In den beginne
Er loopt een bedelaar op het Schouwburgplein van Rotterdam, die ik benijd. Opeens staat hij voor ons. Mijn vriendin begint al te zuchten, maar in plaats van een ‘eurootje’ te bietsen, begint hij te zingen. Een liedje over ons. Hij bezingt onze kleren en andere uiterlijk kenmerken, hij zingt dat we samen een mooi stel vormen; dat alles in een vloeiend ritme en keurig op rijm. Wanneer hij klaar is hoeft hij niet eens meer om een kleinigheid te vragen, danig geïmponeerd trekken we allebei onze beurs. Goedgehumeurd steken we vervolgens het plein over.
Ik ben niet ad rem. Nooit geweest ook. Achteraf weet ik altijd heel goed wat ik in discussies had moeten zeggen. De prachtigste volzinnen malen dan door mijn hoofd, maar ja, dan zit ik al lang en breed in de bus terug naar huis. Hoe flikken die mc's dat toch? Ze klimmen op het podium, kijken hun tegenstander even leep aan en vegen dan spontaan op rijm de vloer met hem aan. Net als bij die zingende bedelaar zullen ze er wel trucjes voor hebben, ABC'tjes, vaste patronen. En het kan niet anders of ze denken de godganse dag in het ritme van de rap, zoals wereldvreemde sonnettisten waarschijnlijk in vijfvoetige jambes denken. Maar dan nog. Wat moet het een machtig gevoel geven als je weet dat je in discussies altijd je opponent verbaal kunt vloeren. Vergelijkbaar met het hebben van een zwarte band karate.
Gelukkig sta ik niet alleen. In Transmission/Leela.exe, de nieuwe roman van Hari Kunzru, wemelt het bijvoorbeeld van de personages die nauwelijks bij machte zijn zich te uiten. Er is de Indiase computer geek, die in tijden van wanhoop houvast zoekt in computertaal. Of de jonge, zelfbenoemde communicatie-goeroe, die alleen nog in holle soundbites denkt. In een finale poging om zijn vriendin te behouden stuurt hij haar een walgelijk duur sieraad met op het begeleidende briefje maar één woord: ‘Impressed?’ Die vriendin zegt persvoorlichter te zijn, maar is niet in staat om enige regie over de woordvoering rond een Bollywoodster te voeren. De Bollywoordactrice zelf doet er uiteindelijk helemaal het zwijgen toe.
Wat mij en zijn personages niet lukt, lukt Hari Kunzru juist virtuoos. Er zijn schrijvers die het proberen, maar weinig schrijvers slagen er echt in om de tegenwoordige tijd beeldend in een roman te vatten. Zoals de volzinnen mij pas ruim na de eigenlijke discussie te binnen schieten, zo hebben schrijvers afstand nodig om een bepaalde tijd of gebeurtenis in het juiste perspectief te plaatsen. Kunzru echter zit boven op de tijd zonder dat zijn roman pamflettistisch wordt. Het verhaal is behalve een maatschappelijke spiegel ook gewoon een boeiend en in vliegende vaart verteld verhaal.
Richard Dekker
tijdschrift@passionate.nl
Auteursrechtelijk beschermd