Pharmacopaea Amstelredamensis, of d'Amsterdammer apotheek
(1686)–Anoniem Pharmacopaea Amstelredamensis–
Auteursrechtvrijin welke allerlei medicamenten, zijnde tot Amsterdam in 't gebruik, konstiglijk bereid worden
Sectio II. Van de Wateren en Azijnen, de aquis & acetis.
| ||||||||||||||||||||||||||
Enkele neergedrupte Waters.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 41]
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Manieren om de Wateren te distilleeren.MEn neemt de Kruiden, na datse op de volle middag geplukt zijn, en men stootse magtig fijn in een mortier oft vysel, welk men in een distileer ketel doet, totse ontrent half vol is. hier roert men dan onder een weinig gest van bier, of tot yder pond kruiden een dragme Tartari, dit laat men een dag of twee staan digereren, op dat de fijne deeltjes des te gereeder werden om onder het distilleren over te vliegen. Dese kan men beter uit haar eigen sap distilleren, welker water seer kragtig is, of men doet by yder pond kruid een pinte nats, en men haalt dan van yder pond een muddetjen (dat is vijf oncen nat) af. De Helm toegeluteert zijnde met stijfsel, lijnsaad meel, of tarwen meel, distilleert | ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 42]
| ||||||||||||||||||||||||||
men sagjes, op dat de ketel niet open berste, nog de kruiden aan branden. Zoo het te hard distilleert giet men wat water in het vuur, en boven op de helm, 't welk terstond alle hitte uit dooft. Aan de pijp van den helm, werd nu een ton gevoegt, door welke een tinne of lode slange loopt, de ton werd dan met kout water gevult, op dat het gedistilleerde water terstond soude kouwt zijn, en niet door wasem verliezen. Onder aan de ton is het recipient: of den ontfanger vast gemaakt, wanneer het daar in tappelinx d'een druppel na d' ander drupt, is 't wel. Wanneer ghy Venkel water distilleert, is 't best dat gy daar een goed deel ongestooten Venkel zaad by doet, want gestooten zijnde, wil d'oli sig met het water niet mengen, en by gevolg sou men geen olie over krijgen. Dit Venkel zaad doet men daar by, om het water des te krachtiger te maken. De bloemen zijnde ook beter ongestoten gedistilleert, ten zy men die souten wilde, 't welk in de rosen beter is dan van versche gemaakt, want door het zouten, gesten de rosen beter, en de fijne deeltjes zijn dan bequamer om over te vliegen De riekende waters zijn ook beter wanneer sy een half jaar zijn gedistilleert geweest, dan dat sy vers zijn. | ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 43]
| ||||||||||||||||||||||||||
Wanneer men Aqua Spermatis ranarum maakt moet men de ketel maar een derde vullen, of anders heeft de ketel licht nood van overkoken.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Centaurii Minoris. Graminis.GEstooten zijnde, giet 'er water op, tot de hoogte van twee vingers hoog met een weinig souts, laatse soo eenige tijd digereren, tot ze wat murw en goorachtig beginnen te werden, daar na distilleert men die in B. M. tot de helft van het water afgetrokken is. Is beide bequaam voor de wormen en koors.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Cinamomi simplex.Cinamomi, anderhalf pond, Aquae hordei, agt pond. De Kanneel van de sterkste soort, gestooten zijnde, giet men daar het gerste water op, en men distilleert soo lang als het water wit is, want klaar werdende is 't slap Versterkt het bloed, en doet de geesten | ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 44]
| ||||||||||||||||||||||||||
weder verquikken, alleen, of in eenig vogt in genomen.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Mellis.Recipe Mellis. q.s. Laat het tiende deel van uw glasen of steenen kolf hier mede vervult werden, en distilleert in 't kokent bad. Wanneer de druppelen beginnen zuur te werden, set men de kolf in 't sand, en het vuur vermeerderende, haalt men daar een tweede en derde vogt af. Om het opbruisen van den honing eenigsins te beletten, doet men daar wel wat zand by. Dit water is bequaam om het uitvallende hair te doen wasschen, wanneer men de kale vlekken daar mede wast. Het dient ook om wratten te verdrijven, en om Tinctura Corallorum te maken.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua alexipharmaca.Recipe Okkernoten met de basten in de maand van Junius vergadert vier pond. Herb. Cardui benedicti. Melissae Rutae Scabiosae Scordii ana vier oncen. | ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 45]
| ||||||||||||||||||||||||||
Doet hier over een genoegsame quantiteit wijn azyn, tot het twee of dry vingeren bedoken is, eerst d' okker noten en de kruiden klein gestampt zijnde, laat het alsoo een week of twee staan, en distilleert door de kolf in 't zand, tot het vogt, sonder aanbranden daar afgetrokken is. Dit water wort gebruikt in pest en heete koorsen onder Julapia en Sweetdrankjes gedaan tot een half once. Het doet sweeten, en doorsnijd alle swavelige en ziltige fenijnen, de zelve t' onderbrengende, of door sweeten uitdrijvende.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua ant-epileptica.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 46]
| ||||||||||||||||||||||||||
Laat alles grof gestooten werden, giet daar over tien pond Spiritus vini, laatse agt dagen of langer in een toegestopte fles staan weiken, sijgtse dan door een zift die wat nauw is, of door een doek, en bewaart het in een nauw gehalsde fles. Dit water is bequaam in de vallende ziekte, als ook in eenige andere hersen siekten, als hooft-swijmel, pijn in 't hooft uit dikke slijmige vogten, en diergelijke: 't is ook niet ondienstig in de kinder stuipen en koude maag ziekten. In oude persoonen geeft men het lepelwijs elders anders in (tot een once) onder gemengt. In de kinderen doet men dat altijd onder eenig bequaam vogt tot twee drachmen en een half once.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua anti-nephritica.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 47]
| ||||||||||||||||||||||||||
Laat alles in half Succus Hederae terrestris en half Rinsche wijn, soo veel tot de kruiden ruim bedoken zijn, dry dagen, weiken. Distilleert dan na de Konst, het water digt bewarende. Dit water drijft alle graveel af, gebruikende het enkel lepelwijs: of tot een once of meer elders onder gemengt: men gebruikt het ook in Stranguria, dysuria, urina ardente en diergelijke.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua anti paralytica.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 48]
| ||||||||||||||||||||||||||
Laat dit alles dry dagen lang in goede Spiritus Vini weiken, daar soo veel op gietende tot het vier vingers daar boven op staat: distilleert dan door het glas, weikt dan de volgende in 't gedistelleerde vogt.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 49]
| ||||||||||||||||||||||||||
Distilleert weder door het glas na de konst, en bewaart het in een nauw toegesloten glas. Dit water wert innerlijk en uiterlijk voorgeschreven in de lamheit, geraaktheit, hooftswijmel, kouwe hooftpijn, &c. men giet het in 't oor voor ruisingen en doofheit; opgesnoven, is goed voor een Coryza, en Odonthalgia. In de mond gehouden verdrijft de tand-pijn. Van buiten op verdrijft mede koude klieren, geronnen bloed &c. verdrijft ook de winden, en sterkt een koude maag. Men gebruikt het innerlijk en om sijn sterkigheit zelden alleen, en daarom mengt men een once of twee, in 't eene vocht of 't ander. Uiterlijk gebruikt men het ongemengt.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Hysterica, Moer-water.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 50]
| ||||||||||||||||||||||||||
Gestampt zijnde laatze agt dagen weiken in vier pond Spiritus vini: zijgtse dan door een zeer nauwe seef, en bewaert het in een nauw glas. Dit water gebruikt men in de vrouwe opstijgingen, lepelwijs of elders anders onder gemengt tot een half once en meer.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Theriacalis. & Spiritus Theriacalis Destilat.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 51]
| ||||||||||||||||||||||||||
Bewaart alles in een toegesloten vat. Wanneer dit water gedistilleert werd is het Spiritus theria calis, en des te aangenamer te gebruiken. Het wert alleen lepelwijs of elders anders onder gemengt, ingegeven, in koors, pest, en alle quaataardige ziekten, winden, verkouwtheden, wormen, en diergelijke, en doet fraytjes sweeten.
| ||||||||||||||||||||||||||
Aqua Vitae Composita.
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 52]
| ||||||||||||||||||||||||||
Stoot dit tot een grof poeder, welker helft in dry pond Spiritus vini geweikt wert, agt dagen lang: 't welk men dan door een digte teems doorzygt. By d' andere helft doet men
Laatse in gelijke quantiteit spiritus vini weiken, en doorgesygt werden als voren: mengt daar dan by
| ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 53]
| ||||||||||||||||||||||||||
Giet dan beide by elkander, en bewaart het in een toegesloten glas. Het verquikt de geesten en het bloed, helpt alle ziekte uit kouw en slijm voort komstig, als hooft-pijn, swijmeling, quade maag, winden, zuurigheden en ziltigheden, walgen, braken, hik, &c: Men geeft het alleen, of elders anders onder gemengt, lepel wijs, tot een once en een half once.
| ||||||||||||||||||||||||||
Van de Azynen.
Desen werden alle op een wijse gemaakt, als
Tot een deel bloemen mag men wel vier deelen beste edik nemen: maar andere nemen tot een deel bloemen, agt deelen eek, 't welk best is. | ||||||||||||||||||||||||||
[pagina 54]
| ||||||||||||||||||||||||||
Doetse in een fles wel toegestopt, of in een ander verglaasde kan, en laatse in de heete Sonne somers veertig dagen of langer staan, wanneer de kragt uit de bloemen getrokken is, doet men die door een doek of teems: en men bewaartse tot het gebruik. De Acetum Calendulae werd meest in Pest-tijden gebruikt: Lavendulae en Rosarum om met natte doeken op het hooft te leggen, rooskoeken te vervogtigen of onder voetpappen te mengen: de rose eek mengt men ook onder Lavamenten, en Empl. Diapalmae, om die te dissolveren en tegens eenige ontstekingen te gebruiken. Sambucinum gebruikt men tot het eigenste oogmerk, maar is ook bezonder in de roos, met natte doeken opgeleid.
| ||||||||||||||||||||||||||
Acetum Scilliticum.
Laatse als voren in de zonne staan, doetse door, en bewaartse tot het gebruik. Zy verdundt alle slijm in 't lighaam, somtijds tien of twintig droppels in bier gedaan en gedronken. |
|