Passionate. Jaargang 12

[p. 38]

beeld Jeroen van Kooten en Uitgeverij Passage

[p. 39]

Wie is er nu eigenlijk debiel

Stefan Nieuwenhuis (1972) publiceert eind oktober zijn debuutroman Ik ben omringd door debielen en ik voel me goed bij uitgeverij Passage. In dit nummer een voorpublicatie en een kort interview met de schrijver.

Zoals de titel al doet vermoeden, voert humor de boventoon in Ik ben omringd door debielen en ik voel me goed. Net als in het onregelmatig verschijnend tijdschrift Van Speijk dat geheel door Nieuwenhuis gemaakt wordt, beschrijft hij in zijn eerste roman, meestal op hilarische toon, de kneuterigheid van het dagelijks leven. ‘Waar ik over schrijf zijn gewone mensen met hun gewone dingen, zoals campinggasten die naar voorbijgangers zwaaien, buren met een rijtje houten eendjes in de vensterbank, mannen die op zaterdagochtend fluiten bij het pupillenvoetbal, dat soort dingen. In Van Speijk doe ik dat in de vorm van nieuwsberichten, verhaaltjes, ingezonden brieven en dergelijke. Over bingo, frituren op vakantie, de zondag-school, knutselen met tamme kastanjes. Daar schrijf ik het liefst over. David, de hoofdpersoon in de roman, heeft ook buren met maniertjes, collega's en dergelijke. Het enige verschil is dat David overal een hekel aan heeft, terwijl ik er in Van Speijk mild de spot mee drijf. Hij wil alles anders. Hij is wat dat betreft best een eikel. Nieuw voor mij was de verhaallijn en karakterontwikkeling. Daar had ik met Van Speijk nooit echt mee te maken. In die zin is de roman een hoger plan.’

‘Ook is Van Speijk veel korter door de bocht. Ik had bij het schrijven van de roman niet het gevoel dat ik lezers kon opzadelen met willekeurige, uit de lucht gegrepen vingeroefeningen. In het verhaal heb ik het onaangepaste en buiten-wereldse van Van Speijk in een personage gevat, dat acteert in een normale omgeving. David is met die houding hoe dan ook kansloos. Hij is niet te redden want hij neemt niks aan van een ander. Op dat niveau is er niks absurds aan het boek. Ik vind het een moderne schelmenroman. Dat klinkt bovendien veel beter.’

Meningen zonder consequenties

David werkt op een kantoor waar iedereen zich zoveel mogelijk aan zijn werk probeert te onttrekken. Als gevolg van een reorganisatie vallen er gedwongen ontslagen en David is daar één van. Hij houdt dit echter verborgen voor zijn omgeving en huurt op een camping een camper waar hij dagelijks om half acht naar toe rijdt. Nieuwenhuis: ‘Ik heb drie jaar op een kantoor gewerkt en eigenlijk was dat allemaal best leuk. Zelfs de typische dingen als vergaderen en praten in de pauze vielen mee. Het was niet zo erg als altijd wordt gezegd. Maar ik heb me wel bedacht wat het zou opleveren als je tussen die mensen een idioot als David neer zou zetten, iemand die de boel doelbewust op de zwakke plek zou saboteren. Dan is de sfeer zo naar de knoppen en loopt iedereen op z'n tenen. Het is in dat opzicht echt een Hollands boek. David is failliet verklaard. En hij pikt dat niet.’

‘David heeft overal een mening over. Tegenwoordig is het hebben van een mening erg belangrijk. Op televisie hoor je nooit iemand bekennen dat hij het niet weet. Hooguit bejaarden, want die zijn daar eerlijker in. Het hebben van een mening heeft nauwelijks consequenties, dus je kan zeggen wat je wilt. En dat doet hij. Je hoeft maar een zelfgebreide trui te dragen of David weet zeker dat je een naturist bent met een wildtuin en kinderen die cello spelen. Het interesseert hem niet of het waar is. Het houdt voor hem de wereld overzichtelijk. Je bent voor of tegen. Je doet mee of niet en David bepaalt dat.’

Je bent debiel of je bent het niet. De situatie waar David zich in gemanoeuvreerd heeft blijkt onhoudbaar. Hij raakt verstrikt in zijn eigen web van leugens. En de debielen waarmee hij zich omringd heeft, krijgen hem door. Wie is er nu eigenlijk debiel? ‘We vinden het niet raar dat we kunnen kiezen uit 47 verschillende yoghurts met fruit. Fruit onderop, fruit apart in het dekseltje, hele stukjes fruit, fruitmix met een bite. Het is er allemaal, maar om dat debiel te noemen? Ik weet het niet. Het hoort er gewoon bij. Wij leven in extreme luxe. We hebben het heel erg goed.’

(VK)

> Ik ben omringd door debielen en ik voel me goed (fragment)