Kinderpoezie
Jan van Coillie
Kom maar dichter
Remco Ekkers
Jan van Coillie is een enthousiast stimulator van poëzie-onderwijs, maar hij kan niet in alle klassen tegelijk en in continuïteit lesgeven. Bovendien, als Jan weer elders is, pakt de klasse-onderwijzer zijn taak dan op? Hoe gaat het verder met het lezen van poëzie? Op veel middelbare scholen wordt nooit een gedicht gelezen!
Op basisscholen is het weliswaar beter gesteld, maar ook daar laten teveel leerkrachten de poëzie liggen of ze weten niet wat ze ermee aan moeten. Ik ben tamelijk somber over de mogelijkheden deze leraren op te voeden, maar we kunnen in ieder geval zorg dragen voor een nieuwe generatie schoolmeesters, die minder onverschillig of angstig tegenover gedichten staan. Heel vaak is onverschilligheid of angst terug te voeren tot onbegrip en onkunde. Het werkboek Poëzie graag! kan begrip en kennis vergroten. In elk geval zullen de kinderen, die, zoals Van Coillie zegt, op dichters lijken, ‘ze delen een open, speelse houding tegenover de taal en de wereld’, hun poëzie-docent dankbaar zijn.
IN ZIJN INLEIDENDE HOOFDstukken maakt hij op een eenvoudige manier duidelijk wat kinderversjes en -gedichten zijn en waarom ze voor en door kinderen gewenst zijn. Belangrijk is hoofdstuk IV waarin Van Coillie ‘gouden raad’ geeft, toegesneden op de Vlaamse situatie, maar meestal ook geldend voor Nederland, bijvoorbeeld: met gedichten hoef je niet altijd iets te doen, een gedicht is geen voordrachtstukje, analyseren kan pijn doen en varieer je aanpak. Het laatste mag na lezing van dit boek geen probleem meer zijn. In V staat een waaier van speelvormen, maar het belangrijkste blijft dat de leerkracht zelf enthousiast raakt, want ‘zelfgebakken smaakt het best’. Je kunt niemand met behulp van ideeën, praktische voorbeelden, goed les laten geven. Als een kwekeling of hospitant een werkwijze klakkeloos overneemt, blijkt het goud van de initiator te kunnen veranderen in modder. De ideeën van Jan van Coillie zijn over het algemeen niet origineel, allicht niet, maar ze staan in zijn boek overzichtelijk en aanstekelijk bij elkaar. In VII staan zelfs kant-en-klare lesmodellen voor kleuters en eerste klas,
Jan Van Coillie [foto: Ivo Hendrikx]
tweede tot vierde klas en vierde tot zesde klas. VII is een trefwoordenlijst. De gebruikers van dit boek kunnen met behulp van de lijst gedichten vinden over onder andere een augurk, een cactus, een generaal, een jas, luilekkerland, opvoeding, schommelen, telefoon, vuilnis en zigeuners. Achterin zijn de 78 bundels opgenomen die als corpus hebben gediend. Voor tieners werden alleen die bundels opgenomen die grotendeels geschikt zijn vanaf de laatste klassen van de basisschool, zodat bijvoorbeeld de bundels van Daniel Billiet en Ted van Lieshout ontbreken. Zo'n lijst zou dus ook voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs gemaakt moeten worden.
Bij het boek hoort de bloemlezing Kom maar dichter met 200 gedichten, waaronder toch enkele van Daniel Billiet en Ted van Lieshout, en een audiocassette. Bijna 70 gedichten worden voorgedragen door Francis Verdoodt op muziek van Pieter Verlinden. De muziek is prettig, niet opdringerig, maar toch heb ik liever de tekst van de gedichten zonder muziek op de achtergrond. Verdoodt is een professionele voordrager en de leerkrachten kunnen heel wat leren over klemtoon, ritme, klankkleur en expressie. In de klas zouden de gedichten van de cassette alleen geïsoleerd beluisterd moeten worden - niet achter elkaar - en nog beter gezegd door de leerkracht. Wel kunnen ook de leerlingen via de cassette horen wat je met je stem kunt doen. Het mag wel een tikje minder zwaar aangezet, naar mijn noordelijke smaak. De kloeke bloemlezing is geïllustreerd door Joep Bertrams. Hij heeft zijn surrealistische tekeningen kinderlijker gemaakt dan ik van hem gewend ben. Ze zijn als vanouds verrassend en geestig en mooi. De bloemlezing is thematisch opgebouwd, van familie tot slapen gaan. Ook in dit boek staat een trefwoordenlijst en het is grappig om te zien hoeveel meer vindplaatsen het werkboek geeft.
De scholen in het Nederlandse taalgebied hebben weer een excuus minder om geen aandacht aan poëzie te besteden.
| Kom maar dichter, 200 gedichten voor kinderen samengezocht door Jan van Coillie, met illustraties van Joep Bertrams, Altiora, Averbode/ Apeldoorn, 1990, 198 p., fl. 34,50; 650 fr. |
|
| Kom maar dichter, gedichten voor kinderen voorgedragen door Francis Verdoodt op muziek van Pieter Verlinden, 56 min., Averbode/ cassette, 1990, fl. 18,20; 365 fr. |
|
| Jan van Coillie, Poëzie graag!, (werken met gedichten in de kleuterklas en de basisschool), Averbode educatief, Altiora, Averbode/Apeldoorn, 1990, 99 p., fl. 18,20; 360 fr. |
Auteursrechtelijk beschermd