Passionate. Jaargang 8

[p. 4]

[nummer 6]

In den beginne
Richard Dekker

(Amerika heeft zo'n stomp op z'n muil gekregen dat het nu z'n twee voortanden kwijt is.) Ik wil het in de openingscolumn van deze Passionate hebben over poëziestad Groningen. (Niet dat ik erg gecharmeerd was van zijn zelfingenomen tandpastagrijns.) Groningen. (Ook niet om aan te zien: hoe dat bloedende gezicht gedept werd met de Amerikaanse vlag.) Groningen is goed vertegenwoordigd in deze Passionate. (En nu krijg ik weer de rillingen van het slissende oorlogsgegorgel dat die gehavende mond voortbrengt.) Vreemd is dat niet, want we krijgen al jaren veel kopij uit Groningen.

(Hele divisies materiedeskundigen walsten de eerste week na de slag via de media over ons heen. Een daarvan, de socioloog H. Becker kreeg in de Volkskrant een paar kolommen toegewezen om ons duidelijk te maken dat Nine Eleven, hoe verdwaasd we die week met z'n allen ook waren, niet zou uitgroeien tot een collectieve herinnering van het niveau van de moord op Kennedy.) Een paar jaar geleden vertelde Jules Deelder mij al dat er daar in het noorden iets gaande was. Er was daar een heuse literaire scene opgestaan. En dat mocht best een prestatie heten. Hij vergeleek het met Rotterdam, de thuisbasis van Passionate, waar tot een paar jaar terug nauwelijks iets kon opbloeien in de armzalig dorre literaire akker. Ook in Groningen moesten ze zich daar op eigen kracht uit de marge hebben opgetrokken. (Live en haarscherp op tv een vliegtuigcrash in één van 's werelds hoogste en bekendste gebouwen meemaken, en dagen nog daarna die eindeloze, en laat ook ik het woord maar noemen, filmische herhalingen vanuit alle mogelijke posities, dat zal de Kennedy-categorie niet halen, zeker? Wat weet ik van collectieve geheugens, meneer Becker is de expert, maar ik mag verdomme toch hopen dat deze Gebeurtenis niet nog dit decennium als triviantvraag wordt afgeserveerd.)

Via de Epibode (de nieuwssite van Rottend Staal On-line, met dagelijks verse berichten en nieuwe roddels uit ‘het literaire wereldje’) volg ik de over elkaar tuimelende ontwikkelingen in gonzend Groningen op de voet. (Volgens Joost Zwagerman, in alweer de Volkskrant, zou het Nederlandse literaille zich nog (!) niet moeten wagen aan de vormgeving van wat hij met de nodige aanhalingstekens een fundamentele weerbaarheid noemt. Niets te overhaast. Vandaag is voor de materiedeskundigen. De chroniqueur-monopolist Zwagerman wil zijn collega's hoeden voor potsierlijk pamflettisme. Goeie raad kan je maar beter opvolgen, Zwagerman is tenslotte de specialist, al weet ik niet goed of dat krantenartikel nu door de journalist of de schrijver Zwagerman is geschreven. Hij heeft gelijk: het gat in de skyline van Manhattan kan nog niet met woorden opgevuld of dichtgefilmd worden. Die puinzooi ruim je niet met een Opzoomer-bezem op. Dit is te immens voor een nationaal gedicht. Hoeveel jaar deed Oliver Stone over Kennedy, Nixon en Vietnam?) De laatste rel betrof de discussie omtrent het stadsdichterschap. Gemeenteraadslid én jonge dichter Thomas van Dalen had geopperd dat de stad Groningen wel een officieel van gemeentewege benoemde stadsdichter kon gebruiken. In andere landen, en dan vooral in Engeland een wijdverbreid begrip; in Nederland ken ik alleen de Dordtse stadsdichter J. Eijkelboom. Met Daniël Dee en Petra Else Jekel had de plaatselijke universiteit vorig jaar al

[p. 5]

huisdichters aangetrokken, het gewone volk had onderhand ook eens recht op een eigen dichter. Cultuurwethouder Wicher Pattje vond het maar lariekoek. Nederland heeft al een dichter des vaderlands; in voorkomende gevallen zou Gerrit Komrij best facilitaire poëtische bijstand kunnen leveren mocht Groningen ooit om een volksverbindend gedicht verlegen zitten, moet hij gedacht hebben. Groningen heeft volgens cultuurwethouder Pattje ook helemaal geen dichters van voldoende formaat.

(Ingmar Heytze constateerde in de week na de ramp dat we in blessuretijd leefden. In blessuretijd is er altijd één ploeg aan het jagen op een laatste redding, het andere team wacht af. Ik reken mijzelf doorgaans tot de tweede soort.) Dan had cultuurwethouder Pattje mooi buiten de machtige arm van de Epibode gerekend. In no-time waren daar een kleine twintig handtekeningen van Groninger dichters verzameld. Via diezelfde Epibode stroomden de eerste sollicitatiebrieven al binnen. En dat terwijl de gemeente een raad van wijze mannen heeft ingeschakeld om de stadsdichter op de landelijke gedichtendag van 31 januari 2002 bekend te maken. Een van de zelfbenoemde gedoodverfde kandidaten, Driek van Wissen, liet al meteen weten niet geïnteresseerd te zijn. ‘In Groningen gebeurt te weinig om flitsende sonnetten over te schrijven. Dan ligt er weer een tegeltje scheef of gebeurt er iets anders onbenulligs.’ Ronald Ohlsen, Albertina Soepboer, Rense Sinkgraven en Daniël Dee willen wel. Indachtig Gerrit Komrij's afstand tot zijn onderwerp denkt ex-Groninger Ruben van Gogh bij uitstek geschikt te zijn voor de functie. ‘Doordat ik nu te Utrecht resideer, kan ik met de juiste reflectie de stedelijke strapatsen in Groningen aanschouwen, terwijl ik tegelijkertijd als voormalig bewoner voldoende invoelend vermogen heb. Deze combinatie moet een vruchtbare bodem bieden, waaruit gedichten kunnen ontspruiten, die naast een specifiek Groninger karakter een universele waarde uitdragen.’ (Ik schrijf dit in september, u leest dit in november, misschien ben ik november ook wel gelukkiger. Ik wil het niet over New York hebben. Het mag nog niet van Joost Zwagerman, het kan al niet meer volgens H. Becker. Het zal wel ongefundeerd doemdenken zijn, maar wanneer men in de USA al te wild met een vlag wappert, sneuvelen hier in Hollandistan de ruiten van elektronicawinkels en luxe-kledingzaken.) En dan is er nog de plaatselijke dichter Cor van der Wal, die met zijn motivatie de hele raad van wijze mannen bij voorbaat overbodig maakt: ‘Ik vind dat ik de Groningse stadsdichter moet worden. Dan heb ik ook wat te doen en ik ben ook nog geniaal. Ik ben op alle anderen tegen omdat ze stout zijn.’

(Waarom lukt het me niet om deze In-den-beginne over Groningen te laten gaan? Op de Grote Markt staan twee gigantische wolkenkrabbers in de weg.) In deze § een reportage van de Groninger stadschroniqueur Bart FM Droog over die literaire oase in Noordoost Nederland en haar stoute onderdanen. Verder strips van de Groninger stadsstriptekenaar Barbara Stok en aandacht voor de bloemlezing van de jongste generatie dichters, samengesteld door de voormalig huisdichter van de Rijksuniversiteit Groningen Daniël Dee.

Groningen, Groningen: a name so nice you just have to say it twice.