Politieke balladen, refereinen, liederen en spotdichten der XVIe eeuw
(ca. 1840)–Anoniem Politieke balladen, refereinen–
AuteursrechtvrijRefereyn.Gheestelicke, weerlicke, heeren of knechten,
Gheleerde, ongheleerde, minst met den meesten,
Ic wille hier vraghen, wie sal 't my berechten,
Waer de Calvinisten commen ter feesten?
Zy roupen al den gheest, maer leven als beesten,
Contrarie God ende der heiligher kercken,
Wat gheest regiert se? men vindt tweederley gheesten
Ga naar voetnoot1:
Eerst Gods Gheest, die deught leert zynen clercken,
En den Boosen Gjeest, die alle quaet wilt stercken,
Die doet de zyne in dwalinghe rasen.
Gods Gheest leert ootmoedicheit in al zijn wercken,
Den Boosen Gheest maect nueswijs en upgheblasen.
| |
[pagina 190]
| |
Gods Gheest maect wyse, den Boosen maect dwasen,
Gods Gheest is vreetsaem, den Boosen murmureert.
Zegt my alle, die oynt schrifture lasen,
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regiert?’
Gods Gheest leert simpel onderdanicheit;
Want Christus was ghehoorsaem totter doot.
Den Boosen Gheest leert alle wederspannicheit,
Versmaet u, prelaten, en kent gheen hoot
Ga naar voetnoot1.
Gods Gheeest segt: ‘En begheert niemants goet, al hebdijs
noot.’
Den Boosen Gheest segt: ‘Alle dynck es ghemeene.’
Gods Gheest segt: ‘Wildy leven, haut dat God gheboot.’
‘Neen, 't es onmoghelic u macht es te cleene,
Segt den Boosen Gheest, ghelooft alleene;
Al valdy in sonden, het es Gods wille.’
Gods Gheest raet voor 't beste te blyven reene,
Den Boosen Gheest zegt: ‘Neen, zwijght daeraf stille,
Papen en monicken traut elck een dille;
Vervult Gods woort, wast en multipliceert.’
Ghy anders die schriftuere leest metten brille:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
Gods Gheest segt: ‘Gheeft God dat ghy hem schuldich zijt,
En den Keyser dat den Keyser toebehoort
Ga naar voetnoot2;
Doet dat zy u heeten, in als verduldich zijt.’
| |
[pagina 191]
| |
‘Neen, zegt den Boosen Gheest, onthaut dat woort:
Ghy zijt al vry, dus u vryheit oorboort,
Haudt gheen menschen-gheboden, dit's mynen raet.’
Gods Gheest raet altijts paeys en accoort,
Den Boosen Gheest raet uploop en overdaet.
Gods Gheest zaeyt goê taerwe, den Boosen Gheest quaet zaet,
Gods Gheest leert elcken zijn hoveken wiên,
Den Boosen Gheest raet hier teghen het meeste quaet,
Hem selven vergheten en up ander zien.
Gods Gheest leert alle achterclap vliên,
Den Boozen Gheest leert dat men elcken defameert.
Ic en weet wat zegghen, maer ic vraghe de liên:
Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
‘De doot en dleven, water en vier
Ga naar voetnoot1,
Kiest wat ghy wilt, uwen raet es in u hant.’
Dit zegt Gods Gheest. Wat zegt den Boosen Gheest?
‘Ghy en hebt gheenen wille!’ Dit es ander verstant.
Gods Gheest segt: ‘Abstineert.’ - ‘Neen, roert uwen tant,
Segt den Boosen Gheest, ghy en durft niet vasten.’
Calvinus beschryvet, met woorden
abundant,
Door ingheven des Gheests, 't es goet om tasten
Wat Gheest dat is, 't zijn onghelijcke gasten.
Gods Gheest leert: ‘Doet penitentie jolytelick.’
Den Boosen Gheest zegt: ‘Neen, wilt u niet verlasten,
Die zijn vleesch castijt doet ypocrytelick.’
| |
[pagina 192]
| |
Gods Gheest spreect minnelick; den Boosen spytelick.
Gods Gheest maect sterck; den Boosen Gheest tempteert.
Beminders der waerheit resolveert toch wyselick:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
Gods Gheest zegt: ‘Gaet inne deur die inghe poorte,
Den wech es smal, die totten leven leyt.’
Den Boosen Gheest zegt: ‘Hoort hier mijn soorte:
Wandelt den ruymen wech, vul rooskens ghespreyt
Ga naar voetnoot1,
Zouct ghemack in alle welluchticheyt,
Ghy en cuent Gods gheboden niet ghehauwen;
't En es gheen noot dat ghy biecht oft zonden beschreyt,
Ghy en durft niet doen dan alleene betrauwen.’
Gods Gheest zegt: ‘U zonden moeten u rauwen,
Doet penitentie, of ghy zult al vergaen.’
Den Boosen Gheest segt: ‘Hoort, mannen en vrauwen,
Ghy en durft u handen an den plough niet slaen;
Christus hevet vuldaen, laet u wercken staen.
Breect kercken en cloosters, beelden ghestoffeert.’
Ic vrage noch, wie sal 't my berechten zaen:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
‘Die zijn broeders zot heet, die es verdompt
Ga naar voetnoot2,
Zeght Gods Gheest, achterclappers bedwynght u becken!’
't Serpent zegt, dwelck men den Boosen Gheest nompt:
‘Met paus en bisschoppen wilt spotten en ghecken,
| |
[pagina 193]
| |
En haer ghebreken elcken ontdecken;
Plact brieven aen kercken, laet boucken schryven,
't Ghemeen volck wilter teghen verwecken,
Laet papen en monicken t' samen verdryven.’
Gods Gheest segt: ‘Wilt in den auden wech blyven
Ga naar voetnoot1,
De eenicheit der kercken en wilt niet schueren.’
Den Boosen Gheest seyt: ‘Zaude mijn leere beclyven,
Ghy moet de Schriftuere recken en lueren,
Hier mede suldy d'onnoosele besueren;
Roupt d'evangelie, maer meer in 't futselbouck studeert.’
Zeght my, die d'abusen sien die nu ghebueren:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
Gods Gheest doet den mensche tot dueghden lustich zijn,
Den Boosen Gheest doet in den dienst Gods vertraghen.
Gods Gheest maecket herte inwendich rustich sijn
Ga naar voetnoot2,
Den Boosen Gheest doet conscientie knaghen.
Gods Gheest doet stautelic, sonder versaghen,
In 't openbaer belyden de waerheit.
Dees Nieuwe Gheesten ic moet ghewaghen
Hebben met ghewelt huer selven ghestelt, dit's de claerheit.
Gods Gheest zynen apostelen openbaer zeyt:
‘Gaet mijn woort in de menschen planten.’
Den Boosen Gheest segt: ‘Neen, en spaert gheenen aerbeyt,
Gaet verkeeret dwoort Gods, mijn predicanten,
Leert Gods moeder versmaên en alle santen,
| |
[pagina 194]
| |
Schrifture naer uwen wille exponeert.’
Ic vrage doctoren en observanten:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
Prince, de Gheesten zijn menigherande,
Den Gheest, die wylent bezadt Achabs propheten,
Regneert ooc alsnu, men achtes gheen schande
Ga naar voetnoot1.
Den Gheest daer Adam de vrucht door heeft ghebeten
Doet noch den mensche verboden spyse eten.
Asmodeus, den Gheest der oncuysscher voeren,
Doet veel religieusen haer belofte vergheten,
Die zy God en haren oversten zwoeren,
En doet se loopen als bouven en hoeren,
Verdoolt, eylacen, achter de straten.
Den Gheest Lucifer besidt nu de boeren
Dat se gheerne op Moyses zetel zaten;
Den Nydighen Gheest doet Malcus Petrum haten,
Hierom de valscheit de waerheit persequeert.
Och! wie zal my berechten vut charitaten:
‘Wat Gheest eyst, die de Calvinisten regeert?’
Gent, 1580.
|
|