Poëziekrant. Jaargang 17

[p. 8]

Vertaald

Jean Rousselot
De bestaansmiddelen
Jan H. Mysjkin

Voor Jean Grosjean

Sinds Jean Rousselot in 1946 besloot van zijn pen te leven, moet hij pakweg tweehonderd boeken hebben gepubliceerd. Een deel daarvan - geromanceerde biografieën, populaire romans, kritieken - schreef hij om in zijn levensonderhoud te voorzien. Een ander deel, de poëzie, was niet minder levensnoodzakelijk, maar dan niet in de materiële betekenis van het woord: ze moest zijn leven zin geven.

Rousselots thematiek van leven en overleven is op een tragische manier in zijn jeugd verankerd. De auteur werd in 1913 geboren in Poitiers uit een arbeidersgezin. In 1915 verloor hij zijn vader op het slagveld van Verdun. Zijn moeder stierf na een pijnlijk ziekbed toen hij vijftien was. Zijn grootouders, die hem opvingen, overleefden slechts korte tijd hun dochter. Nog was het niet genoeg: op de leeftijd dat hij naar het leger had gemoeten, ging hij met tuberculose naar het sanatorium. Zijn debuut, Pour ne pas mourir (Om niet dood te gaan, 1934) is het resultaat van zijn strijd mét het woord tegen ziekte en dood.

Omdat hij zo begaan was met het leven, kon Jean Rousselot geen sympathie opbrengen voor de surrealistische spelletjes die in de jaren dertig in de mode waren. Hij zocht een poëzie die van mens tot mens spreekt. Zijn gedichten nemen dan ook het karakter van een dagboek aan, waarin hij dag na dag, jaar na jaar de onpeilbare diepten van zijn ziel exploreert. In de jaren veertig en vijftig had Rousselot een aanzienlijke invloed op de jonge Franse poëzie door de leidende rol die hij vanaf 1941 speelde in de zogenaamde Ecole de Rochefort.

De handigste kennismaking met Jean Rousselot is zijn bloemlezing Les moyens d'existence (1976), die een keuze bevat uit de jaren 1934-1974.

Over de vertaler

Jan H. Mysjkin (Brussel, 1955) publiceerde de bundels Vormbeeldige gedichten (1985) en Spel van spiegels/Sonneten in beweging (1990). Hij publiceerde een twintigtal vertalingen, waarvoor hij in 1990 met de Staatsprijs voor Vertalingen werd bekroond.

I

Van ochtend tot avond gebeurt er niets
Tussen de huizen, in zichzelf teruggetrokken
Als door vorst verschrompelde bladeren.

En toch, onveranderlijk snort het
Oneindig nauwkeurige precisie-instrument van de dag
In de hofjes bekleed met verflenste hop,
In de tuinen bezaaid met nietige verwachtingen.

Deze eeuwigheid is vergeefse weelde
Want geen weg loopt van de ene naar de andere mens,
Want zijn zachte getob aanhoort alleen
Een uitgestorven hemel.

II

De daken, de muren, de rottende schuttingen:
Ze zijn over de aarde neergezet
Als een absurd woordbeeld
Op de rug van een schoolschrift,

En je kunt niet begrijpen waarom
Rookpaarden elke dag steigeren
Boven hun verkoolde omtrekken,

En je kunt niet begrijpen waarom
Met zoveel aandoenlijke koppigheid
Het ademen van de mens wordt nagebootst.

[p. 9]

III

En de mens, hier dwaalt hij waggelend door
De weinige lege ruimten
Die tussen de huizen overblijven,
Zijn slecht zittende lijfjas over zijn schouders.

Zijn troosteloosheid als enige zekerheid,
Wrijft hij zich slapjes de ogen uit
Want enig gebaar moet je wel stellen wil je niet sterven,
En elk moment vraagt hij zich af
Of hij zich niet van bestaan heeft vergist.

Maar hij wordt suf van het bloed in zijn keel
Dat zoemt als de zang van een motor
En zachtjes fluitend trekt hij de mist in
Die over de ommuringen hangt te drogen.

IV

Het is niet het idee van God dat sluimert
Achterin steegjes waar de zon niet meer doordringt
En in de oude ontzagwekkende boeken
Die in graankisten werden vergeten.

Het is niet de dood van God
Die de wereld uitholde als een wilg
Als een long,

Het is niet de fout van God dat enkel honden en vogels
Nog wat lawaai maken
In de onbeweeglijke luchtneren.

Het is de mens zelf om wie we rouwen
Onder deze molmige zolderbalken,
Reuzewormhagedis die, belast met zijn lijk, komt en gaat
Over de wereldomspannende hinkelbaan van aarde en water.

V

En toch ademt de wereld ongestoord verder
Onder haar pantser van steen en aangestampte aarde.
Kijk, door hoor miljoenen schoorstenen rookt ze
Een oude tabak die riekt naar regen
Terwijl geen spier in haar gezicht vertrekt.

Je zou erdoor worden misleid
Wanneer je niet wist dat juist de dood
De rook op de glinsterende hoge muren neerslaat
En met zijn vinger de schaduwen tekent over de grond,

Wanneer je niet wist dat een bloedklonter onophoudelijk
Doolt door de asfalt- en staaladeren van het heelal
En elk moment een embolie kan veroorzaken,
Wanneer je niet wist dat achter de vunzige glasramen,
Bekranst met ashartige zonnebloemen,
Een oude werkslaaf schreeuwt in de megafoon van machines
Om de illusie van leven op te houden.

VI

In wezen is de aarde een immens afgeschermd kamp
Waar ieder beseft dat de nederlaag is geleden,
Een garnizoen met enkel nog vrije tijd
Want de vijand is nooit te zien.

Elk huis is een fort waar ieder op zijn beurt valt
Zonder dat hij de klap zag aankomen.
Alleen om de verveling te verdrijven
Bouwt men af en toe nog
Zo'n nieuwe, volmaakt nutteloze bunker,
En laat men vrouwen en brandewijn gaan van hand tot hand.

O immer afwezige God op de hoogten,
Wanneer kom je deze doodwerven sluiten?