Raam. Jaargang 1966

[p. 81]

Correspondentie

Geachte redactie,

Het is me werkelijk een behoefte mijn teleurstelling te uiten over het artikel van Dr. C. van Boekel in Raam 23: ‘De romantische liefde ontmaskerd? of de sexualiteit ontmaskerd? De beide besproken werken heb ik niet gelezen en als v. B. zegt dat de romantische liefde wel wordt ontmaskerd, maar dat het masker doorgegeven wordt aan een geromantiseerde sexualiteit, dan geloof ik hem graag. Het is zo'n begrijpelijke reactie en het zal dus wel zo zijn.

Hierin zie ik echter niet de minste reden om een mening te verkondigen waarin achter een heleboel grote woorden een heleboel onjuistheden worden aangeboden. Dit soort verdediging van de traditionele kerkelijke leer is een aanfluiting van het respect dat we aan Christus' kerk zijn verschuldigd. Laten we toegeven, dat deze leer - juist in zoverre ze ‘traditioneel’ was - fout is geweest. Deze heeft namelijk de vruchtbaarheid verzelfstandigd, en het hautaine christelijke gezinshoofd dat zijn vrouw ‘gebruikte’ onder het mom van deugd, is een maar al te pijnlijke illustratie van wat dat worden kon. (Historisch volgt de noodzaak en het probleem van gezinsplanning zeer opmerkelijk op de emancipatie van de vrouw). We zien daar, dat de werkelijkheid van het menszijn inderdaad geweld werd aangedaan. Hoè groot deze problematiek was, zal nooit iemand meer kunnen vaststellen - dàt ze groot was kan men afleiden uit de huidige reacties.

Hoe ligt het dan fenomenologisch in het gave huwelijk huwelijk van vroeger èn nu? Dat is dus eigenlijk de vraag die Dr. v. Boekel bezighoudt en waar hij in de twee laatste alinea's op uitkomt.

1)	De vruchtbare of mogelijk vruchtbare act kan men niet verzelfstandigen. Accoord - laten we zelfs zeggen - geen enkele act kan men verzelfstandigen.
2)	Geen kreeftengang in de redenering. Accoord.
3)	De trouw is al uitgedrukt in de innerlijkheid van de sexualiteit. Accoord - komt dadelijk nog ter sprake.
4)	‘Een geïntegreerde hoofse liefde moet de tederheid cultiveren - en wel gedreven door de sexualiteit - als de situatie van vruchtbaarheid een weerhoudende liefde vraagt, moet - eveneens gedrèven door de sexualiteit - een andere keer in een vruchtbare situatie “ineensdoorgaande” en “alle-aspec-

[p. 82]

ten-tegelijk-omvattend” in een spontane roes, welke door geen enkele “Widersacher” (lees: contraceptief enz.) gedesintegreerd wordt, het waagstuk aandurven van een overstijging die zelfs een persoonsgemeenschap kan trenscenderen.’

Wel, ik hoop dat als v. B. deze, zijn woorden weer leest, hij ontdekken zal hoèzeer hij aan de sexualiteit vastzit. Tot zijn ontzetting waarschijnlijk.

De tederheid komt niet uit een liefde met speciale eigenschappen uit de middeleeuwen zoals: hoofs, en dan nog wel gedrèven door de sexualiteit. Dat is overigens evenzeer een kreeftengang in de denkwijze. Tederheid is, dunkt me, inherent aan de sexualiteit op dezelfde gronden als trouw, zorg, intelligentie, belangstelling er inherent aan zijn - en wel omdat al deze dingen aspecten zijn, evenals de sexualiteit, van deze unieke persoonsrelatie man/vrouw. Alle termen ervan zijn dus ook omkeerbaar. Men kan met evenveel recht zeggen: de sexualiteit is inherent aan het zorgend handelen als: trouw en zorg zijn inherent aan de sexualiteit. En zo is ook de intelligentie aanwezig in de sexualiteit omdat juist deze unieke persoonsrelatie àlle mogelijkheden en aantrekkelijkheden in zich omsluit en opeist.

De intelligentie nu, het verstandig handelen, het volgens inzichten handelen, zal gezinsplanning om overdachte redenen als redelijk, als iets verstandigs zien. Het is gewoon te dol om als implicatie hiervan te verwachten dat de partner zomaar ineens hierdoor tot ‘middel-tot’ (wat een woord overigens!) degradeert. Integendeel. Het transcendentele van de liefde wordt al evenmin afgesloten. De openheid hiertoe wordt niet door een verstandig kanaliseren van natuurlijke en ongerichte krachten geschaad - wèl echter door het driftmatige dat gemakkelijk aan bod komt in het ‘laisser aller’.

Het lijkt haast of v. B. de transcendentie van de liefde vereenzelvigt met de ‘spontane roes’ waar hij van spreekt.

v. B. is dan overigens consequent in het doortrekken van de ‘traditionele’ leer. In het werk van Gaston Bardet, Pour toute âme vivant en ce monde, Paris 2e éd. 1955 vindt men eveneens een sexuele mystiek uitgewerkt, kerkelijk goedgekeurd en wel. Het is nog geen garantie dat het zo is.

A.R. Tummers

Venlo.

Geachte redactie,

Een discussie met de Heer A.R. Tummers lijkt mij alleen vruchtbaar, wanneer deze: 1) Eerst de brochure van Wertenbroek leest. 2) Uitgaande vanuit één punt de discussie opent. Het beste hiervoor leent zich de stelling van Wertenbroek, dat er vanuit de fenomenologie van de sexualiteit (zoals door hem beschreven!) twee lijnen uiteen lopen.

Dr. C.W. van Boekel

[p. 83]

Aanvullende honoraria voor schrijvers

Het Fonds van de Letteren brengt het volgende ter kennis van belanghebbenden.

Schrijvers die voor een aanvullend honorarium voor een door hen gepubliceerd werk in aanmerking wensen te komen, kunnen zich hiervoor wenden tot het Fonds voor de Letteren, Nieuwe Uitleg 1, 's-Gravenhage. Zij moeten daartoe vóór 15 mei 1966 een verzoek indienen, vergezeld van het voorgedragen boek en een exemplaar van het hiervoor met de uitgever gesloten contract, of een fotocopie daarvan. Uit dit contract dient te blijken, dat de uitgever een redelijk honorarium heeft verleend.

Voor dit additionele honorarium komen in beginsel in aanmerking oorspronkelijke, in het Nederlands of in het Fries geschreven gedichtenbundels, romans, novellen, literaire essays, kinder- en jeugdboeken, toneelstukken, radio- en televisiespelen. De werken moeten in boekvorm zijn verschenen tussen 1 juli 1965 en 31 december 1965.

Ook herdrukken verschenen tussen de genoemde data kunnen worden ingezonden.

Auteurs die voor een bepaalde publikatie reeds een aanvullend honorarium hebben ontvangen, kunnen voor een herdruk van dat werk echter niet meer voor een additioneel honorarium in aanmerking komen.

Voorwaarde voor het toekennen van een aanvullend honorarium voor een bepaald werk is, dat dit een redelijke omvang heeft en naar de mening van het bestuur van het Fonds voor de Letteren voldoende literaire kwaliteit bezit.

Het bestuur is voornemens een aantal van ongeveer 50 werken in aanmerking te brengen voor een additioneel honorarium van f 1.000, -. De auteurs worden door hun inzending geacht zich te onderwerpen aan de door het fonds in deze te volgen procedure.

Over de motivering van zijn beslissing inzake de toekenning of de afwijzing van een aanvullend honorarium zal het Fonds met betrokkenen of met andere belanghebbenden niet in discussie treden.

4-4-1966.