeds voorbijtrekkende benen: zwarte lakschoenen met daarboven breed dansende pijpen, blote voeten met vreemde misvormde tenen, afgeknotte woekeringen, harige enkels, blauw dooraderde vlezige klompen, knoken, een purperen kuit en een zacht slank been om even aan te raken. Weggeschopt zand sist in de bladeren van de struiken die laag tegen de grond aangedrukt over het pad sluipen. Soms klinkt er een stroeve snel verstikkende toon als een voet over een kleine zandwal scheert.

Op het geluid van de zich regelmatig bewegende benen na is het Stil als op een begrafenis. Hij geeuwt. Zijn adem blaast een paar zandkorrels weg die zich onopvallend en niet achterhaalbaar met andere vermengen.

Hij wordt wakker. De zon sintert het grijze licht. Hij hoort stemmen en een nog verwijderd onregelmatig bonzen als hij zijn oor plat op het zand legt. Dan verschijnen er jongens over de rand van de heuvels. Ze trekken een meisje mee dat zich half gewillig laat slepen. Ze dalen een paar meter af zodat hun hoofden vanaf het strand niet meer te zien zijn. Ze duwen het meisje op een kleine verhoging en gaan op hun hurken om haar heen zitten. Een jongen pakt haar voet en begint te wrijven. Zij lacht en draait, ze stribbelt tegen. De anderen schuiven dichterbij, bespieden elk gebaar van elkaar. Ze roepen over en weer. De rode nekken glimmen in het licht.

Hij ligt verkrampt onder de struik. Zijn arm slaapt.

Twee jongens pakken haar hand en arm aan weerszijden en plukken aan haar badpak. Ze schudt haar hoofd met het korte blonde haar en probeert zich los te maken, de pogingen zijn zwak. Ze laten zich op de knieën vallen. Het meisje beweegt zich en lacht een beetje schokkend. Ze houden haar aan handen en voeten vast. Een jongen steekt zijn hand van bovenaf in haar badpak. Hij hoort haar hinnikend lachen. De jongens lachen ook. De hand draait rond in het badpak. Het zit strak om haar lichaam. Haar borst wordt half zichtbaar maar de

[p. 137]

rand van elastiek snijdt halverwege in het vlees. Het lijkt of zij vier borsten heeft. De jongens dringen om haar been en tegen haar aan, hij kan haar nog nauwelijks zien. Alleen het gezicht en de hals. Er ligt nu een hand in haar hals die rood is geworden. Kleine vlekken kleuren op haar gezicht. Er liggen meer handen in haar hals. De strik in haar nek is losgetrokken, zij wijken even terug zodat het badpak naar beneden rolt tot op haar buik. Opeens zijn er overal handen, een wirwar van voeten en het onverstaanbaar gebrom van de insektenzwerm die op een prooi is neergestreken.

Zij zakt achterover, de zwerm verplaatst zich.

Als allen weg zijn kruipt hij voorzichtig onder struiken vandaan. Zijn benen tintelen. Hij loopt naar de plek waar het zand is omgewoeld. Halverwege hoort hij haar stem als een rafelig gordijn opwaaien uit de diepte.

In de villa is het donker. Op de vensterbank staat de lichtgevende reiswekker van zijn moeder. De gordijnen zijn open. Hij zit in het bad, tot aan zijn kin in het lauwe water. Hij staart naar buiten. Op het water drijft een dun schimmelig laagje dat hij met zijn handen verspreidt. De huid van zijn gezicht voelt strak aan onder de sneldrogende dunne zeeplaag. Hij maakt het gezicht nat en zijn haren.

Zijn moeder heeft de klok vergeten. In huis is het stil.

De deuren van de badkamer staan open. In het gebouw aan de overkant zijn de ruiten verlicht. Sommige kamers zijn verduisterd. Recht tegenover hem zijn de papieren markiezen neergelaten. Door een kier straalt helder licht. Achter de doorschijnende markiezen ziet hij twee gestalten die om elkaar heen lopen.

Het is tien uur, merkt hij. Het water wordt kouder.

In de straat rinkelt een fietsbel, lang en hoop. Verder, bij de kruising met de grote verkeersweg is het voortdurend razen van voorbijrijdende en optrekkende autoos. Hij kijkt aandachtig naar de overkant waar de man en de vrouw nu duidelijk te onderscheiden zijn. De man buigt zich voorover en trekt een kledingstuk over zijn hoofd. Met een brede zwaai gooit hij het weg en rekt zich uit voor het venster. De vrouw staat in een hoek van de kamer en kijkt naar hem. Zij maakt een beweging alsof ze wil weglopen. Ze steekt haar kin vooruit. De man

[p. 138]

kijkt om en loopt naar de hoek. Zij kromt haar rug en doet een paar passen om de grote tafel. De tafel staat tussen hen in.

Vanuit zijn bad ziet hij de wazige vleeskleur van haar armen. Met zijn handen maakt hij kleine golven in het water. Hij gaat iets hoger zitten.

De tafel staat tussen de man en de vrouw. Langzaam draaien zij rond. Dan hollen ze weg door de deur. Korte tijd ziet hij niets. Door het ingespannen turen wordt het soms nevelig voor zijn ogen. Met zijn rechterhand bevochtigt hij de oogleden, de wangen.

Ze staat opeens in de deuropening met loshangend haar. Ze bevrijdt zich uit een worsteling, een omhelzing. Ze rent de kamer in, haar kleren hangen open. De man achtervolgt haar. Hij struikelt en valt. De vrouw gaat op zijn rug zitten, haar benen aan weerszijden. Hij kruipt door het vertrek, de vrouw rijdt langs de vensterbank. Ze laat haar kleren vallen, een voor een. Hij ziet haar naakt op de rug van de man. De man laat zich opzij rollen. Zij zakt weg achter het raam.

Hij staat als eerste op. Ze volgt hem langzaam en kijkt omhoog, haar armen voor zich uitgestrekt in afweer. Ze draaien langzaam om elkaar heen. De man staat wijdbeens met zijn rug tegen het raam. Hij pakt zo snel haar handen dat zij vergeet om zich los te rukken. Dan zijn haar armen om zijn nek en slaat zij haar benen om zijn middel. De man draait om zijn as. Zij hangt achterover en draait rond aan zijn lichaam. Steeds vlugger tolt hij rond. De haren van de vrouw wapperen als guirlandes achter haar aan, haar borsten staan roerloos, verstijfd in balans. Zij laat haar armen los en buigt nog verder naar de grond. Ze wuift met haar handen zoals in het cirkus. De man grijnst star naar het publiek langs de witte streep van zijn gebit. En Mark wuift terug.

Nu is het voorbij. De vrouw laat zich zakken tot onder het venster. Haar benen laten de heupen van de man los. De man ademt zwaar. Dat kan hij zien; aan de borstkas die op en neer gaat. De vrouw dooft een lamp. In het gedempte licht dat overblijft ziet hij hoe de man haar optilt. Hij legt haar op de tafel zodat slechts de vage kontoeren van haar lichaam zichtbaar zijn. De vrouw ligt stil en gestrekt op de tafel. Nu ziet hij de man die zich strekt.

Het badwater is koud geworden. Traag betast hij zijn geslacht.

[p. 139]

De zware regenval heeft de hele dag zijn aandacht gehad. In tegenstelling tot andere middagen gaat de school rustig uit. Hij hoort nauwelijks dat de kinderen in troepjes wegrennen. Ze zijn met zijn drieën achtergebleven in het grote klaslokaal. De juffrouw heeft ze ver uit elkaar gezet. Zijn naam staat klein geschreven op het bord. De juffrouw heeft gezegd dat hij moest blijven, om onduidelijke redenen. Ze kijkt van tijd tot tijd zorgelijk naar buiten en wrijft daarbij over haar armen. Ze draagt een mouwloze jurk en ruikt naar zweet. Een ranzige geur. Hij volgt haar bewegingen. Ze is wel mooi maar er is iets dat afstoot. Hij weet niet wat het is. De juffrouw loopt naar de kast. Het waait als zij langskomt en hij ruikt de scherpe lucht van opgedroogd zweet. Ze strekt haar armen naar boven om een doos te pakken. Hij ziet haar oksel die geschoren is: een klein zwart spikkelveld.

De andere jongens proberen zijn aandacht te trekken. Hij laat niets merken en blijft aan zijn tafeltje zitten, achterovergeleund op twee poten van de stoel. De klas is leeg. Voor het raam staan de geraniums die 's zomers mee naar huis worden genomen en die ze vergeten. In de hoek bij het raam staat de juffrouw, ze kijkt naar buiten. Er zit een jongen links vooraan bij de kast en het raam. Hij gooit een rose knoop voor haar voeten. Ze draait zich om en kijkt naar beneden. Dan gaat haar blik snel naar de jongen die haar argeloos opneemt. Ze krijgt een kleur en bukt zich. De jongen kijkt recht in haar jurk. Vlug wenkt hij de anderen en wijst. Ze zitten roerloos als zij opstaat.

De overste haalt hem. Oswald beet hij, broeder Oswald, hoewel de meeste jongens hem slechts kennen als Kees Prut, wegens zijn schrikaanjagend uiterlijk. Hij zwijgt als zij door de lange schoongeboende gang lopen.

Aan de kapstok hangt een natgeregende jas waarop modderplekken zichtbaar zijn. De school is kil en heeft toch iets huiveringwekkend behaaglijks. De broeder laat hem in de vreemde klas waar veel boeken staan. Op het buro beschermt een marmeren steen een stapeltje brieven tegen plotselinge tocht of onbevoegde blikken. Er staat een zwarte telefoon die er anders uitziet dan thuis. De broeder is ook in het zwart.

Nu zijn ze beiden in de klas, hij staat naast het buro.

[p. 140]

De broeder sluit de gordijnen voor het raam dat uitkomt op de gang. Hij draait de sleutel om in het slot en gaat zitten in de stoel met het bruinleren kussen.

‘Zo, we hebben iets te bespreken als mannen onder elkaar,’ zegt de broeder.

Hij is gevangen. De muren schuiven dichter naar elkaar. De ramen zijn gesloten. Hij moet naast de stoel komen staan op de verhoging en de klas in kijken. Er ligt een groen vloeiblad op de tafel. Hij tracht stukken van zinnen te lezen die in spiegelschrift zijn afgedrukt. De broeder heeft een kleine mond met droge dikke lippen, hij draagt een bril met gouden randjes.

‘Vertel eens waar je met de jongens over praat. Ik weet alles, dus je kunt het tegen mij wel zeggen.’

Hij staat naast de stoel en staart naar het marmer. Een pressepapier beet zo'n steen, hij heeft het vaak moeten schrijven.

‘Ik weet alles precies, ik heb alles gehoord, dus zeg het maar, jullie praten over...’ vervolgt de broeder, alsof het een invuloefening betreft. Hij spreekt vriendelijk, flemend bijna, met een lichte aanhoudende dreiging in zijn stem. Hij kent deze vriendelijkheid die op het oog zo gewoon, zo hartelijk is. En ze is ook hartelijk, intiem zelfs; alleen de jongens weten dat ze soms de toon bevat die aan een felle ranseling voorafgaat.

‘Over vieze dingen,’ antwoordt hij aarzelend. Misschien is het dat, wat de broeder graag hoort.

‘En wat zijn die vieze dingen, zeg ze eens tegen mij, niemand hoort ons.’

‘Toe,’ dringt hij aan en hij drukt zijn hand zachtjes tegen zijn been, ‘wat je tegen anderen zegt kan je zeker aan mij vertellen, het blijft onder ons.’

Zijn hand streelt nu rusteloos zijn dijbeen, bijna onmerkbaar schuift de broeder de pijp van zijn korte broek omhoog. Zijn handen voelen klam aan, maar hij begrijpt niet wat de broeder van hem wil.

‘En wat doe je met je vriendjes, hebben jullie elkaar wel eens... onkuis betast?’ vraagt hij, terwijl zijn adamsappel been en weer schiet.

Paniek komt in hem op, de duim van de broeder raakt zijn onderbroekje aan.

‘Je weet toch dat je naar het tuchthuis gaat, als de politie het hoort?’

De stenen slang heeft een afgebroken giftong. De groen geglazuurde rug van de

[p. 141]

slang raakt hij aan. Een zilveren doos staat er naast, hij klapt het deksel omhoog en kijkt in een kleine spiegel. Zijn gezicht lijkt smaller, langgerekt in het ovale spiegelglas met het donzige kussentje eronder.

De voorwerpen liggen alle gerangschikt op tafeltjes die langs de kant staan. Het huis is leeg.

Hij drukt het dons op zijn wang. Dan op zijn andere Wang. Er heeft zich een lichtrode kleur op de huid afgezet.

Door de open deuren schijnt de zon naar binnen. Late insekten vliegen nog rond in de tuin waar verwilderde planten verkleuren in het licht van de namiddag. Het is windstil. Achter de struiken van de volgende tuin breekt het korte janken van een cirkelzaag los, even later verstomt het geluid.

Op het terras staan houten stoelen met roestige ijzeren onderstellen; de verf is gebarsten en omgekruld zodat de stoel even knispert als hij erop gaat zitten.

Uit zijn borstzak haalt hij de half opgerookte sigaret die een jongen hem vanmiddag gaf. Hij houdt niet van roken, maar de damp drijft zo blauw weg in het zonlicht, langzaam veranderend van tint. Onder een steen, tegen de rand van het terras verbergt hij het eindje van de opgerookte sigaret. Dan gaat hij naar binnen. Er is niemand in huis.

Doelloos loopt hij door de kamers. Hij is vaak alleen. Het lijkt of het huis steeds meer dichtgroeit met spinrag waar het licht doorheen speelt, steeds kouder, onpersoonlijker.

Hij gaat de stenen trap op, geruisloos, sluipend als een dief. Op de drempel van haar slaapkamer aarzelt hij; de gordijnen zijn nog half dichtgetrokken, er hangt een rose sfeer in het vertrek. Hij heeft alles al onderzocht. Steeds wordt hij naar deze kamer getrokken, waar de vage geur hangt van vrouwekleren, van slaap, geheime dingen. Hij heeft zijn schoenen uitgedaan; op de tenen loopt hij over het zachte tapijt dat naast en onder het bed is gelegd. De deur van de kast staat open. Haastig opgehangen kledingstukken steken naar buiten. Op de plank ligt slordig opgevouwen ondergoed. Hij klimt op de stoel die voor de kast staat en speurt de plank of naar onbekende dingen. Hij steekt zijn neus in haar goed en snuift de vage geur op die diep in zijn longen dringt en langzaam door zijn bloed trekt. Hij raakt alles aan, wrijft de stof tussen duim en wijsvinger, woelt

[p. 142]

met zijn vingers in de ordeloze stapel. Hij rekt het elastiek uit van een zeer klein broekje, besnuffelt het van alle kanten.

Hij wordt een beetje duizelig op de stoel en stapt naar beneden. Het bed ligt open, onverzorgd. Hij ruikt haar geur in de lakens, het kussen dat een lichte vlek vertoont op de plaats waar zij haar hoofd legt. Hij stelt zich voor hoe zij hier ligt, de dekens van zich afgeworpen, zich lui uitrekkend in haar kort dun nachthemd dat nu over de rand hangt. En dat zij hem roept, Mark kom eens hier, wil je?

En dat hij dan komt aangestormd alsof hij op dit teken wachtte. En dat hij haar slanke gebruinde benen ziet en de speels opgelichte rand van het nachthemd en haar slordige haren wijd uitgespreid op het kussen. Dat hij naast haar kruipt, dicht tegen haar aan en tegen haar rug bromt, zodat een lichte zoemende echo tussen haar schouders klinkt en zij moet lachen en zegt dat zijn stem kietelt in haar borst.

Naast het bed staat een kastje waarin snuisterijen liggen en boeken. Kleine boekjes met fel gekleurde omslagen en wonderlijke prenten erop gedrukt. Hij kruipt op zijn knieën voor het kastje en kijkt naar de titels van de boeken. Er staan vreemde woorden op die hij niet kent. Hij heeft alles al doorgebladerd, gesnoven aan de bladzijden van nieuwe eksemplaren. Hij verdeelt de boeken in geuren: aangename en onaangename. Sommige delen hebben helemaal geen geur of ruiken oud en muf. De oude deelt hij niet in, ze zijn anders, soms proeft hij een lucht zoals eikebladeren verspreiden in de herfst. Er zijn ook boeken die veranderen van geur naarmate ze langer in de slaapkamer verblijven. Dan moet hij de rangschikking herzien. Maar dit eist geduldig wachten en nauwkeurig ruiken dat zich over vele dagen uitstrekt.

Op de banden ziet hij nu en dan bekende woorden die niet in de vreemde taal zijn geschreven. Daar leest hij de eerste en de laatste bladzijde in. Het is zelden spannend.

Hij kruipt langs de rij, zachtjes mompelend - die ruikt lekker, die niet, dat is een vies boek.

Zijn knieën worden rood van het schuren over de vloer. Hij gaat languit liggen en wrijft over de rode plekken. De onderste kastplank hangt laag boven de grond.

[p. 143]

Met zijn hoofd tegen de vloer gedrukt kijkt hij onder de kast. In het stof ziet hij nu wat weggeschoven boekjes liggen die zij vergeten heeft een plaats te geven.

Met zijn smalle vingers peutert hij een stoffig eksemplaar tevoorschijn. De kaft laat dadelijk los als hij het openslaat. Er dwarrelen losse bladen uit met bruin opgedroogde vochtplekken door de letters heen. Hij stopt ze terug in het boekje dat onaangenaam ruikt.

Hier, de laatste bladzijde, hij kan lezen wat er staat, ‘De koetsier, met glinsterende ogen, keek door de ruit bij den bok. De heer deed haar shawl of en schoof haar toilet omhoog - zij beiden, onbespied zich wanende, verhit ademden, elkaar overdekkend met snelle wilde kussen. “Paul,” zij kreunende zijn naam... De koetsier, met zijn zweep, sloeg de paarden, als wild geworden.’

Beneden gaat de deur in de hal. Even ligt hij te luisteren. Dan schuift hij het boekje terug onder de kast en sluipt weg door de gang.

Hij hoort haar roepen.

Het water stroomt al in de kuip. Roerloos staat hij voor de spiegel en betast zijn gepoederde wang.