Randstad 11-12

[p. 173]

Nam June Paik
Nieuwe ontstaansleer van muziek

Ik ben moe van het vernieuwen van de vorm van muziek.

- serieel of aleatorisch, grafisch of vijf lijnen, instrumentaal of zang, schreeuwend of actie, tape of levend... -

Ik moet de ontstaansvorm van muziek vernieuwen.

In het normale concert, bewegen de geluiden, het publiek zit stil.

In mijn zogeheten actie-muziek, bewegen de geluiden, enz., het publiek wordt door mij aangevallen.

In de ‘Symfonie voor 20 kamers’, bewegen de geluiden, enz., het publiek beweegt ook.

In mijn ‘Omnibus muziek No. 1’ (1961), zitten de geluiden stil, het publiek bezoekt hen.

In de Muziek Expositie, zitten de geluiden, het gehoor speelt of valt hen aan.

In het ‘Bewegend Theater’ in de straten, bewegen de geluiden in de straat, het publiek komt hen tegen of ontmoet hen ‘onverwachts’ in de straten.

De schoonheid van bewegend theater ligt in deze ‘verbazing a priori’, omdat bijna het hele publiek onuitgenodigd is, onwetend wat het is, waarom het is, wie de componist is, de speler, organisator - of beter gezegd - organisator, componist, speler.

‘Muziek voor de lange weg’ - en zonder gehoor, ‘Muziek voor de grote plaats’ - en zonder gehoor, zijn meer platonisch.

Alison Knowles ontsnapte zonder iemand op de hoogte te stellen heimelijk uit het hotel en ontrolde zonder iets te zeggen 1000 meter geluidsband in een straat in Kopenhagen.

Er was geen uitgenodigd publiek, geen enkele fotograaf, alleen

[p. 174]

Fluxus-event in Galerie Monet, Amsterdam, oktober 1962.
Alison Knowles tijdens een uitvoering van Nam June Paik's Serenade for Alison.
Alison Knowles, fluxus speelster en drukker-schilder van Four Suits, werkt aan een boek van 2m40 hoogte voor de Frankfurter Buchmesse; haar eigen performances zijn gebundeld in het Great Bear Pamhlet No 1, een uitgave van de Something Else Press, New York & Keulen, 1966.
Foto: Hans de Boer

[p. 175]

het programma moest gedrukt worden, aankondigend ‘Tijd onzeker, datum onzeker, plaats ergens in Kopenhagen en Parijs’. ‘De muziek voor hoge toren en zonder publiek’ is meer platonisch. Alison Knowles ‘steeg’ naar de top van de ‘Eiffeltoren’ en knipte haar prachtige lange haar in de winter-wind. Niemand merkte het op, geen programma was gedrukt, geen journalist was er. Sorry, Dick Higgins zag het. Het is juist het onvermijdelijke kwaad. Hij is haar echtgenoot. De meest platonische muziek was xxxxx met ooooo, waar niemand in de wereld over weet, behalve wij tweeën.

Om het precies te zeggen, kan alleen dit xxxxx een happening genoemd worden. Happening is nu net een ding in deze wereld, een ding waardoor je niet beroemd kan worden. Als je de ruchtbaarheid vooraf maakt, de critici uitnodigt, kaartjes aan snobs verkoopt en veel kranten koopt, die erover geschreven hebben, - dan is het geen happening meer. Het is net een concert. Daarom gebruik ik nooit het heilige woord happening voor mijn ‘concerten’, die even snobistisch zijn als die van Franz Liszt. Ik ben alleen meer zelf-bewust of minder huichelachtig dan mijn anti-kunstenaar vrienden. Ik ben dezelfde clown als Goethe en Beethoven. Postmusic, ‘Maandelijks Overzicht van de Universiteit van Avant-garde Hindoeïsme’ komt na mijn zoeken naar de nieuwe muziek-ontstaansleer en is tegelijk het eerste ‘Journalisme voor het Journalisme’ in de betekenis van ‘l'art pour l'art’, of ‘De post voor de post’ in de betekenis van ‘l'art pour l'art’.

Iedere revolutie van muzikale vorm was te danken aan, of had iets uitstaande met de nieuwe ontstaanskundige vorm van muziek. Bijvoorbeeld in de gregoriaanse zang was de tijd, waarop het gespeeld moest worden hoofdzakelijk van belang.

Stel U voor hoe ochtend-diensten in de vroege morgens geheel verschillend klinken van avond-diensten in de avonden, hoewel de melodie bijna gelijk is voor de buitenstaander.

Dit wanneer (tijd van dag en dag van jaar, een zeer interessante

[p. 176]

maat, die intensief ontwikkeld en uitgebuit zal worden in mijn ‘Maandelijks Overzicht van de Universiteit van Avant-garde Hindoeïsme’) verdween in de 18e eeuw, toen die muziek uit de kerk ontsnapte. De voor-classicale symfonie (stemmige muziek à la Mantovani) kwam tot leven om de half-intellectuele edelen in hun eetzalen te onderhouden, groeide op tot de Negende Symfonie om de heldenmoed van de romantische vrij-burgerij te bevredigen en zakte dan af tot de Schubertliederen om in een Weense ‘gasse’ gezongen te worden. Bach's Goldberg Variaties moesten zo lang zijn dat ze de ‘heer’ in slaap deden vallen.

Karajan's show business en

Callas' idiotologie zijn ondenkbaar zonder de platen-industrie. Nieuw amerikaanse stijl vervelende muziek is waarschijnlijk een reactie op en een weerstand tegen de te aangrijpende Hollywood films. Post-muziek is even kalm, even koud, even droog, even niet-expressionistisch als mijn televisie-experimenten.

U krijgt elk jaar iets.

Als U op het punt staat het laatste dat U ontvangt te vergeten krijgt U weer iets.

Dit heeft een vaste vorm en het is als de grote oceaan... kalm zonnig kalm kalm regenachtig kalm winderig kalm zonnig kalm zonnig zonnig zonnig kalm stormachtig kalm stormachtig stormachtig stormachtig kalm stormachtig regenachtig kalm kalm kalm enz...

Ga in het midden
van de eerste rij zitten
(zoals ingetekend nummer 7)

Als een paar
(sopraan en tenor)
elkaar omarmt en zingt
een zoet liefdesduet in pianissimo

[p. 177]

en/of

als een buikige heldentenor

zij brillante hoge C verlengt

en/of

als een volslanke primadonna

na de pijnlijke aria sterft,

-----opgestaan voor het bravo-applaus,

zich buigt-----met charmant

lachen-----en

weer sterft,

dan staat u op van uw stoel

zeer rustig zonder kommentaar,

gaat u rechtuit

over stoelen

naar de uitgang (zoals aangegeven)

Het is geen verstoring van de opvoering

maar een

welwillend supplement

van het mooiste ogenblik

van de operakunst van het avondland!