Raam. Jaargang 1967

[p. 44]

Jozef Keulartz
Tweepersoonsbed

Hij dacht als volgt: Architectuur is de weergave van structuren en rangschikkingen van de geest, Trilhaarepithelen, Haemoglobine, onafzienbaar en onaangetast Weefsel, is de openbaring van een innerlijk ritme, bepaald door uitwendige omstandigheden als Weer en Epidemie en Ademhaling, de regelmaat van een uurwerk of de polsslag. Hij had aanpassingsmoeilijkheden en begon te hallucineren: bolvormige hoofden, zag hij, en gezichten met herkenbare oogopslag en stand van de mond, personefikaties van Goed en Kwaad, Dekadentie en Vooruitstrevendheid, Oorlog en Vrede, respectievelijk: Strijdvaardigheid, Berusting, Dwangmatig Handelen, Vergeefs pogen, Paringsdrift, Geldingsdrang, Eerzucht.

Ha. Een fantasmagorie. Sommige hoofden droegen geföhnde haren en polaroïd brillen, waren ondoorgrondelijk als etalage-poppen, lachten argeloos board-kartonnen tanden bloot. Andere hoofden, lichamen, gebaarden traag, ritueel, als spelers van Noh en Kabukie: slechts de Japanse pijnboom ontbrak. Eastmancolor was de kleur en af en toe werd er ijl geluid hoorbaar.

Toen hij eindelijk, zeer onverwacht, slaap vatte, verschenen er twee hofastronomen, reet-ogen aan zijn bed. De Draak heeft de zon verslonden, O Hooggeachte Hoogheid, zeiden ze, O Eerbiedwaardige Hoogheid met Uw wassende maan gezicht, O Zoon van de Zon. Zodat er voorzorgsmaatregelen konden worden getroffen, bezweringsformules worden geuit. Was het onheil onafwendbaar? Verderop was het landschap onnatuurlijk vaal. Iriskleurige tongen van de chromosfeer likten de windstille ruimte. Kijk: de Parelmoeren Korona. Onzichtbare straaljagers, astronomische apparatuur, ontdekkingsreizigers verlengen met 1000 k.m./uur (= 0,3 k.m./sec.) de verduistering, die max. 7 min. bedraagt. De maanschaduw achterhaalt hen met een snelheid van ± 2 k.m./sec. Het wordt licht.

[p. 45]

Soms komt het dan voor, als de dag gloort, de ochtend kriekt, de haan kraait en het zonder aanwijsbare reden en onmerkbaar regent, of het is middag en er heerst een kakofonie van onbestemd geluid en we zijn op zoek naar onze identiteit, of het is avond en we overwegen met hebben en houden, huis en haard te ontvluchten, maar we geloven niet in de gastvrijheid van de mensen en de wereld is onherbergzaam, dat weten we, en we blijven dus maar thuis, ja dan komt het wel eens voor dat we iemand over straat zien lopen, de tramrails zien dwarsen, voor de stoplichten zien stilstaan en wachten, iemand die slechts bestaat bij gratie van ons voorstellingsvermogen en wiens voorkomen overeenkomst vertoont met het onze, die we herkennen zonder hem ooit te hebben ontmoet, die zijn spiegelbeeld in de vitrines terloops bekijkt, terwijl het verkeer voorbij schiet en we vragen belangstellend wie? wat? hoe? waarom? enz., etc. Enkelen hebben het begrepen: verhalen, anecdotes beginnen op straat. Alle openingsscenes dienen zich op straat af te spelen.

En toen hij 's middags wakker werd, waren de straten uitgestorven. Aan de overkant werden de ramen gesloten, want er dreigde een onweer aan de einder: een ondeelbaar ogenblik weerlichte de zon in de ruiten. Zijn hoofd was zwaar en hij lachte, Meester sneyt die keye ras, lachte hij, Meyne name is Lubbert Das, en lachte totdat zijn adem stokte en zijn bloed stolde. Aan mijn laars met Hegel, Schoppenhauwer, Lips, Huizinga, Kierkegaard, Goldonie, Herder, Lessing, Tieck, Spencer, Bergson, Darwin, Freud, Kant, Sadoul, Degradation-theorie, Self-Elevation-theorie, gevoel voor humor, geestigheid, flonkerend woordenspel, gag, sick-joke, private-joke, in-joke, trade-joke, mop, lol, grap, bak, leut, maar toen hij zo abrupt ophield, was dat bizonder kostelijk, was dat een bizonder lachwekkend gezicht, hoe hij verstomde en naar zijn hoofd tastte. Hij probeerde op te staan, wat niet lukte, hij telde tot twaalf, telde tot honderd, tweeduizend, drieduizend. De lucht was ondertussen transparant geel geworden. Er volgde een oorverdovende slag en het begon te hagelen. Hij debiteerde enkele vloeken, Godverdom-

[p. 46]

me, Al Capone is niet de eerste de beste, Scarface Al geeft zich niet een, twee, drie gewonnen, Il Huomo Graziozo, beminnelijk, heeft hij nog een Secret Wapon in petto, h'ill make a slaugter, reken maar. En hij liet zich van bed rollen, terwijl hij twee denkbeeldige dubbelloops colts derringer te voorschijn trok. Meteen sprong hij overeind. Hands up, riep hij, maar liet onmiddellijk zijn vooruitgestoken handen zakken. Buiten verschenen mensen in de deuropening, raapten een paar korrels van de stoepstenen, verdwenen weer, waarschijnlijk om de overige leden van het gezin of de familie ervan te overtuigen dat het inderdaad duiveeieren hagelde. Na verloop van tijd was alles wit geworden, het wegdek, de perken, trottoirbanden, dakken, spoorwegemplacementen, steenkoolbergen in de verte, wit zover het oog reikte. Het zicht raakte belemmerd. Hij ging bij het raam vandaan. En nu: tandenpoetsen en wassen en scheren, vlug, vlug, en eten, afwassen en het bed opmaken, en dan het idee voor een scenario opschrijven, veel opschrijven. Het generique met de credits en de barende vrouw, het grijpen naar de drijfstangen, knippen van de navelstreng. Het verhaal van de weduwe en haar zoon. Moeizaam liep hij barvoets naar de keuken. Er heerste de penetrante reuk van sperma en verschaalde melk, zo kwam het hem voor. Toen hij bezig was met tandenpoetsen moest hij hevige braakneigingen onderdrukken. Halverwege rende hij plots naar de weecee. Het grasgroen bakoliet vatte vlam. Ondraaglijke hitte sloeg tegen zijn netvlies, de lippen, de binnenbekleding van de mond. Het kokhalzen duurde nog even voort. Het bracht geen verlichting. Het is niets, dacht hij, nog een uurtje de tijd doden met het zoeken naar een pointe, de rector van het college stelt zijn camera ter beschikking, in ieder geval. Zwaar zakte zijn hoofd tussen de kussens. Het was godverdomme koud. Hij was in de stemming om te gaan huilen. Eufinismen voor wratten en aanverwante goedaardige gezwellen bedenken, dacht hij, maar de tranen sprongen reeds uit zijn ogen. Toen ging de bel. Hij verstijfde. Met het laken vreef hij over zijn ogen en ging opendoen.

[p. 47]

Het is afgesproken, zei nicht Marloe met onmiskenbaar accent, het was afgesproken dat ik een week kwam logeren, hier.

Maar mijn ouders zijn weg, mijn broer is mee. O. Je kent hem wel, Jack. Hij is mee.

Het is erg koud, zei ze, heb je het zien hagelen. Ze stapte over de drempel.

Ze zijn op vakantie, ze komen pas over een week terug.

Ze is lelijk, dacht hij, op te hoge leeftijd verwekt. Ze heeft de Engelse ziekte.

Hoe zie je er uit, je bent heel bleek. Ze liep de kamer binnen.

Het is niets, ik voel me alleen niet zo goed, het is niets.

Een bed? Het klonk nauwelijks ongelovig, eerder bevestigend. Slaap je hier in de kamer?

Hij kroop weer tussen de lakens. Hoe oud zou ze zijn? Veertien? Je zult hier moeten slapen, de slaapkamerdeuren zijn op slot.

Marloe was niet verontwaardigt, toonde zelfs geen verwondering. Het is een groot bed.

Ja. Het is een tweepersoonsbed. Plaats genoeg voor jou.

's Nachts werd hij wakker, nadat hij in de loop van de avond tevergeefs had geprobeerd met behulp van zijn vinger zijn darm te verleiden om een anti-peristaltische beweging te maken en nadat hij had besloten de Filmacademie toch maar niet te bezoeken. Buiten regende het. Desondanks kon hij de regelmatige ademhaling van Marloe, die naast hem lag duidelijk horen. De druk op zijn hoofd was niet minder geworden. Integendeel. Omzichtig kromde hij zijn rug. Geluidloos bereikten zijn bij voorbaat gekrulde lippen haar schoot. Hij kuste de stof van het ondergoed, waar zijn vochtige mond aan plakken bleef. De dekens werden opgelicht en toen zag hij haar gezicht, de geopende ogen, die niet goedkeurden, ook niet afkeurden, die niets verwerpelijk vonden en hij schrok van die uitdrukkingsloze blik, van dat roerloze gezicht. Hij duwde zijn neus in haar zij, even onder de okselholte, terwijl hij behoedzaam de ligging van zijn benen veranderde.

Zo bleef hij liggen. Bewegingsloos. In afwachting van de morgen.