Passionate. Jaargang 8

[p. 36]

Het pak van Salman

Beroering in de Nederlandse letteren! Salman Rushdie schrijft het boekenweekgeschenk 2001. Alle dertien Nederlandse schrijvers staan op hun achterste benen. Kan Rushdie na een tien jaar durende fatwa eindelijk weer eens rustig over straat, krijgt hij dit over zich heen. Moet hij weer gaan logeren. Als mondiaal georiënteerd auteur had hij toch kunnen weten dat het aannemen van een dergelijke prestigieuze opdracht op weerstand zou stuiten binnen de beroepsgroep.

Het aantrekkelijke van het boekenweekgeschenk is voor de auteur dat hij veel media-aandacht krijgt. En dat leidt lekker af van de magere werkjes die men doorgaans produceert. Het boekje hoeft maar 90 bladzijden lang te zijn. Dat is ongeveer waar de gemiddelde Nederlandse roman stof voor heeft. De rest wordt gevuld met de kenmerkende thema's van onze schrijvers: zelfbevestiging, zelfrealisatie, zelfbeklag, zelfzucht, zelfoverschatting, zelfbevlekking en zelfbehoud. Zij komen maar niet los van de onder meer aan Du Perron ontleende misvatting dat een literair werk de schrijver ervan moet tonen. Het thema van de boekenweek; Het land van herkomst, is nota bene een romantitel van hem. Het laat zich wel raden wat een Nederlandse auteur daarvan zou maken: de onherroepelijk vervlogen tijd in Nederlands-Indië, de bekrompen katholieke jeugd in de jaren '60; de zoektocht naar de eigen joodse achtergrond; de verveelde jaren in een nieuwbouwwijk in de jaren '70; de wereld van verschil tussen Marokko en Nederland.

Geen mens leest Du Perron nog, maar hij wordt evenals Ter Braak zonder enige grond nog altijd als een belangrijk schrijver en literator gezien. Er is nooit

[p. 37]

een generatie schrijvers geweest die afdoende met hen heeft afgekerend. Het wordt tijd dat zij alsnog tot op de grond toe worden afgebrand. Dat hoeft niet zoveel moeite te kosten en het zou een zegen zijn voor de Nederlandse literatuur.

De Commissie Boekenweek heeft met haar themakeuze weer eens teruggegrepen op Du Perron. Ook zij zal echter snel hebben ingezien dat geen Nederlandse schrijver in staat is om daar wat boeiends van te maken. Zij heeft zich echter grandioos hersteld door de opdracht aan Rushdie te geven. Rushdie is namelijk een groot kunstenaar en hij schrijft niet over zichzelf. Hij schept ontzaglijk rijke en gevarieerde romans, waarin hij geen onderscheid maakt tussen feit en fictie. Met speels gemak slecht hij alle mogelijke grenzen, ook tussen genres. Dat vindt men al eeuwenlang heel modern. Zijn laatste boek The ground beneath her feet gaat onder meer over ontworteling en moderne muziek. We herkennen de band U2, die op zijn beurt de titelsong ‘The ground beneath her feet’ uitgebracht heeft.

Rushdie heeft al laten weten dat zijn boek een pak van bijna 400 bladzijden zal worden. En net als in zijn andere boeken zal er geen woord teveel in staan. Gewoonlijk koop je in de boekenweek een mooi boek en krijg je er een aardigheidje bij. Deze keer zal het andersom zijn. Je koopt de nieuwe Ronald Giphart: Ik omhels je met duizend armen (over zelfbesnuffeling naar aanleiding van het overlijden van zijn moeder) of Hans Dorresteins Finale kwijting (over zelfmedelijden na zijn echtscheiding) en je krijgt een echte Rushdie cadeau.

Thijs Kramer