Passionate. Jaargang 10

[p. 4]

[nummer 6]

In den beginne
Richard Dekker

Microsoft sluit zijn chatrooms. De softwaregigant kan de bagger die mensen uitwisselen niet meer aanzien. Het is een vergaarbak van porno en racisme geworden volgens de eigenaar. Duw het volk een microfoon onder de neus en al wat je krijgt is LPF-gereutel. Die van totale afgunst doorrookte reacties die je hoort in de obligate winkelstraatimpressies van bijvoorbeeld 2 Vandaag. ‘Ja kaaik, ik seg nie da alle buitenlanders curiminelu saain, maar alle curiminelu saain onder-dehand wel buitenlanders. Zo is het toch? Het is gewoon goed dat het eens gesjegd wordt.’

Dat het verdomme eens gezegd wordt?! Hoe vaak per dag moet ik de radio uitdrukken om aan die verbitterde stem te ontkomen? Hoeveel talkradio kan een mens verdragen? Nu heeft ook het Radio 1 Journaal een dagelijks item waarin luisteraars kunnen reageren. Ze hebben de lat hoog gelegd door het onbegrijpelijke telefoonnummer van de reactielijn heef snel uit te spreken, maar toch weten de beroepsklagers haar altijd weer te vinden. Eigenlijk stoor ik mij niet eens zo zeer aan wat ze zeggen, hoe griezelig sommige uitspraken ook zijn, maar vooral hoe ze spreken. Op radio en televisie horen professionals thuis: mensen wier talent het is om in het openbaar te praten, zoals de jockeys en de presentatoren, en hun geïnterviewden moeten er op z'n minst een paar dagen mediatraining op hebben zitten. Ik wil zuivere taal horen, mooie volzinnen en een precieze timing.

Bij het eerste het beste radiospelletje gaat het al mis. Gehakkel, geleuter, een hoge pieptoon doordat de beller z'n radio nog heeft aanstaan (dertig jaar van die debiele telefoonspelletjes op Radio 3 en nog weten de deelnemers niet dat het geluid dan gaat rondzingen), of het gekraak van een mobiele telefoon. ‘U belt zeker vanuit de auto?’

Professionals nemen de hun gegunde zendtijd tenminste serieus. Die nemen plaats in de studio of in de studio van een regionale omroep in de buurt. Op z'n minst zoeken ze een rustige plek voor een goede verbinding. Wat bezielt een ondeskundige sterveling om tijdens het autorijden de studio te bellen om te reageren op een stelling? ‘StandpuntNL, goeiemiddag.’ - kkkkgggkk - ‘StandpuntNL, goeiemiddag!’ - kkkgggkk ‘Ja. Hallo? Ik hoor niks hoor. Hallo?’ ‘StandpuntNL, goeiemiddag.’ ‘Ja hallo. Ten Kaat hier. Meneer Ten Kaat. Ben ik nu in de uitzending?’ ‘Ja, meneer Meneer Ten Kaat. Zegt u het maar.’ - kkkkgggkk ‘Ja. Nou, ik wil reageren op de stelling, want uh -’ ‘Dat komt goed uit meneer Meneer. Daar zitten we hier voor.’ ‘Wat? Ja. Ik zit in de auto, vandaar. En ik hoor u slecht. Maar wat die ene meneer daarnet zei, ja, van die uitkeringen. Nou. Ja. Nou, daar ben ik het dus niet mee eens, hè. Ik heb dertig jaar hard gewerkt, ja. En nooit nergens mijn handje hoeven ophouden, ja. En nu’ - kkkggkk. ‘StandpuntNL, goeiemiddag.’ En zo zijn er weer een

[p. 5]

paar kostbare etherminuten verstreken. Zendtijd die beter benut had kunnen worden. Met duiding. Met poëzie. Met reclame voor Passionate.

Publieksparticipatie. Sla de cultuurnota's van de verschillende overheden van het afgelopen decennium er maar op na: het publiek moet meer en vooral actiever betrokken worden bij de kunst. Of je bij Google nu ‘publieksparticipatie’ of ‘kunstsubsidie’ invult, je krijgt nagenoeg dezelfde lijst met hits. In dezelfde volgorde. Dat hebben we geweten. Je kunt tegenwoordig geen tentoonstelling of voorstelling meer bezoeken of je wordt geacht ‘mee te doen’. Dat hangt ook samen met het weer groeiende engagement onder kunstenaars. De bezoeker wordt rechtstreeks aangesproken, meestal om het effect van de maatschappijkritische kunst te vergroten. Ga je naar een stuk over slavernij, dan zal je bij binnenkomst eerst zelf slaafje moeten spelen. Een hoop serieuze gezichten, maar geen ander effect dan ergernis. Het publiek heeft er namelijk niet voor gekozen acteur te zijn. Bezoek je de tentoonstelling ‘Sex sells’, over seks & taboes, dan wordt van je verwacht dat je ter plaatse foto's van jezelf maakt in een doe-het-zelf-hok. Resultaat: kiekjes van gekke bekken en andere ongein. Het publiek heeft er namelijk niet voor gekozen kunstenaar te zijn.

Het kan ook subtieler. En doordringender. In het ‘Sprookjesbordeel’ van Peter Verhelst onderga je de intiemst mogelijke voorstelling, 1:1, één bezoeker en één acteur of actrice die je aanraakt en een hypnotiserende tekst in de oren fluistert. De centrifugerende werking van intimiteit. Ook dagen later nog laat het je niet los. Want het publiek heeft er niet voor gekozen hoerenloper te zijn. Dit is het verschil: in het Sprookjesbordeel is de bezoeker wel betrokken, maar er wordt van hem tenminste geen scheppende rol verwacht. Hij blijft eigen aan zijn natuur: de consument blijft consument, zij het op een veel intensere manier.

Bij schrijfwedstrijden, bijvoorbeeld zoals die van Passionate: Write Now!, blijven de deelnemers ook eigen aan hun natuur. Ze zijn weliswaar (nog?) geen professionals, maar ze hebben er wel voor gekozen producent te zijn in plaats van louter consument. Van veel deelnemers denk je: was jij maar consument gebleven, letterlijk, je kunt beter nog veel lezen voordat je denkt te kunnen schrijven. Uit andere inzendingen blijkt dat de schrijvers inhoudelijk weinig te zeggen hebben, maar dat het in elk geval prettig leesbaar is. En ze zijn allebei belangrijk, maar stijl net iets meer dan inhoud. De echte winnaars hebben iets te melden én hebben daar de juiste vorm bij gevonden. En dat is het fijne van Passionate: wij vervelen je niet met loos gereutel, of met gehakkel en gekraak. Geen verspilling van je leestijd. Wij filteren. In dit nummer vind je alleen maar winnaars, de jonge helden van Write Now!.