Raam. Jaargang 1969

[p. 24]

Peter H. van Lieshout
De laatste gebeurtenissen in het leven van Ahriman Babelsberg

Welk incident vond op welk tijdstip plaats op de avond van 1 oktober j.l.?

Ahriman Babelsberg struikelde om precies 20.14 uur over een nijptang, op het moment dat hij zijn ternauwernood ingerichte huiskamer trachtte te verlaten.

Hoe kwam het dat betreffende huiskamer ‘ternauwernood’ was ingericht?

Ahriman Babelsberg had die huiskamer, deel uitmakend van een door hem recentelijk gehuurde nieuwbouwflat, slechts enkele etmalen tevoren als de zijne in gebruik genomen.

Hoe was zijn onderkomen vroeger dan geregeld?

Vanaf het moment dat hij zijn ouderlijk huis verliet, na het behalen van een universeel geaccepteerd diploma van een inrichting voor voorbereidend hoger onderwijs, had hij een snel opeenvolgende reeks van huurkamers, etages en een vervallen landarbeiderswoninkje bezet gehouden. Ten dele alleen, ten dele op een basis van huursplitsing met een of meer vrienden, ten dele met een vriendin, laatstelijk met zijn echtgenote.

Waar bevonden zich die woningen?

In de provinciestad waar bovenvermeld incident plaatsvond, in de havensteden Amsterdam en Antwerpen en in enkele dorpen.

Wat bevond er zich in de zoals U zegt ‘ternauwernood’ ingerichte huiskamer?

Een schuimplastic matras, 90 × 1 × 12 centimeter, overtrokken met een kleurig bedrukte Indiase sprei uit de collectie van Metz & Co. te Amsterdam, het geheel rustend op een zwart geverfd onderstel van spaanplaat, balkjes en gaatjesboard. Voorts een hoge stalen boekenkast voor tweederde gevuld. Naast de boekenkast stapels ongesorteerde boeken in geassorteerd formaat, geassorteerde taal, bindwijzen, uitgevers en auteurs. Dit alles, met inbegrip van de reeks in het meubel geplaatste exemplaren, noch alfabetisch, noch lexicografisch, noch naar grootte, noch naar tint van het omslag gerangschikt. De vloer van het vertrek was van beton, voor een groot deel bedekt met uitgespreide kranten. In een hoek, vlak bij de doorgeefkast naar de keuken waren dicht bij en op elkaar gegroepeerd een witgelakte rechthoekige tafel, vier van rieten zittingen en ruggen voorziene stoelen, een aantal bordkartonnen dozen vol huishoudelijke en decoratieve voorwerpen,

[p. 25]

een draagbare radio van het Japanse merk Sony, een stereo-geluidsinstallatie van het Britse merk Garrard, een stapel van 55 30 cm langspeelplaten en enkele in vorm en materiaal uiteenlopende verlichtingsarmaturen opgeslagen.

In de kamer bevonden zich verder enkele geopende blikken muurverf van Flexa, een jampot verdunner waarin twee varkensharen kwasten stonden en een tomaatrood polyethylenen bak met geribbelde bodem waarin, in een dunne laag natte, gebroken witte muurverf, afkomstig uit voorvermelde potten, een roller heen en weer bewogen kon worden teneinde de uit wit schuimplastic vervaardigde cylinder een hoeveelheid verf te laten opnemen die onmiddellijk daarna tegen de wand die ter beschildering ter beschikking staat opgebracht kan worden. De echtgenote van Ahriman Babelsberg hanteerde de instrumenten met grote vaardigheid.

Wat ging er aan het incident vooraf?

Een geëmotioneerde woordenwisseling tussen Ahriman Babelsberg en zijn wettige echtgenote, reeds sedert vier maanden zijn echtgenote en twee maanden in blijde verwachting.

Waarover handelde dan wel deze woordenwisseling?

De vrouw drukte Ahriman Babelsberg vol geladen elan op het hart dat het tijd werd om, zoals zij het uitdrukte, voor een hond in de pot te zorgen op z'n minst. Wij nemen aan dat zij op de wenselijkheid van een geregelde inbreng van financiën doelde en het van haar man verwachtte dat hij daarvoor de nodige handelingen zou verrichten.

U bedoelt werk?

Inderdaad. Een vaste bron van inkomsten.

Hoe reageerde Ahriman Babelsberg op deze suggestie?

Hij verweet zijn vrouw het volgende:

a. tot op dit moment had hij zorg gedragen voor een aanvoer van geld. Dat dit niet met een geregelde frequentie gebeurde lag aan de aard van zijn free-lance werkkring.

b. zijn vrouw wond zich, volgens hem, teveel op.

Zette hij deze opinie kracht bij door daden?

De toevoer van adrenaline noodzaakte hem het juist leeggedronken theekopje en schoteltje op te heffen, met duim en wijsvinger aan de rand van het schoteltje, en het geheel met nadrukkelijke beslistheid te laten neerdalen volgens een cirkelsector beschrijvende beweging die na het afleggen van een halve meter de rand van de eetkamertafel sneed. Het schoteltje spatte daarop in circa honderd splinters uiteen, het kopje wipte nog op om dan tegen de betonnen vloer te pletter te slaan terwijl het theelepeltje, gevuld met een druppelend restje thee in een prachtige parabool door het vertrek vloog om met nalating van een bruinig getinte natte vlek tegen de versgekalkte wand te botsen en vandaar ongelofelijkerwijs regelrecht in een openstaand

[p. 26]

blik muurverf te plonsen. Spettertjes kalk bevlekten de benen van zijn vrouw, die als een witvis naar adem happend nieuwe argumenten uit haar bezwaard gemoed bijeen trachtte te garen.

Wat gebeurde toen?

Omdat Ahriman Babelsberg wel begreep dat in dit stadium wel eens dingen gezegd zouden kunnen worden die later ondanks alle goede wil niet vergeten zouden worden wierp hij ter onderstreping van zijn vastberadenheid een kostbaar, ten geschenke gekregen, Rosenthal sherryglas tegen de deurpost in gruzelementen en vertrok toen, om in zijn onoplettendheid te struikelen over een nijptang.

Laten wij trachten een duidelijk beeld van de context van het gebeurde te verkrijgen. Kunt U ons een overzicht geven van hetgeen zich op de dag van de 17e oktober jongstleden afgespeeld heeft?

U bedoelt chronologisch? Zeker.

Wacht U nog ergens op?

Nee nee. Natuurlijk niet. Ik moet eventjes diep in mijn geheugen tasten. Juist. Ahriman Babelsberg werd rond half elf 's ochtends wakker om een half uur daarna op te staan.

Een half uur daarna?

Het was zijn gewoonte zijn dromen nogmaals te overzien en hen zo mogelijk enigszins te duiden, vooraleer hij de dag begon. Voorts was het een kille ochtend die dag, compleet met nevel. Het is zeer wel verklaarbaar dat hij een half uurtje langer dan noodzakelijk onder de wol bleef.

Wat waren zijn dromen geweest die nacht?

Daarvan is niets bekend. Het spijt me.

Helemaal niet. Gaat U rustig door.

Goed. Hij stond dus op om een uur of elf. Daar hij geen pyama droeg schoot hij bibberend een blauwe spijkerbroek en een paar judoslippers aan, om zich direct daarna met lauw-warm water te wassen. Geheel opgefrist, ook al door zijn gewoonte zich direct na het wassen met een Gillette te scheren, keerde hij terug in de echtelijke slaapkamer om zich aan te kleden. Hij droeg, meen ik, die spijkerbroek dus, een rood terlenka shirt met buttondown kraag, hoge bruinsuède schoenen, desert boots om precies te zijn, en een gebreid wollen vest met V-hals en knoopsluiting. Roestkleurig was dat vest, meer cognac dan oranje. Hij droeg een das. Later op de dag trok hij daarover nog een bruin ribfluwelen colbert aan. Hij had een polshorloge met een paars suède polsbandje. Zijn sokken hadden een groenige tint. Zijn haar was netjes gekamd die ochtend, maar hij had de gewoonte er steeds met zijn vingers door te woelen.

Maakte hij een onrustige indruk?

In het geheel niet. Hij leek de hele dag door aan iets bepaalds te denken.

[p. 27]

Er zat hem iets dwars, kennelijk.

Hij ontbeet daarna?

Ja. Met cornflakes, melk, schijfjes banaan en suiker, thee en een snee brood met citroenmarmelade. Van Chivers, als U het precies weten wilt. Hij las twee ochtendbladen, een plaatselijk, een landelijk. Hij zette de radio aan. Hij wisselde de normale ochtendpraat uit met zijn vrouw. Hij zette de radio weer af, omdat het programma, lichte muziek met opgewekte tekstjes daar tussendoor, hem niet beviel. Hij luisterde vervolgens naar een langspeelplaat van de Amerikaanse groep Moby Grape. Beide zijden. Daarbij rookte hij twee Caballero-sigaretten, terwijl zijn vrouw in de keuken koffie zette. Hij speelde ondertussen met een Chinese houten puzzel. In de vorm van een ei. Het lukte hem niet na de moeizame demontage het ding weer correct in elkaar te passen. Er was geen post, die ochtend. Na de koffie, om een uur ongeveer, heeft hij zijn regenjas aangetrokken om naar de stad te gaan.

Hoe? Te voet?

Dat was hij wel van plan, ja. Maar juist toen hij bij een naburige bushalte kwam arriveerde daar een stadsbus. Hij is daar ingestapt. In het centrum aangekomen heeft hij een boekhandel bezocht en een tweetal pocketboeken gekocht. Daarna is hij naar een café gegaan.

Kunt U iets vertellen over die boeken?

Zeker. Het waren ‘Been Down So Long It Looks Like Up To Me’ van de bij een motorongeluk omgekomen Cubaans-Amerikaanse schrijver en folkzanger Richard Farina, zwager van Joan Baez en een Nederlandse vertaling van Jack Newfields ‘A Prophetic Minority’ over de Nieuw Links bewegingen in de U.S.A., uitgegeven door Bruna te Utrecht.

Die boeken zijn inderdaad aangetroffen. U had het over een café?

Ja. Een keldergelegenheid. Hij heeft er achtereenvolgens een kop zwarte espressokoffie en een pilsje gedronken. Hij heeft wat groeten uitgewisseld met diverse kennissen en is toen in gesprek gekomen met een goede vriend, Gombal Gerard, een beeldend kunstenaar.

U bedoelt Gerard Gombal, neem ik aan?

Nee, de volgorde die ik gebruikte was de juiste. De heer Gerard is van gemengd Syrisch-Nederlandse afkomst. Een schilder.

Juist.

Of liever, hij heeft vroeger geschilderd. Tegenwoordig beperkt hij zich tot het maken van ontwerpschetsen. Aan de hand daarvan fabriceert een metaalfabriek grote, zeer simpel gehouden objecten van roestvrij staal, die gedeeltelijk gemoffeld en gelakt worden. Een dure zaak.

Waarover spraken zij?

Biotex. Sorry, er schoot me iets te binnen. Ze hadden het over politieke

[p. 28]

aangelegenheden, en de rol van de kunst in deze revolutionaire tijd.

Kunt U daar iets naders over vertellen?

Onderwerp van gesprek was het theater. De vraag ‘Wanneer is iets theater’ bleef echter ook na twee uren debatteren onbeantwoord. De heer Gerard bleef bij zijn standpunt dat alles wat als theater wordt aangekondigd dat ook is, terwijl Ahriman Babelsberg van mening was dat theater een louter kadastrale aanduiding was en dat ook een werkster die een podium schrobt theater maakt, vanaf het moment dat iemand anders dat ziet. Het onpraktisch gesprek verzandde. Tijdens het gesprek waren betrokkenen van het café naar het atelier van de heer Gerard verhuisd. Dat atelier, een voormalige opslagplaats van koloniale waren, is in de nabijheid van de Horeca-gelegenheid gesitueerd, en wel circa vijf minuten gaans, in dezelfde straat.

Na afloop van het gesprek toonde Gombal aan Ahriman Babelsberg een aantal schetsen voor nieuwe sculpturen. Het bleek dat hij een nieuwe richting aan het inslaan was. De voormalige vierkante vormen maakten plaats voor rechthoeken en zelfs ruiten, terwijl het kleurpalet metaal-wit-zwart door rood-blauw-geel-metaal vervangen bleek.

Is er in dat atelier verder nog iets voorgevallen?

Ja. Gombal Gerard zette thee, dragon-thee uit China, bijzonder arm aan het funeste looizuur. Beiden dronken deze thee uit Chinese kommetjes van gering volume, die van binnen blauw-wit gedecoreerd waren en van buiten een strenge chocoladebruine tint hadden. Daarna deelden zij een hasjiesjsigaret, gebruik makend van Mascotte-vloeitjes, Drum shag en een geringe hoeveelheid Libanon Red, een bepaalde hoogwaardige en uiterst potente soort cannabis.

Had de gebruikte stof invloed op Ahriman Babelsberg?

De hoeveelheid was daarvoor te klein. Hij werd weliswaar een zekere high gewaar, maar na een tijdsverloop van twee à tweeëneenhalf uur was de uitwerking als ik het zo mag uitdrukken, uitgewerkt.

Hoe manifesteerde zich het hasjiesj-gebruik?

De tijd dijde uit en de afstanden schrompelden ineen. Handen en voeten raakten gevoelloos, de roker verloor zich in zijn gedachten. Hij werd zich gewaar van een spanning in de nek. Hij zweeg en liep voorzichtig met knikkende knieën (zijn benen leken van zachte dieetmargarine vervaardigd) door het atelier, allerhande objecten bewonderend. Toen de licht hallucinogene stof haar uitwerking verloren had nodigde Ahriman Babelsberg Gombal Gerard uit het avondmaal bij hem thuis te komen nuttigen. Gombal Gerard accepteerde dit voorstel.

Zijn beiden onmiddellijk naar de flat van Babelsberg gegaan?

Niet dan nadat zij in een supermarkt en een reformwinkel de nodige inkopen gedaan hadden. Thuisgekomen bereidde Ahriman Babelsberg de maal-

[p. 29]

tijd. Zijn vrouw was niet spraakzaam.

Waaruit bestond het diner?

Uit gekookte zilvervliesrijst, uit opgewarmde gekookte rode sojabonen, uit kippepoulet in een scherpe kerriesaus, uit een mengsel van atjar tjampoer, rauwe zuurkool en enkele overgebleven lychee-vruchten, uit gestoofde taugé, uit geroosterde amandelen, ananas en banaan, bestrooid met sesamzaadjes, uit seroendeng en uit gebakken zeewier. Als smaakmakers werden sojasaus en sesamzout benut. Men dronk mineraalwater bij de maaltijd. Voor- en nagerechten waren niet aanwezig. Gombal Gerard vertrok vrijwel onmiddellijk nadat hij meegeholpen had bij de noodzakelijke afwas, onder dankzegging voor het gebodene.

Hoe laat vond dat plaats?

Dat vertrek? Rond zeven uur.

Hoe heeft Ahriman Babelsberg de periode 19.00 tot 20.14 uur doorgebracht?

Hij stond voor het raam en keek naar de passanten.

Waren die in ruime mate voorhanden?

Neen. Hij nam slechts een aantal auto's waar: twee volkswagens van verschillende tint en verschillend bouwjaar, een Ford Transit bestelwagen, toebehorend aan een woninginrichtingbedrijf, een Citroën 2CV, een Fiat 850 Coupé en een Mercedes 190 D, van een taxionderneming. Voorts observeerde hij zeventien bromfietsen, waarvan er zich zes van links naar rechts en elf van rechts naar links bewogen. De bromfietsen waren van uiteenlopende tint, model en merk. De berijders varieerden in sex en leeftijd. Buiten het gemotoriseerd verkeer zag hij een dozijn fietsers en acht wandelaars plus een kind op een vliegende hollander.

Hoe reageerde Ahriman Babelsberg op het zien van zulk een ongewoon voertuig?

Verrast. Hij herinnerde zich uit zijn kinderjaren dit vervoermiddel. Vliegende Hollanders, memoreerde hij, waren in twee uitvoeringen voorhanden. Het traditionele type, gelijk aan dat welk hij drie verdiepingen onder zich zag passeren, werd aangedreven door een krachtige heen en weer beweging van een van handgrepen voorziene hefboom. De lineaire beweging van deze hefboom werd via een simpel krukassysteem omgezet in een roterende beweging van as en wielen. Het tweede, luxueusere type bezat geen hefboom doch een eenvoudige handgreep die bevestigd was aan een degelijke staalkabel. Ook hier had een roeiende beweging van bovenlijf en armen een zich voortbewegen ten gevolge. De precieze werking van het mechanisme is hem nooit duidelijk geworden.

Wat waren de verschillende voor- en nadelen van beide typen?

Het hefboomsysteem was authentieker en bovendien goedkoper. Mankementen traden nimmer op. Voorts wekte het mechanisme reminiscenties op

[p. 30]

aan de veelvuldig in Wild-West films figurerende met handkracht voortbewogen railwagentjes. Bij het achteruitrijden konden hoge snelheden gehaald worden. Nadeel van het systeem: bij het in beweging zetten van het voertuig waren de kans voor- of achteruit te gaan gelijk. Aanduwen en dan overnemen van de hefboombeweging bleek noodzakelijk. Bij dalende trajecten, heuvelaf bijvoorbeeld, bleef de hefboom met grote kracht en razendsnel ritme heen en weer zwiepen. Het gevaar voor borstkasbeschadiging is wel duidelijk, dunkt me. Toch kan, mits gepaard gaan met grote krachtsinspanning, de snelheid geminderd worden, hetgeen wel te pas kwam af en toe. Kritische beschouwingen van het staaldraag-type leverde diametraal tegengestelde eigenschappen op. Niet echt; duur; gauw kapot; niet achteruitrijden; geen vergissingen bij starten; niet kunnen remmen. Beiden werden met de voet bestuurd.

Deelde hij deze ervaringen aan zijn echtgenote mede?

Neen. Hij memoreerde slechts een aantal geliefde kinderspelen uit zijn lagereschooltijd. Verstoppertje, stoepbal, in formatie rolschaatsen, spoorzoeken, hoela-hoep, priktol, achteruitrijden op de fiets (zittend op het stuur) trefbal, bomen verwisselen, een-twee-drie-voor-wie-die-bal?, joepie-joepie, schipper mag ik overvaren?, beeldentrekken, ongelukskrijgertje, diefje-met-verlos, yo-yo, diabolo, zweefvliegtuigen en modelvliegtuigjes aangedreven door een rubbermotor en diverse huiskamerspelen.

Wat was de directe aanleiding van de woordenwisseling?

Ahriman Babelsberg verliet omdat het inmiddels geheel donker was geworden, zijn post bij het raam en stiet daarbij zijn elleboog tegen de zojuist geverfde muur. Het zien van de moeilijk te verwijderen vlek prikkelde hem.

Hoe reageerde zijn vrouw daarop?

Zij zag dat haar schilderwerk door de circa vijftien centimeter lange veeg ernstig ontsierd was en besefte de verplichting de beschadigde wandsector nogmaals te verven. Ook zij raakte min of meer geprikkeld door de gang van zaken.

Hoe verliep de woordenwisseling?

Het incident op zichzelf was niet belangrijk genoeg om er op door te gaan, daarom benutten beide opposanten argumenten van grotere importantie om hun wezenlijk verschil van standpunten uit te werken. Toen de vrouw van Ahriman Babelsberg naar zijn mening té zwaar en té pijnlijk kaliber gebruikte, verliet hij na een symbolisch zelf-destructieve daad het vertrek.

En toen?

Toen struikelde hij over de nijptang, die op de drempel lag. Hij kwam nogal ongelukkig ten val en brak onmiddellijk zijn nek. De dood kwam terstond en pijnloos.