Pogen. Jaargang 2

[p. 430]

Boeken

Nieuwe Geluiden, met inleiding van Dirk Coster (Van Loghum, Slaterus en Visser, Arnhem).

Het meer dan gewoon ‘sukses’, dat deze uitgave te beurt is gevallen, getuigt 1^o van de bij het publiek steeds groter wordende belangstelling voor het werk der moderne dichters, en 2^o van de ‘goede kijk’ der uitgevers zelf, die te gelegener ure deze bloemlezing op de markt hebben gebracht. Een beter inleider tot de Nederlandse poëzie der jongste jaren dan Dirk Coster, kon bezwaarlik gevonden worden. Stond hij in den beginne misschien wat ál te gerezerveerd tegenover de aller jongste uitingen der Lyriek ten onzent, ééns zekere litéraire préjugés overwonnen, vermocht hij toch met gans zijn hart het goede in dat jonge streven te waarderen, en zelfs te bewonderen. Het proza dat deze verzameling gedichten voorafgaat is dan ook een lezenswaardige brok hedendaagse literatuurgeschiedenis geworden, al kune wij het niet onvoorwaardelik op de ganse lijn met de steller eens zijn. Wij missen bekende figuren in deze anthologie, in de eerste plaats: Karel Van den Oever. Zelfs zo de bloemlezer voor zichzelf blééf twijfelen aan diens dichterschap, dan had hij hem toch nóg een méér dan onbenullige plaatsruimte moeten afstaan, alléén om de invloed die Van den Oevers plastiek heeft uitgeoefend op de jonge katholieke dichtkunst in het Noorden, die door Coster met zoveel begrijpende geestdrift wordt erkend. En waarom werd van Mathias Kemp, die toch ook wel een eigenaardig talent bezit, geen enkel gedicht opgenomen? Volledigheidshalve hadde wij ook graag, naast verzen van Urbain Van de Voorde, werk opgenomen gezien van een ánder karakteristiek dichter uit de Vlaamse groep van het ‘Fonteintje’, bvb. Richard Minne.

‘Nieuwe Geluiden’ blijft een boek van betekenis én een keurig boek op de koop toe. De naam: Van Loghum heeft bij de boekeliefhebbers een goede klank! Wij zouden alleen niet graag zien gebeuren dat dergelike edities het verspreiden van de afzonderlike bundels der hier vertegenwoordigde dichters in de weg zouden staan. Want dat is het gevaar aan bloemlezingen als deze verbonden.

Wondervertelsels uit Vlaanderen, uit den volksmond opgeteekend door Pol de Mont en Alfons de Cock (W.J. Thieme en C^ie, Zutphen).

Pol de Mont, de ‘veteraan’ met het immer-jonge hart, heeft in zijn inleiding tot deze rijke verzamelinge Vlaamse vertelsels, sagen en legenden, een erezuil opgericht aan de nagedachtenis van zijn vereerde vriend, onze grote folklorist Alfons De Cock, - aldus zijn eigen aandeel aan dit standaardwerk als het ware in de schaduw stellend. Om deze daad van het piëteit wordt de minnaar van de goede, sprankelende volkskunst, dit royaal-uitgegeven, lijvig boek nog liever. Het is inderdaad een méér dan kostbaar bezit, én voor de boekekast én voor de huiskamer. De hier verzamelde één en veertig wondervertelsels, opgetekend uit de volksmond, met liefdevolle zorg geschaafd en van interessante aantekeningen voorzien, zijn op zichzelf een onuitputtelike schat van kleurige verbeelding, sappige humor en eenvoudige levenswijsheid. Folkloristen kunnen er onmogelik buiten; voor volksbibliotheken is het een juweel van een boek; de dichter leert er in kommuniëren met de simpele en toch tot barstens toe met ‘buiten-natuurlikheid’ gevulde ziel

[p. 431]

van zijn volk. Maar bovenal zou ik tans dit sagenboek in de handen wensen van onze Vlaamse toneel-schrijvers. Het tekort aan ‘fantazie’, aan buitenreële tover. dat onze theaterliteratuur schijnt te doemen tot een soort van rarekiek, waarin alleen papieren levensdramas aan ons oog voorbij trekken, wordt met de dag scherper en tot het ‘drama’ meest geschikte aangevoeld. Wie de schoonste onder deze volks-sproken zal weten te transponeren op de planken, helpt niet alleen het ‘Vlaamse Volkstoneel, aan het zozeer-verlangde nationaal-Vlaamse repertoire, maar redt meteen het theater in ons land uit het moeras van de burgerlike bitterheden en de faits-divers-kunst! Twee en dertig gekleurde én andere platen, van de hand van de oud-leerling van Pol de Mont, de Vlaamse kunstenaar Pol Dom, luisteren dit boek op. Er zijn fijne dingen bij, al houden wij meer van de felle, markante lijn van een Cantré of een Van Straeten. Wat wel het meest hindert in deze plaatjes is hun vaak al te zwak uitgesproken Vlaams karakter.

Stille Uren bij Primitieve Meesters, door E. Van der Hallen (N.V. Leeslust, Antwerpen).

Het kan moeilik anders, of ál wat uit het stadje komt van de goede, levensrijke Lierenaar die Felix Timmermans heet, moet doorgloeid staan van een innigheid waarin als het ware de gezellig-ronkende vlam van het haardvuur en de mystieke schijn van de godslamp zijn saamgebracht. Dit is het kapitale onderscheid tussen de kunstbeschouwingen van een Verschaeve en deze stille droom poëmen van de Eerw. Heer Van der Hallen: dat de eerste ons de schokken doet ondergaan van zijn kapitale vondsten, terwijl de andere ons zachtjes aan de hand rondleidt in de wondertuinen van het menselike scheppen. Het boek van de Lierse geestelike, over de Engelen, Sint Frans, de landschappen en de vrouw, zoals de primitieven die schilderen, overdondert je niet met genialiteit. Het is ook niet wat men noemt: een vulgarisatiewerk (zoals de boeken van Peter Taeymans). Het is een ontroerend - wel eens al te gevoelerig - spreken in het half-duister over de schoonheden die het hart vullen lijk de dauw de bloemkelken vult. Het bezit de geenszins alledaagse kwaliteit: dat het de lezer van de bladzijde doet op-schouwen en zoveel dieps..... vermoeden laat! Onder de heerlike illustraties is er één bij die, voor mij altans, een veropenbaring was: de Sint Franciscus van Hans Fries. Deze reproductie alléén maakt reeds het boek tot een niet genoeg te waarderen bezit. Wij hebben hier overigens met een zeer-verzorgde uitgave te doen, waarbij alleen de ietwat té vette druk en het verknoeide omslag (wat jammer, om het kostbaar materiaal!) te betreuren vallen.

Hoogeschoolleven. door Pater L.J. Callewaert (Geloofsverdediging, Antwerpen).

De schrijver noemt in het voorwoord dit boek: ‘de tweelingbroeder van onze Vlaamse Volksjeugd, geboren in denzelfden tijd, uit één zelfde Liefde’.

Dit nieuwe werk van de onvermoeide, volksgeliefde Dominikaan legt eens te meer getuigenis af van zijn brandende apostoliese ijver én van zijn schitterend oratories talent. Karakteristiek voor dit laatste zijn wel in hoogste mate de zwaar-aanzwellende bladzijden over Sint Paulus, (235 tot 237) waarin muziek en overtuigende kracht van het woord volmaakt zijn één geworden.

[p. 432]

De Fanfare De Sint-Jans-Vrienden, door ERNEST CLAES (De Kleine Librye te Edam).

De auteur van ‘De Witte’ amuzeert zich kostelik ‘op de kap’ van zijn Averbode-se medeburgers. Wij beklagen onze Noord-Nederlandse broeders die zich uit dergelike literatuur een beeld moeten vormen van de psychè van ons Vlaamse Volk. Het talent van de ‘verteller’ blijkt eens te meer uit deze fraai-uitgegeven novelle (de tietelplaat is van Joan Collette); van zijn kristen naastenliefde echter geeft zij geen hoge dunk. Hoever zijn wij van de zaligmakende ‘humor’ van Chesterton die, zoals ‘Bernard Verhoeven zeer goed opmerkte, zijn evennaaste zachtjes achteruitduwt, weg van de plaats van de farizeër naar die van de tollenaar!’ - Claes maakt van zijn mensen potsierlike eksemplaren..... niets méér.

In dezelfde serie verscheen een oude novelle van Mevr. Claes-Vetter, getieteld ‘Vroeg Schemer’.

Wies Moens.