Raam. Jaargang 1963-1964

[p. 5]

Geertrui Burger
Deus avertat

Op zijn wandeling ontmoette een man een schildpad, die enkele meters voor hem uit het pad overstak. Toen de schildpad de man ontwaarde, trok hij snel kop en poten binnen de bescherming van zijn schild en bleef zo roerloos, dat hij niet te onderscheiden zou zijn geweest van de vele, grillig gekleurde steenbrokken die overal verspreid lagen, als de man hem niet tevoren als schildpad had herkend.

De man vroeg zich af wat de reden van dit gedrag kon zijn en omdat hij graag uit de eerste hand werd ingelicht, ondervroeg hij de schildpad.

Deze antwoordde op zijn eigenaardige, bedachtzame wijze: ‘Wie zichzelf beschermen wil, moet zijn afmetingen en daarmee zijn eigenwaarde verkleinen’.

‘Dat is iets om over na te denken’, zei de man en dit deed hij terwijl hij zijn weg vervolgde. ‘De schildpad heeft gelijk’, dacht hij. ‘Wie hecht waarde aan een lompe steen, zoals ze bij honderdtallen langs de weg liggen. Een schildpad echter kan tot voedsel dienen. Terwille van zijn leven moet hij zichzelf verdedigen en zijn methode mag vernuftig genoemd worden. Ik zal die onthouden, misschien komt ze me nog te pas’.

Terwijl hij in gedachten verder wandelde, sprong plotseling vanuit een boom een wilde kat voor zijn voeten, die een hoge rug maakte en zichzelf opblies tot bijna het dubbele van zijn normale omvang. De man bleef kalm staan en daardoor gerustgesteld, liet de kat zijn dreigende houding varen.

‘Waarom hebt ge u daarjuist zo opgeblazen’, vroeg de man. ‘Wel’, antwoordde de kat, ‘wie zichzelf wil beschermen moet zijn afmetingen, en daarmee zijn eigenwaarde vergroten. Zag ik er

[p. 6]

zojuist niet vreeswekkend uit? Ervaring heeft me geleerd, dat dit de beste vorm van zelfverdediging is’.

‘De schildpad heeft me zojuist verklaard, dat het nuttig is zich klein te houden wanneer gevaar dreigt’, weerlegde de man. ‘Mag zijn’, zei de kat, ‘ieder zijn systeem, ik houd me bij het mijne’. En hij sprong weg.

‘Ik zal erover nadenken’, besloot de man bij zichzelf terwijl hij zijn pad vervolgde.

Daar ontmoette hij een konijnenmoeder met een ontelbaar nageslacht. De jongsten gaf zij juist elementair onderricht in de practijk van het konijnenleven. ‘Zijn dit allemaal uw kinderen?’ vroeg de man. Ze knikte plechtig. ‘Kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen en nog steeds mag ik helpen onze familiekring uit te breiden’, zei ze trots. ‘Waarom doet ge dat?’ vroeg de man. ‘Zelfverdediging’, antwoordde het konijn. ‘Mens en dier maken jacht op ons, ontzettend zijn de slachtingen onder ons aangericht. Als we niet met man en macht zorgden voor aanvulling van opengevallen plaatsen, zou ons geslacht snel uitgestorven zijn. Geloof me, geen betere bescherming dan vermenigvuldiging’. ‘Dat is iets om over na te denken’, zei de man en hij ging verder. Tegen het vallen van de avond ontmoette hij een kangoeroe, die haar jong in en uit haar buidel liet springen en het daarbij aanmoedigde met vriendelijke woorden. Moeder en kind verlustigden zich klaarblijkelijk in dit spel en hadden slechts aandacht voor elkaar. De man kon hen zeer dicht naderen voordat ze hem bemerkten. Toen de moeder snel wilde wegspringen met het jong in haar buidel, vroeg de man: ‘Is dit uw enigst kind; waarom hebt ge er niet veel, zoals bijvoorbeeld het konijn?’ ‘Ter bescherming van de soort’, antwoordde de kangoeroe. ‘In mijn buidel is slechts plaats voor één jong, waarmee ik me uit de voeten kan maken bij dreigend gevaar. Meer dan een tegelijk zou ik nooit kunnen beschermen’. ‘Daar zal ik over nadenken’, zei de man.

Terwijl hij verder wandelde, dacht hij: ‘allen hebben ze een ander systeem en toch heeft ieder gelijk. Wijs zijn ze zonder uit-

[p. 7]

zondering, hoewel ieder op zijn wijze en het is leerzaam, hierover na te denken’.

Hij was nu bijna de stad genaderd waar hij woonde en de nacht was reeds gevallen. In het vrije veld, enkele tientallen meters buiten de stadsmuur, ontdekte hij een stenen gebouw zonder vensters. Uit de schoorsteen stegen dikke rookwolken en flitsten vuurvonken. Menend, dat daar onraad was, liep de man op het gebouw toe en opende de deur.

Hij ontdekte een werkplaats, waarin op grote vuren ijzeren kookpotten stonden, waarin een kokende brij borrelde. Verder waren er ontelbare flessen met vreemdgekleurd vocht en wonderlijke machinerieën, buizen, kranen, vliegriemen en drijfriemen.

Midden tussen deze wonderlijke zaken stond een man, een alchemist, met zijn vingers in zijn oren ijverig te lezen in een groot, dik boek.

De binnengekomene ging op hem toe en tikte hem op de schouder. Dit deed de zwarte kunstenaar verschrikt terzijde springen. De man stelde hem gerust. ‘Ik zag vuurvonken uit uw schoorsteen komen en meende, dat ge hulp nodig hadt vriend. Schrik niet, maar vertel me liever waartoe het werk dient waarmee ge bezig zijt’.

De alchemist greep de man bij de schouders en duwde hem haastig naar de buitendeur. ‘Wilt ge, dat ik mijn kop verspeel door u het geheim te verraden? Ge hadt hier niet mogen komen, dit alleen is voldoende om mij en uzelf in gevaar te brengen. Mijn opdrachtgevers verstaan geen scherts. Ze hebben mij strenge geheimhouding bevolen. Eén ding wil ik u zeggen: wie zichzelf en zijn soort wil verdedigen, kan dit alleen doen, door anderen te vernietigen; onthoud het’.

De man sprak geen woord meer en haastte zich naar huis. Daar aangekomen sprak hij: ‘Nu heb ik iets gehoord, waarover ik niet durf nadenken’.