Passionate. Jaargang 3

[p. 4/c]

In den beginne

Ik doe het nauwelijks nog. Hoe vreemd dit ook uit de mond van een redacteur mag klinken: ik lees bijna geen boeken weer. Ja, zo af en toe doe ik mezelf tegoed aan een nieuwe A.F.Th., bijt ik mijn tanden stuk op een klassieker of erger ik me geel en groen aan het bizarre aantal adjectieven waarmee Leon de Winter ons toont het verschil tussen literatuur en een filmscript niet te weten.

Vroeger heb ik het wel gedaan. Vooral tijdens mijn studietijd kende ik perioden die grotendeels met lezen werden doorgebracht. Mijn zolderkamer in het westen van de stad leek er voor ontworpen: de wereld werd er buitengesloten en zelfs het daglicht wist er met veel moeite maar een paar uur per etmaal door te dringen. Zodoende leende mijn bijna vierkante cel zich nergens anders voor dan het met een niet te stillen honger verslinden van de vele literaire werken die ik in altijd uitgestorven tweedehands zaken op de fraai vormgegeven kop wist te tikken - om Leon de Winter even een handje te helpen. Mijn treurige gedichten over eenzaamheid en onbeantwoorde liefdes natuurlijk uitgezonderd, want daarvoor leende de zolderkamer zich bijkans nóg beter. Mijn geluk is dat ik deze bonte verzameling van gekoesterd slachtofferschap en valse sentimenten, met veel gevoel voor smaak en kwaliteit aan de vuilnis heb meegegeven. Ik moet er niet aan denken dat ik dit werk nog altijd in mijn bezit zou hebben, er zelfs uit zou voordragen, of - zoals sommige genieën dat plegen te doen - het in eigen beheer zou hebben uitgegeven.

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik krijg kromme tenen wanneer ik zo'n huismoedertje krakkemikkig hoor rijmen over het enorme leed dat haar wordt aangedaan. Iedereen heeft makkelijk praten, maar zij is zo zielig en alleen. Want haar man is weggelopen. En na het aanhoren van haar goedbedoelde, maar zo verschrikkelijk armzalige Candlelight-poëzie kan je die man alleen maar gelijk geven. Dat hij nog zo lang gebleven is? vraag je je dan af. En na haar komt het volgende slachtoffer: een dichteres uit een provinciestadje waar het nog steeds progressief is om mannen te haten. In plaats dat de zoveelste kloon van Yvonne Kronenberg een cursus bloemschikken gaat volgen, meent ze je lastig te moeten vallen met aangeleerde binnensonnetten en buitenkwatrijnen. Misschien dat ze haar daar ook hadden kunnen vertellen dat hét tevens ergens over moet gaan. Maar het subsidiegeld is weer goed besteed, zullen we maar denken. De avond wordt dan besloten door een dichter waaraan je direct kan horen dat hij ergens een zolderkamer in het westen van de stad heeft betrokken. Hij is dertig jaar niet buiten geweest en zijn hond is al een week verkouden. Zijn werk is tijdloos slecht: In de lange zwarte nacht / haar ik de echo van de leegte / de eenzaamheid is mijn kracht / jouw Delfts blauwe ogen kan ik niet vergeten. Waarom pleegt zo iemand niet gewoon zelfmoord?

[p. 5/C]

Maar laat ik bij mijn leest blijven. Ver achter mij ligt de tijd dat ik boeken verslond alsof het Ketel 1 was. Zo herinner ik me een augustusmaand waarin ik tentamens zou gaan doen. Het vak Economie van de Collectieve Sector had ik al jaren uitgesteld en ik vond dat het er nu maar eens van moest kamen. Maar Vestdijk gooide roet in het eten. In drie weken tijd las ik alle acht delen van de Anton Wachter-cyclus uit. De kracht van de derde roman was zo sterk dat het gemis van een grote jeugdliefde zich deed voelen. Wat niet geweest is, dat zal er nooit zijn en ik verlangde naar een deerne in - indachtig het Lahringen van Vestdijk - Torterdam.

Wellicht nog verder achter me ligt de tijd dat ik mij zo sterk met Eco's De Slinger van Foucault identificeerde dat ik allerlei complotten om mij heen begon te zien. Het boek las ik in twee dagen uit, maar de magische werking hield minstens een week stand. Ik werkte toentertijd als free-lance journalist tussen de gereformeerde polderboeren en voorzag deze dyslectici van lokaal nieuws. Een dorpsgek die zich bekeerd had tot de hervormde goegemeente wees mij op allerlei merkwaardige gebeurtenissen. Onder invloed van Eco's werk vermoedde ik een gigantisch complot waardoor de wereldgeschiedenis een definitieve wending zou nemen, waarschijnlijk richting ondergang. Gelukkig herstelde ik mij net voordat ik zes kolommen breed de Apocalyps aankondigde die Johannes op Patmos verzonnen had.

Maar waarom lees ik nu niet meer? De verklaring dat ik mij beroepsmatig met lezen bezighoud en daardoor weinig animo voor boeken heb, snijdt hout. Dagelijks ploft er een envelop met veelbelovende kopij op de deurmat en wie zich een dagje met het beoordelen van allerlei werk heeft beziggehouden, gaat zich 's avonds ter ontspanning niet in het verzameld werk van Nietzsche verdiepen - om maar even een dwarsstraat te noemen.

Toch weiger ik te geloven dat dit de belangrijkste reden is. Sinds de tijd dat ik mij in het westen van de stad voor de wereld verstopte is er veel veranderd. Ik heb mijn zolderkamer voor een benedenwoning verruild en terwijl ik deze column schrijf is mijn blik op de wereld gericht. Want het is beter te leven dan er over te lezen en het is beter de liefde te bedrijven dan er slechte gedichten over te schrijven. Al dat navorsen, al die wijsheid - het is najagen van wind. Want in veel wijsheid ligt veel verdriet, en als iemand kennis vermeerdert, vermeerdert hij smart. Laat mij nou maar licht zijn, want niet lichtheid, Milan, maar zwaarte is ondraaglijk.

En dan wil ik best af en toe haar hond uitlaten.

giel van strien