Raam. Jaargang 1964-1965

[p. 1]

[Nummer 21]

P.H.H. Hawinkels
De Haydngedichten II

Opgedragen aan mijn moeder

Trio
Symfonie 92

In de diepten van 't zwartste woud,
als kroeshaar in de aarde geworteld,
glippen op het allerlaatste ogenblik
mensen naar een meertje toe - de nacht
omsluipt dit tafereel zoals begerig
roofdieren rond een kampvuur draaien -,
en in dit landschap, dat broeit van koorts
die in spelonken, kruid en bomen klopt,
slaan zij, in een zacht bezeten maat
op het kille watervlak, dat welvend zwart
als 'n onmenselijk grote pupil omhoog staart -
met de vlakke hand - en schreien, want
of zij de dreiging die hen dringt
nu bezweren of falen - zij kunnen niets méér!
En de nacht rekt zich en spant zich,
krijgt geluidloos voeten, tenen aan de grond
van 't bestaan - alsof de morgen niet bestond.

[p. 2]

‘De klok’
Symfonie 101, deel II

Onder ons gezegd, jongens, die Tijd,
waarvan men zo hoog geneigd is op te geven, -
een gure grijskop met 'n baard zo vaal als vlerken
van een gier, een circus requisieten in de knoken:
een schedel, 'n zandloper, waarin kameelgeel korrels
hazepaadjes blijven kiezen, ongeacht
welke dood erop volgt, - neem dit aan van mij,
dat loopt allemaal zo'n vaart niet.

Jullie moesten je nu maar 's rond de tafel scharen,
schuimend van bolleblozend bier, en, dat wel,
nu niet meteen luidruchtig, je vrolijk maken om de Tijd.
Dan wil ook iedereen wel meedoen: van 't meubilair
tot de hertshoornen kiezen van 't geluk - zolang
jullie gearmd gezeten heen en weder deint, en straalt
als 't geneurie, waarvan je dan de glans omtrippelt,
zolang is er geen vuiltje aan de huiselijke lucht.

[p. 3]

 

Alleen ìk zal wel gaan staan. Geen baard heb ik

 

in strengen als scheepskabel onder te verdelen, aangebracht

 

gedurende de jaren dat mijn leeftijd op liep. 't Sta al, -

 

hoog opgericht en uitgerekt en strek m'n armen nu,

 

verder, ik bereik de liezen van de zoldering,

 

waar mijn arme polsen vastgespijkerd worden, en ja,

 

in rode dikke tranen uitbarsten - alsof mijn harde vel

 

tal van tongen uitstak, nu 't bloedt; mijn hoofd

 

vol haar, als erwtenrijs weerbarstig, knakt

 

zoals er eeuwen lang steeds stelen zijn geknapt.

 

 

 

Blijf maar neuriën, lieve kinderen - van 't gezang.

[p. 4]

Andante piu tosto allegretto
Symfonie 103, deel II

Op de blanke landkaart van de ziel
wijs ik, onfeilbaar van instinct, deze landkom aan,
tegen de wind beschut, - maar dat is dan ook alles.
Het gras is kort en jong, de grasmat lijkt
op crêpepapier, en omhult zo passend als 'n kale schedel,
de stompe heuvels, gestileerde bulten, die begrenzen
wat hier speelt; bedrukt en aarzelend spelen in 't gras
wat wezentjes, zo onbepaald, dat 't maar verbazing
op zou wekken, als 't dieren waren: marmotten,
hamsters, pluizige knaagdieren, die ledigheid
vermijden door dartele sprongetjes, liturgisch hupsen,
- je wordt er wel wat melig van -, wel, kurken,
uit een speelgoedrevolvertje knallen zo
de lucht in, snokken aan 't touwtje, vallen terug -
en als zij vallen, is 't landschap een ander;
maar net zo zeer als 't de jeugd was,
de jeugd, die aan 't inzicht lijdt
dat zich in de duizelige trefzekerheid van dit gepruts
bloot geeft, - niemand weet, wàt 't nou wel is,
dat hier een kring vormt en los rond gaat lopen
zoals kinderen die clowns nadoen:
alles hangen wat maar hangen kan: 't voorgevoel,
dat 't reine, afgegraasde niemandslandschap van de ziel

[p. 5]

 

doet huiveren, vrij maakt, op alles voorbereid, ook

 

dat, in twee stappen tot hier, binnen de gezichtskring,

 

over de heuvel, naderbij gebeend -

 

 

 

Wie zijn dat, die hun treurnis hier

 

zo schaamteloos te grabbel gooien? Soldaten?

 

't Zìjn soldaten, godverdomme, grenadiers,

 

weer terug van slagvelden in de meest verlaten

 

uithoeken van dit onbekend gebied, terug

 

op dit prille groen, aspergeloof is er concreet bij!

 

Niet om te marcheren; zij vanouds 't voer bij uitstek

 

voor de verstandskiezen van de dood, zijn onderhand

 

wel wijzer; op de plaats, zonder commando,

 

voeren zij 't indrukwekkend ceremonieel

 

uit van een dans, als vergroeid gearmd,

 

elk van hun bewegingen, tot de grimas toe

 

van pijn en trots op die perkamenten tronies,

 

perfect getimed, - zij komen niet verder,

 

geen meter verder, de geüniformeerden, geen stap,

 

Door hun tressen en galons lijkt 't of

 

hun skelet zich aan 't blote oog vertoont, -

 

zìjn 't soms geraamten, in 't purper en paars

 

der verdwazing? Welke veldslag, welke strijd

[p. 6]

 

keren zij de rug toe? Wacht eens even,

 

wie zegt, dat aan de donkere achterkant,

 

blijvend van ons afgewend, zij wel zoiets hebben

 

als een rug, wie weet is daar een nieuw gezicht,

 

zout en ruig, een tweede voorkant vol littekens,

 

als een broodplank... Wat hebben ze bevochten?

 

Zowat alles. 't Is niet eens zeker dat ze bestaan,

 

met hun wanhoop, hun ongegeneerde radeloosheid,

 

die zo nu en dan 't lachwekkende zeer nabijkomt:

 

ze stampen omzichtig op de aarde...

 

Was 't een korstje geweest op een

 

van hun wonden, hun kwetsuren zonder tal -

 

zij hadden niet preutser hoeven om te springen

 

met z'n broze en verdorven breekbaarheid.

 

Misschien is alles 't gevolg van angst,

 

van vrees, - de vrees zit hen als een kater

 

in de nek geklauwd - om bij overmatig stampen

 

door de grond te zinken, als varkenspoten door

 

de modder, want onder de modder, waarin hun laarzen

 

't kuis gazon al lang herschapen hebben, daar zou

 

de hel wel eens kunnen wachten, of doodgewoon moeras,

 

lillend en stinkend als de pest, als 'n vergeten lijk...

 

Neem het hun eens kwalijk dat ze dansen,

[p. 7]

 

hossen, houterig als beren, - doodbidders, die

 

in stomme ontzinning de dood ten grave dragen.

 

't Zijn soldaten, holwangige, ongeschoren grenadiers,

 

die aan alles leden, bestreden bijna alles;

 

mògen ze dan nu ongemoeid hun dans ten einde op-

 

voeren, nu niet langer meer zij voor om 't even wat

 

op de bres staan - uit hun kassen schouwt

 

vertwijfeling als een zwaluw uit zijn eigen nest.

 

 

 

Gesteld dat nu de hemel, bleek,

 

blauwig en doorschijnend als de wang

 

van een tuberculeuze maagd, hierboven

 

ging kreuken, brak, verfrommeld werd als ogen

 

dichtgeperst, zoals een kind gedachteloos

 

suikerpapier samenknijpt; en dat dàn uit 't westen

 

of waar dan ook vandaan, vuisten kwamen,

 

nat en donker, onbeperkt barmhartig, mild -

 

en door die ogen wreven, die plooien glad,

 

zou dat niet om 't uit te schreeuwen zijn?

 

 

 

Men was de kom toch niet vergeten, waar

 

't lentegroen als een wolkje stuifmeel in de lucht

 

zindert, een emulsie van beloften? Nu de kolonne rust,

[p. 8]

 

de starre onbeweeglijkheid van een tinnen leger

 

aanneemt, nu steken, nuchter maar niet onparmantig

 

de bewoners van dit paradijsje weer de kop op;

 

uit holen, schuilhoeken komen zij

 

nu vlot te voorschijn, zindelijke gaten,

 

en hen als gegoten, zoals de houtworm in 'n gaatje woont.

 

Toch zijn zij niet meer de oude; hebben zij

 

zich omgekleed? Om te rijpen, te geraken

 

tot dit klagen, tot dit zingen boven alles uit,

 

waarbij de soldaten waken, zonder tondeldoos,

 

maar met een kruik jenever? Ademloos

 

groept dan als op afspraak alles samen

 

om één, die tot woordvoerder opgeworpen is

 

en op gerommel, geroffel tolk is van hen allen;

 

daar gaat hij, veelbetekenend omringd door ondersteuning

 

die uit 't dieptepunt van aarde's borstkas op te stijgen

 

schijnt, nader aan 't preciseren, en verheft

 

alle leed, alle grieven, zelfs de vrede en de vreugde

 

van de omtrek op een hoger, beter zichtbaar plan, -

 

ik herinner mij de dagen dat ik in de schaduw

 

in de haren, o kleur, o water van mijn golven,

 

ik herinner mij, ik weet niet wat en niet wanneer,

 

toen telde niets mijn daden: even schampen, even kermen,

 

vlinder, ach, ik ben zo vleugellam...

[p. 9]

 

O wapenbroeder, die zo diep en sterk

 

het kippevel van mijn gedachten heeft omtroond,

 

in stormpas barsten de soldaten uit, opgeschrikt,

 

door 't dolle heen om deze ondubbelzinnige verwijzing

 

naar de reden van hun leed.

 

Als een aardbeving schieten zij te hoop, demonstreren,

 

manoeuvreren, en geven een machtige krijgsdans weg,

 

dezelfde, dat is nu duidelijk, als voor hun komst

 

't grut bedreef, dat in deze streken van ongereptheid,

 

deze tabula rasa met bittere smaak, als thuis is.

 

Zij exerceren, marcheren en tonen hun strijdbaarheid,

 

ondanks alles, dat men kon geloven dat de aarde beefde,

 

als zoiets tenminste bestond, naast deze fanfares,

 

en dit eigenzinnig geschater van dit korps,

 

dat niet is klein te krijgen!

 

En, het kleine volkje, de schepseltjes, gaan

 

op hun hartverscheurende manier, ook van hùn kant

 

aan 't imiteren: de dodendans van de soldaten, -

 

een glimlach, die onrust zaaien wil.

 

Laat net nù de goedaardigste eksters van zeven landen

 

schril en schrikachtig, hoewel niet van een plagerig

 

accent verstoken, omhoog klapwieken, waar de zon

 

't besterft van aandacht, en waar de wijsheid van de wolken

[p. 10]

 

opgeblazen wordt, voor dadelijk. Voor nu, nu alles

 

wat er maar te noemen valt marcheren gaat,

 

soldaten en 't jeugdige, ontwrichtend en hemel en aarde

 

opzuigend in één kakofonie, een choreografie

 

van verdoemenis! De doodgravers vergrijpen zich,

 

wenend, en graven, rustig, 'n glimlach door hun tranen, nee

 

de dood weer op, om heiligschennis aan zijn beeld

 

te bedrijven, een ondertoon van ascese, alsof

 

de vingers van de eeuwen hen de kostelijk zachte keel

 

indrukten, o, mijn scherpe adamsappel!

 

 

 

Nu moet de hemel wel, satansblauw

 

en aangetast door de exercities hier beneden

 

bijna totaal misvormd, verfomfaaid als de uniform

 

van een gesneuveld generaal - gered worden door

 

de vuisten, nat en donker, die vereffenen,

 

lieve barmhartigheid, wat zich te verwarren dreigt,

 

die de ogen open houden, plooien glad strelen -

 

nat en donker, en dat tot tweemaal toe

 

zodra in sprietjes de overslaande stem geklonken

 

heeft van de geshockeerde melancholie, - en dat

 

na deze dans, dit stijfpotige afschudden van angst,

 

dat ieder kent, maar geen beheerst, zoals dat

 

met de schreeuw is.

[p. 11]

 

Zonder effect op de grond blijft dit niet,

 

waar alles wat onthand, voorzichtig

 

aan het stoeien slaat met de gedachtenis

 

aan wat zoëven is geschied, maar sterker dan

 

de ritselende, schelmse jolijt die even op de vrede

 

van de grasmat verwijlt, - verzamelt, nog één maal

 

onstuitbaar, groots en triomfant 't verdoemde leger

 

zich, tot een wrange, heerlijke manoeuvre

 

op de plaats, die zo vertrouwd geworden is:

 

zij nemen zich niet langer in acht, maar stampen,

 

als vergroeid gearmd, vonken, een onloochenbare,

 

onontkoombare slotsom aan alles wat er ooit

 

gebeurd is, uit de bodem, - tot tenslotte, overal, de troost

 

wordt aangeschoven met bulldozers tegelijk,

 

maar vluchtig blijkt als zilverzand en de bedekte hemel

 

opgeklaard wordt, evenals de stuntelige aarde,

 

deze hemel die aan de aarde zich

 

iets laat gelegen liggen, - door de vuisten,

 

die, nat en donker, onbeperkt barmhartig, wild,

 

opdagen, ophelderen; mistbanken van droefenis drogen uit,

 

wat is er droger onder de zon dan zilver?

 

 

 

Heel 't land zal fors en woest zich

 

in elkaar vouwen, als 'n bloem die slapen gaat.

[p. 12]

Menuet & Trio
Symfonie 88, deel III

Uit louter feestvreugd zie je in dit dorp
onder 't stampend dansen veel dat treurwilgtwijgen
in elkaar gedraaid en - als 'n navelstreng - in énen door
gebroken worden op de knie. Dat is nog niks:
ze meppen mekaar in zat plezier nu om de oren
achter welke allebei 't al even groen mag heten
als 't als een peuleschil zo frisse dezer twijgen.
Men oogst er zweet van: de dag,
een saunabad van levensvreugde.
Nu: onopgemerkt en geheim zoals op beslissende momenten
naamloos vocht uit naamloze kanalen van 't lichaam treedt,
zo natuurlijk gruist uit de hooglanden aan 't klare,
't onuitsprekelijke waarin de dag de nacht gelijk is, -
- men wist van klachten, men wist niet van dit;
niet hoe hebzucht naar belevenissen afgestraft
wordt zoals een vrek gemarteld zijn zou wie 'n diamant
ter grootte van een eikel de slokdarm door
geduwd zou worden, niet hoe vanuit
de hete oorschelp van 't verborgene aanwaait -

[p. 13]

 

ach, blauw - 't onbereikbare boven dag en nacht komt aan

 

glijdend, voortgedreven; doedelzakken ruisen om regen

 

die dodelijk schijnt - blauw, mijn blauw; in lagen, terassen

 

elke ster, elke ziekte dezelfde, 't wondere blauw; dit moet

 

doorlopen wezen, afgepeld van de artisjok die zoveel heeft

 

van een doodgeboren ware wereld, -

 

zo funest voor wie er aan komt.

 

 

 

Men ziet in dit dorp dikwijls 't dansen 't beeld vertonen

 

van twijgen, die - in énen door - tot een streng verenigd

 

en weer gebroken worden, op de knie, wit opgetrokken

 

voor 't stampen als in kramp; met wit weggetrokken knokkels knijpt

 

wie maar kan de stukken bijna fijn, om ze niet kwijt te raken.

 

Zoveel zweet kost deze levensvreugde, en 't einde

 

komt zo snel, en valt zo uit de toon.

[p. 14]

Cliche
Symfonie 104, deel IV

Op diepe tonen stuiven in de Balkan van m'n hart -
stel je voor! Aan een beekje, fris als sperma,
doen meisjes de was en zingen een wijsje, zo glad
als hadden zij borsten zonder tepel gehad;
en houthakkers, jagers zo ruraal als dennehout
nemen gezwind dit over, in klederdracht. Ze blàffen
in hun handen, stampen met de hak, en in een twee drie,
't gedonder in de glazen: uit de achtergrond
van nu of nooit stormen hals over kop te voorschijn,
als stond het trouwe woud in lichterlaaie, creaturen,
delirische schepsels, alles overhoop; wèg uit de
dikhuidige coulissen van 't niets. Aan dat stroompje,
dat watertje als een worm, doet alles mee: heisa!
(Als ze even op adem willen komen, vliegen er nog
lyrische vlinders rond, als suikerwerk, om je te bescheuren!)
Bruine beren vonken van de heksenketel af
van deze collectieve hysterie, nu 't ijzer wordt gesmeed
van de maagden, de bruten uit de bossen, - sabelhouwen,
gedepraveerd inhakkend, op de bolle toet van dahlia's
en gladiolen, excusabel vandalisme, maar evengoed
op de - brullende bloeddorst - meloenen voor te leven,
ja, tenslotte op 't hele toneel zelf, en dit abrupt
afkappen, doen spatten als een giftige bel.

[p. 15]

Menuet & Trio
Symfonie 96, deel III

Steeds weer als zij dansen in hermetische salons. -
allemaal! en niemand heeft 't hart te gaan
eer 't dansen is gedaan, - doe ik wetend mee,
sterqer, ga ik voòr; wat als met langs mekaar
gedreven bekkens ik eruit sla, feestelijk gedruis,
vakkundig met klaaglijke bezonnenheid vermengd,
is woord en wet, - en ieder wil.
Neem me niet kwalijk, maar dan groeit in mij
een wilde wens te lachen, hol en hel,
als iemand die waanzinnig is tot in zijn blik,
en in de open holte van mijn mond staat grauw - wat statig!
't lang gebit op slierten slijm te lijken. -
Er ploft een stilte neer, - een voile over de volière.

Ik zal maar door de knieën knikken, gracieus,
hand op de heup, lenig zoals dat in salondans past.
Want - hoewel alle ogen me bekijken, zoals overdag
de sterren ons fixeren, - niemand toch die erop let
wat voor soort uitdrukking mijn gezicht vertoont,
van glad genoegen als 'n zalm, dan wel van teder vrezen
wat ik zo goed ken. Was ik maar alleen!

[p. 16]

 

't Vertrouwen is door mijn gebaar herademd

 

en ik ontferm mij mijner. Al m'n vakkennis

 

schakel ik in en zet richtlijnen uit voor

 

festieve tijden en ogenblikken van bezinning

 

voor 't dansen, 't kakelbont gezelschapsspel

 

in de hermetische, schitterend gekluisterde beslotenheid

 

van deze salon, precies even groot als de wereld is.

[p. 17]

Schon eilet froh der Ackersmann
(Aria uit ‘Die Jahreszeiten’)

Wat vrolijk veert de zaaier daar
de weke akker op! Zelfs al danste hij,
z'n pijp in 't kinnebak gekneld, 't zou
minder sierlijk zijn, nu vogels niet alleen
met hem mee jengelen, nu niet enkel zonnestralen
juichen, kraaien, met de handen op kan niet schelen welke
binnenkant van knieën slaan van dolle uitgelatenheid,
maar ook de sferen hun suspecte zegen
welven boven zijn statuur, morsig, potsierlijk
en opgetogen, - en 't daglicht zelf z'n deuntje
meefluit.

Die ondertoon? Die late klank

van 't tegendeel? Dat is de zuigkracht van
de modder niet, vette, frugifere rijstebrei der doden;
dat is 't droevig lot niet van 't zaad
dat onze boer zo keurig in 't rond smijt, - allemachtig!
Dit idyllisch tafereeltje wordt nergens door bedreigd
dan door 't geluk, dat op een pas of wat
afstand in hinderlaag ligt, te grijnzen,
en op zijn valse vingers fluit.

[p. 18]

Allegro Moderato
Symfonie 95, deel I

Kijk 'ns hier, je bent nu oud genoeg;
ik zet je in de wereld neer, met al zijn majesteit,
om te horen, om te zien, - en je zult, bestormd, besprongen,
moeten standhouden tussen al wat leeft en sterft;
in de egyptische charme van de neerslag, onder 't strakke scherm
met naakte, kwetsbare ogen, en met onbeschutte oren,
in afwachting van 't moment dat aan oog noch oor
je nog voldoende hebt: in de regionen der mensen ondergaan
hoe zich het inzicht op je taaie huid werpt,
hoe, als een inktvis, als een geliefde, zich
vastzuigt aan je, doordringt tot waar je weerloos
bent, maar ook niet weerbaar hoeft te zijn.

Kijk met aandacht toe, met de moed der wanhoop, zie
met de uiterste wilsinspanning, hoe zij opschieten, rijp zijn,
en neerdwarrelen, - in dat tempo, zacht en strak
waaraan elke metronoom is onderworpen;
- en verbleek: opstuiven zoals golven één moment
los geraken uit 't oude water, hun bloei beleven, ach,
als gras, en neerfladderen zoals aangeschoten vogels;
in groten getale zijn zij opgekomen, in massa's vreet
hun verscheidenheid op de tijd in, terwijl onafwendbaar
voor hun allen 't zelfde liedje zwaait, ook nu ze pelgrimeren

[p. 19]

 

met gezichten als puimsteen en benen als aparte dieren;

 

in stoeten kruisen zij elkanders weg, als een oor der aarde

 

wervelen zij en vallen, - veel te vroeg of veel te laat.

 

 

 

Tot dan ineens het lot van generaties

 

bij een stuk of wat ruwe vogels te berusten lijkt,

 

kathedraalgedrochten, dakduivels in den hoge,

 

en aller ogen zijn gericht op deze roeken, kauwen, kraaien,

 

ik struikel over mijn woorden,

 

vogels, lelijk als de nacht, in hyacinthkleurig ritueel

 

verenkleed dat meespringt als zij pijnlijk wijd

 

hun snavels sperren om in enen door, bij ingeving,

 

kokhalzend voor de draad te komen

 

met wat van hen verwacht wordt.

 

 

 

Nu, als al die gezichten, na gespannen als de lucht

 

gericht geweest te zijn op die vreemde vogels, ordinair

 

en diep onschuldig, dan is 't wel zeer waarschijnlijk dat,

 

zo gauw zij zich of morrend afkeren van dat koude nieuws,

 

dan wel verdergaan met een knie die ja en amen knikt,

 

van één dier tallozen je 't gezicht

 

'n aanwijzing geeft hoe 't met hen allemaal gesteld is,

 

er een kans ontstaat te weten wat de wereld is,

[p. 20]

 

één ogenblik, och, klein en van de geest van 't verdriet doortrokken.

 

Let dan op. Op dat tijdstip, nog voordat de hoop

 

zoals een drank in de mooie kelen van die leven klokt,

 

dan zal ik, fanatiek als 't bloed dat rood

 

m'n aderen doorstuwd wordt, maar evengoed doodkalm,

 

etherisch als 't vocht dat rond mijn hersens dwaalt, geen kleur

 

van node heeft, - verend, zwevend over 't panorama springen

 

om een net van lijnen uit te zetten, enkel-dik, doorzichtig

 

als spinrag, en zo taai als navelstrengen - daar weet ik echt

 

wel aan te komen in dit land waar nu dit alles

 

zij 't zo te zien nog ordeloos verspreid,

 

voor 't oprapen ligt - een net, vlak boven

 

het land van alle mensen,

 

aan normale pootstokken, zò, dat al wat uit

 

de aarde opschiet zich daaraan op kan trekken,

 

om uit te groeien, vervolmaakt - tot waar 't daglicht onbeheerst,

 

verwend te dansen staat, te trappelen als muggen.

 

En hou die vraag die op je lippen brandt,

 

wat als 't definitieve niets dat achter alle tijden

 

op de loer ligt zich over me sluit als 'n vleesetende bloem,

 

maar voor je: 'n kind weet dat er dan

 

geen verveling zijn zal voor de stilte inzet,

 

maar iets, dat, tja, dat schijnbaar zingt.

[p. 21]

Finale
Symfonie 95, deel IV

Zou ik 's nachts eens wakker schrikken,
wat beschamends aanschieten, en, in plaats
van op straat, waar altijd kans bestaat
op 'n late voorbijganger met de kraag omhoog,
of op een lage hond, eens de heide opgaan
om te boeten voor mijn insomnia
of voor mijn slaap, - de hei, die overdag
zijn onzuiver, zijn uit efemeer rood
en 't blauw van alle eeuwen homogeen
samengestelde kleurtje, onzeker van zichzelf
op broeierige stekjes aanbiedt aan de blik,
die hei zal 's nachts verlicht zijn, denk ik:
als zwart nappa ligt daar de deinende,
verdwijnende vlakte plat van ontzag
of van 't lachen vóór mij, en kan zich
niet doodstil houden; snel en breed
spelen er golvingen elkander achterna, -
en de hemel, als flaporen van een big
zo rose en naakt, maar toch doorlopen
met lila en kobaltblauw, ook de hemel
jaagt zichzelf na in wisselende kleurenpracht.

[p. 22]

 

Aan de grauwe grond genageld sta

 

ik, en kijk, gebiologeerd alsof 't firmament

 

een oog was, dat 't tegen de mijne opnam,

 

hoe, zoals de geur zich van gebraden vlees

 

verheft, als zwarte smook, figuren zich

 

bevrijden van omarming in de horizon

 

- ik weet niet eens of 't morgen is, dan wel

 

avond, wat daar zo geforceerd z'n best doet -

 

en komen aangeraasd naar waar ik sta:

 

en waren 't nu maar heksen! Nooit

 

kan de wind zo feestelijk naargeestig

 

schuren over de heuvels en de holten van

 

de hei van mijn geheugen, - bromfietsen

 

zijn 't, met berijders in zwart leer,

 

met lange, gesmeerde haren, zwaaiend als, trots

 

op hun snelheid, zij geluidloos als 'n lichtstraal

 

door het luchtruim schieten en 't asfalt

 

tarten door, nu eens links en dan weer rechts,

 

diep, vermetel ver en ritmisch, naast

 

hun voertuigen te zakken - willen zij

 

overmoedig als Kozakken, met hun tanden

 

scherp en blinkende stiletto's, 'n zakdoek,

 

of, - meer in hun stijl - een condoom

[p. 23]

 

oprapen? Dan schrik ik voor 't eerst:

 

op 't dieptepunt van hun gewaagde stunt

 

snikken de nozems, en schudden 't hoofd

 

- hun manen verbreid - om hun tranen zo-

 

als 'n hond dat met water uit zijn vacht doet,

 

hun ogen uit te zwepen! Ik schrik,

 

want ik weet niet wat hen schrikken doet,

 

in de lucht, zo onvervaard, vervaarlijk

 

in hun sneltreinvaart: 't ogenblik

 

dat ik met bloed en slijm, glibberig, onooglijk

 

de wereld binnengleed, of belevenissen

 

slecht gelocaliseerd als 't kind dat onder

 

hun copuleren een schuine mop vertelt...

 

Nooit kan de wind zo feestelijk naargeestig

 

langssuizen en zich in de grond boren:

 

daarom snikt men niet als wollen honden,

 

dat is geen reden voor de schemerhemel

 

om traag met z'n lichtende voorbenen

 

te maaien als 'n staande appelschimmel.

[p. 24]

 

Wat zou 't toch gezonder zijn,

 

was ik blijven slapen, had ik mij

 

niet ingelaten met de tover

 

van de schemerende hemel, vol met wroeging,

 

met onrust om wat er is gebeurd

 

en wat wij toch niet weten,

 

om de pijlsnelle, beroete figuren zonder taak.

 

De vervloekte, ijzig schone klopsignalen

 

in 't merg van mijn geraamte, dat mij overeind

 

houdt, uit 't verleden, uit de toekomst,

 

ik zou ze vergeten en nooit meer snikken

 

om die kille hand om 't radeloos hart

 

van zo'n nacht. Want de afloop is altijd

 

dezelfde: als de pure hemel van die figuren

 

af is, dan keert hij zelf, tesamen

 

met de slappe aarde, zich tegen mij, en ik,

 

onder 't manhaftig aanstormen, 't verraad

 

van al wat ik bezit, moet vluchten,

 

in beweging gaan, snel en onverbiddelijk,

 

moet vol heimwee 't standbeeld verlaten

 

dat ik was, en dat zo vast en zwart was.

[p. 25]

Adagio - Allegro con spirito
Symfonie 103, deel II

Geweldig davert het woord over 't niets...

En in de doem, de chaos van 't mysterie
steekt 't moeras, 't diepbedaarde stromen
van oerbrei van wal: leven tintelt er
in hittegolven van sterfelijkheid; kolossaal
schuiven aardlagen, vet en dik als on-
gezuiverde aardolie, waar miljarden malen
voor gestorven is, over elkander heen,
verzwelgend en verzwolgen, verbrijzeld en opnieuw
vormen leven gevend. Dan, dan zet
uit de broeierige warmtesfeer van deze poel
van ongecontroleerdheid, zich 'n mistvleug af,
fijntjes gevingerd, bevend, 'n debutantje
zo rank als de nerven van jonge bloesem,
éen nevelsliert, een frisse, zure glimlach -
en de lava van verwachting gromt
weer verder, in de baard als 't ware
van de nieuwe aarde; dan rijst opnieuw
de nevel, en tilt als sluiers, 'n gewaad van dauw
zichzelf een tikkeltje omhoog met prima vingers, -
winst voor 't overzichtelijke! Zon breekt door
en houdt, boven de logge modderdeining

[p. 26]

 

van 't begin, opruiming; een lichter toon

 

slaat nu, gesterkt, de nevel aan;

 

't zweven en 't slieren der afspiegeling,

 

subliem en ijl, van wat beneden woelt,

 

trekt thans z'n prille stereometrie op boven

 

heel 't moeras, dat onverminderd gelden blijft,

 

en nu en dan eens traag de kop heft,

 

't licht en zijn spruiten relativerend.

 

 

 

Niet meer dan logisch dat dan aan de rand,

 

op een mals bleekje, elfjes, rap en haastig

 

huppen gaan, hekselicht, maar toch wellicht

 

slechts pieken van nevel en licht, verfijnd

 

als herfstdraden waaraan nog sporen kleven,

 

gecondenseerde adem van de dageraad.

 

 

 

Reden te meer om als de gespierde bliksem,

 

een inslaande meteoor van vijandschap,

 

de boze schedel te klieven van dat suikerzoet

 

gelazer! In een convulsie, 'n juichkreet van

 

vertwijfeling smijten we er alles tegenaan

 

wat maar enigszins wil helpen,

 

kruimelende brandingspunten, in elkaar

[p. 27]

 

flitsende spelonken, om ééns en voor al

 

'n eind te maken aan de kristallen, wee

 

en helder, van straks, en van weleer, die fictie,

 

o hemel die scheiding van leven en dood

 

van liefde en haat, van orde en chaos!

 

Een eruptie van woede, zegevierende toorn,

 

die splitsingsdrang wegvagen, die nog zou beletten

 

te doen wat wij willen en te willen wat we doen.

 

Ach, 'n klein zetje, en blij

 

vergeten wij de teugelloosheid onzer hartslag

 

om een afgesproken, aangenomen regelmaat,

 

die opgaat voor ons allen, niemand uitsluit.

 

Slechts lang genoeg om met nieuwe,

 

onbedaarlijke kracht, een cataract van moed

 

alles wat wij willen los te rijten uit de wangen,

 

uit de chaotische weelde van onvrijheid!

 

Over voortgezweepte wolken, op de messnede langs

 

de domeinen van de eeuwigheid, rijden met 'n huivering-

 

wekkende precisie de ruiters van de vrijheid,

 

van de tranen! Laat ons lachen, ook

 

het schurend sediment van sentimenten in

 

ons sacrosancte innerlijk op de korrel nemen,

 

natuurlijk, ook onze heidense strijd,

[p. 28]

 

onze fameuze drift om terug te voeren

 

wat, om gezondheidsredenen, voor 't gemak,

 

zo'n beetje is verdeeld, - terug, terug,

 

contreien in van daad en droom,

 

van sterfelijkheid en werkelijkheid, - waar

 

wij immers al verkeren, rondhangen sinds

 

wij als adem in de onthutsende kou van buiten

 

opstegen uit de hete, angstaanjagende schoot,

 

net als alles, - alléén wij, wij wisten 't niet.

 

Laat ons daarom maar weer

 

onze ogen vloeiend als een bron, limpide

 

vergetelheid, - weg zinkt wie we zijn,

 

we wiegen op de zoete kennis van

 

waar wij konden zijn.

 

Mochten vulkanen ons bijspringen, donders,

 

wanneer wolken des hemels hun kleren verscheuren

 

in grootspraak en rouw - de typhoon van macht

 

die wij in onze vingers hebben zal dan razen,

 

tieren, méér losrukken, meeslepen, enten op

 

de oorsprong, de gesluierde aanzet

 

van chaos en liefde, - tot tot slot:

 

een machtig opstoten van adem en lot.

[p. 29]

 

Geweldig davert 't woord over 't al.

 

 

 

En in de raadselachtige poel der eeuwen,

 

kom, vrienden, ziet: over 't norse zwoegen,

 

't trotse, absolute zakken en stijgen, zweeg

 

de grondstof van al wat is, - vliedt een lach,

 

een belofte zonder precedent: berusting,

 

bereid om zonder meer 't veld te ruimen

 

voor 't brullen, 't afgebeten sterk

 

schallen van de triomf, die al de eeuwen

 

afbekt, medezeggenschap heeft aan 't brouwen

 

der mogelijkheden! Zonder versagen! Altijd.