Parmentier. Jaargang 7

[p. 1]

[Nummer 2]

Mohana van den Kroonenberg
Avondmaal voor twee

Toen ik de Sanguinicus Erecticus voor het eerst rook verwerd ik ogenblikkelijk tot een moreel rudiment. Ik rook hem van afstand. Hij was zeker anderhalve kilometer van mij verwijderd toen zijn geur elke porie van mijn argeloos lijf begon te penetreren. Ik nam een taxi en liet hem volgen. Op een kruispunt zag ik hem staan, temidden van een wachtende mensenmassa. Hij stond kaarsrecht en onderscheidde zich van de rest door zijn correcte kleding. Hij droeg een strakke coltrui. Zijn broek hing hoog aan bretels en reikte tot boven zijn navel. Uit de broekspijpen staken glimmende schoenen. De Sanguinicus Erecticus droeg een stropdas. Tussen zijn bretels hing een stropdas van een merkwaardig soort. Ik raakte onmiddellijk gefascineerd; ik ging naast hem staan, ik ging ongegeneerd veel te dicht naast hem staan en week geen millimeter van zijn zij totdat het voetgangerslicht op groen sprong. ‘Mijnheer,’ zei ik. ‘Mijnheer,’ ik nam een kleine pauze. Mijn stem begaf het bijna. Ik was per ongeluk met een been in de goot terechtgekomen, ik herstelde mijn evenwicht. Ik zei ‘mijnheer’ en keek omhoog, ‘uw dierlijke flanken.’

Hij schikte zijn stropdas en glimlachte met gesloten ogen. Hij hield daarbij zijn hoofd iets naar mij toe gekanteld. Bij deze glimlach was wonderlijk genoeg een schittering van de tong zichtbaar. Terwijl ik naast hem naar de overkant liep... het schikken van de stropdas, de gesloten ogen, de glimlach, daarin lag de schittering, de tong... de flanken... de flanken... ik was bang het einde van de dag niet meer te halen. Hoe ik hem daarna heb uitgenodigd voor een diner is me nog steeds een raadsel. Maar ik heb het gedaan... ik heb het gedaan!

Toen de Sanguinicus Erecticus me uit mijn evenwicht had gebracht, was niets waarschijnlijker dan dat ik weldra zijn fysieke tegenpool, zijn mentale complement, de Melancholicus Elasticus zou ontmoeten. Hij zat op een bankje. Hij zat op een bankje op een plein, op een volkomen leeg plein. Hij had zijn benen over elkaar geslagen. Eén man op een bank, de Melancholicus Elasticus. Hij las. O, wat las hij daar, waarin had hij zich verdiept? De jacht? De haas? Het stoven van de haas? Zijn lezen fascineerde mij bovenmatig. Zijn lezen hing als een mirakel in de lucht. Hij las op de bank op het ritme van mijn hart. De volgende dag ben ik teruggegaan om te kijken. Er was geen maan zoals de avond daarvoor, geen volle donkergele maan in de rode hemel boven het hoofd van de Elasticus. Bovendien was het plein nu - anders dan gisteren - onprettig bevolkt.

Zonder onnodig - en al te veel - nadruk te leggen op toevalligheden wil ik een opmerkelijk feit niet ongenoemd laten; we zullen moeten toegeven dat het op z'n minst opvallend is dat de Melancholicus

[p. 2]

Elasticus dezelfde stropdas droeg als de Sanguinicus Erecticus. Er was een overeenkomst in de stropdassen. Een voor mij even fascinerende als onbegrijpelijke overeenkomst.

Onder het voorwendsel mijn paraplu niet meer in bedwang te kunnen houden, onder het voorwendsel zijn kant op gesleurd te worden door de wind in mijn plu kwam ik hijgend naast hem op het bankje terecht. Voordat ik het wist had ik hem uitgenodigd voor een diner voor twee.

Ingrediënt 1. De gedachte aan de haas

Thuisgekomen kon ik niet eten. Ik keek naar mijn bord en dacht na. Vreemde kronkelige gedachten. Twee mannen, een glimlach, een das, een boek, ik probeerde het overzicht te bewaren maar het ene geheim stapelde zich op het andere als een zware en verwarrende droom. Ik kreeg twee gasten. De Sanguinicus Erecticus en de Melancholicus Elasticus. Welk wonder liet mij bedenken om onbekende gasten te vragen voor het eten. Ik had twee mensen uitgenodigd en ik wist niet waarom. Het was een opwelling. Een vreemde gril. Ik keek naar mijn bord. Twee mensen die elkaar niet kenden, niets van elkaar wisten. Twee mensen van een ander soort.

Haas!

Haas!

Er kwam opeens ‘haas!’ in mij op. Net zo onverwacht als de Sanguinicus Erecticus mij was verschenen dook er nu opeens ‘haas!’ in mij op, alsof ik hikte. Ik kneep mijn hand om de lepel, dwong mij een hap te nemen, maar voordat de lepel mijn mond had bereikt was daar weer ‘haas!’ in mijn hoofd. Hoe mateloos irritant was dit opdringen van de haas. Ooit zag ik, in de avond, vijf hazen op een heuvel een wild en duizelig spel spelen, ooit zag ik een haas in een strik met angstige ogen en een onstuimig kloppend hart. Waarom dit soort gedachten opeens in mij op kwam was me een raadsel. Ik kreeg twee gasten, beter was het mij daarop te concentreren. Anderhalve dag had ik om mij voor te bereiden op het avondmaal.

De volgende ochtend had ik mijzelf hervonden. Een lange diepe slaap had mij verkwikt en ik probeerde in alle redelijkheid de situatie te overzien. Ik zou de huiskamer vermaken tot feestzaal, wij zouden drinken uit kristal, eten van zilver, de kaarsen zouden ons maal verlichten. Er zou gedanst worden. Met alle toewijding die in mij was begon ik met het treffen van voorbereidingen; een bord voor hen, een bord voor mij... een mes voor hen en een mes voor mij... een vork voor hen en een vork voor mij... een lepel voor hen en een lepel voor mij...

Ingrediënt 2. Het patroon van de stropdas

De Sanguinicus Erecticus kwam veel te vroeg. Bij het openen van de deur werd ik verrast door het patroon van zijn stropdas. Het was dezelfde stropdas als de dag ervoor. Wat de functie van het patroon precies was in de opeenstapeling van de ingrediënten kon ik niet raden, asdasdada

[p. 3]

wel was het mij duidelijk dat er een effect was; er was een verbinding tussen de stropdas en de haas, het patroon en de haas, de Melancholicus en de Sanguinicus.

Al waren de sappen van de Melancholicus en de Sanguinicus per definitie van een ander soort, wel hadden zij, zo vermoedde ik, onomstotelijk eenzelfde keuze gemaakt, zij hadden dezelfde das uit de kast genomen en zich daarbij in de spiegel bekeken, zij hadden dezelfde das omgeknoopt!

Het patroon van de stropdas was een kleine ruit. Een regelmatige ruit die zich onmiddellijk aan mij begon op te dringen. Ik zag de bloedrode lucht erin met het hoofd van de Melancholicus, keukengereedschap, de hazen in hun duizelig spel. Het patroon had zich ongemerkt bij de vorige geheimen gevoegd.

Ik liet de Sanguinicus Erecticus binnen en ging hem voor. De eetzaal die ik hem toonde... de feestzaal... zij pronkte... ik raakte een moment ontdaan... kristal... zilver... kaarslicht dat zich duizendvoudig spiegelde in het porselein.

Ingrediënt 3. Het stompzinnig toeval

Wij hieven het glas. ‘Op ons!’ riep ik naar de Sanguinicus. ‘Op ons!’ riep de Sanguinicus naar mij terwijl hij zijn glas bijna aan gruzelementen sloeg tegen het mijne. Op ons! Op ons! Op ons en de avond! Op onze uitzinnige vrolijkheid! Op het feestelijk verloop!

De Sanguinicus maakte op mij zeker geen mindere indruk dan de dag ervoor, maar ik had mezelf beter in de hand. Hij vertelde me de ene anekdote na de andere - ik lachte uitbundig om alles wat hij zei. Ik was volledig gecharmeerd van zijn aanwezigheid, zijn uitgelezen kleding en zijn goddelijk lijf.

De Sanguinicus Erecticus vertrok naar het toilet. De Melancholicus Elasticus diende zijn komst aan. Wat een fantastische avond! Ik stormde de trappen af, zwaaide de deur open, nam zijn hoed aan en liet hem binnen.

Boven schonk ik hem een aperitief in. ‘Op ons!’ riep ik naar de Melancholicus. Hij glimlachte, hief zijn glas een weinig met zijn blik onafgebroken op mij gericht en zei: ‘Op jou en op mij.’

O, hoe beleefd was de Melancholicus Elasticus. O, hoe prettig waren zijn verhalen, en hoe vriendelijk gaf hij mij het woord. O, hoe heerlijk, hoe óverheerlijk was de avond!

Na enige tijd excuseerde de Melancholicus Elasticus zich en verliet de kamer. Ik diende de soep op. De Sanguinicus Erecticus nam plaats, knoopte zijn servet om zijn hals en bediende zich royaal van de kruiden. Hij was uitgehongerd. Ik keek geamuseerd toe. De Sanguinicus sloeg op zijn knieën, stond op, zei ‘zo’ en stommelde met een keteltje water de trap af naar zijn auto.

Ik vulde opnieuw het bord en de glazen, de Melancholicus nam plaats. Zonder dit soort merkwaardigheden, zonder dit soort stompzinnig toeval is een avontuur onmogelijk; even onmogelijk als het oplossen

[p. 4]

van een moeilijke som zonder pen en papier. Ik geef toe: louter toeval is voor mij niet meer dan louter toeval, toch zijn het altijd weer de toevalligheden die zó intens naar voren dringen dat zij zich tot de ingrediënten maken voor de meest vreemde gebeurtenissen, die daardoor, naar mijn mening, niet meer geheel toevallig te noemen zijn. Je zou kunnen zeggen dat ik ongewild het toeval dirigeer.

De Melancholicus Elasticus spreidde het servet uit over zijn schoot, snoof de geur op, maakte een compliment, hief nogmaals zijn glas, een slok, de lepel, de ogen, een schittering van mijn kant; we begonnen tegelijk.

De haas

De Sanguinicus Erecticus kwam boven. Hij bleef verbaasd in de deuropening staan toen hij de Melancholicus Elasticus met mij aan tafel zag zitten. Wij waren juist in een gesprek gewikkeld dat al mijn aandacht vroeg en ik was de Sanguinicus - moet ik eerlijk toegeven - een momentje straal vergeten. Ik keek verbaasd naar hem op.

‘Hallo,’ zei ik. De Sanguinicus Erecticus antwoordde niet, hij keek van mij naar de Melancholicus en terug. Deze twee mensen in een en dezelfde kamer was geen succes. Dat stond binnen de tijdsspanne van slechts enkele seconden absoluut vast. Het was verre van een succes. Zij groetten elkaar met een kort goedenavond.

‘Een goedenavond.’

‘Goedenavond.’

Daarna verstomden zij. Zij vervielen gezamenlijk in een hardnekkig zwijgen waarbij zij consequent vermeden elkaar in het gezicht te zien. Ik bood de Sanguinicus Erecticus, die nog in de deuropening stond, mijn stoel aan. Beiden waren beledigd, zij zaten opeens ongevraagd tegenover elkaar. Ik voelde haarscherp aan dat mijn gasten niets gemeen hadden, slechts complementaire eigenschappen in lichaam en ziel, toch zag ik een lichtpuntje in de overeenkomst van de stropdassen. Daar hield ik mij, naarmate de avond vorderde, met toenemende krampachtigheid aan vast.

Het leek me verstandig mij terug te trekken in de keuken.

Met grote angstige ogen keek de haas vanaf het aanrecht mij aan. Het zwijgen in de huiskamer werd gekwadrateerd door het zwijgen van de haas. Het was een prachtige haas met lange sterke poten. Hij lag op zijn zij. Ik glimlachte liefdevol naar hem. Ik had hem graag nog enkele woorden van troost toegesproken maar ik voelde me er niet toe in staat. Al hield ik van de haas, toch vond ik het een benauwend gevoel dat hij mij zo intensief gadesloeg. Hij leek elke beweging van mij te registreren. Het debâcle van de avond was ondubbelzinnig in het oog van de haas te lezen. Toen ik naar het mes greep voelde ik mij zo onprettig op mijn vingers gekeken dat ik besloot iets anders te gaan doen.

In de huiskamer was intussen een woordenwisseling gaande.

Wonderlijk genoeg was het de Sanguinicus die de stilte verbrak.

‘Wat doet u hier?’ vroeg hij.

‘Wat doet ú hier?’ vroeg de Melancholicus. Daarna werd het weer stil.

[p. 5]

Even pijnlijk als daarvoor. Zo mogelijk nog pijnlijker, beiden hadden zich nu laten kennen. Zelfs elke beweging was nu ongepast. Zij zaten tegenover elkaar en verroerden geen vin.

‘Wat doet u hier?’ vroeg de Sanguinicus Erecticus nogmaals. De Melancholicus nam een hap van zijn soep, veegde zijn mond af met zijn servet en antwoordde: ‘Ik ben te gast.’

‘Maar dan ben ík ook te gast!’ riep de Sanguinicus alsof hij een ontdekking deed. ‘Ik ben hier te gast.’ De Melancholicus antwoordde niet, luisterde niet eens, hij begon weer te eten. Na een lange pauze waarin de Sanguinicus Erecticus toekeek hoe de Melancholicus Elasticus zwijgend zijn bord leeg at, zei de Sanguinicus Erecticus plotseling: ‘U bent de jaren.’

De Melancholicus trok zijn wenkbrauwen op en draaide langzaam zijn hoofd van de soep naar de Sanguinicus.

‘Benimm dich,’ antwoordde de Melancholicus Elasticus.

‘U bent de grijze stoffige jaren,’ sprak de Sanguinicus nogmaals, waarmee hij zichzelf wat betreft de uitgebreidheid van zijn vocabulaire overtrof.

‘Uw opmerking, mijnheer, raakt kant nog wal.’

‘Oh ja?’

‘Zeer zeker.’

‘Maar dan bent ú de vrouwtjes.’

‘Pardon?’

‘U bent de vrouwtjes.’

‘U bent wat u zegt en u heeft deze avond niet meer dan fletse nonsens uitgekraamd. Fletse onbetekenende nonsens.’

De Sanguinicus doorleefde zijn vernedering tot op de bodem maar liet zijn vindingrijkheid er niet onder lijden.

‘U bent... u bent... mijnheer, u bent de verschríkkelijke, welopgevoede, tuttige, preutse en frigide vrouwtjes!’ Stampvoetend spuugde hij het ene na het andere woord eruit, aangemoedigd door zijn gekrenkte eer en eigenwaarde. De Melancholicus was niet onder de indruk, enkel verstoord.

‘Uw waaiboomijzeren stellingen, mijnheer, verwijs ik linea recta naar het riool.’

‘Oh ja?’ zei de Sanguinicus nogmaals, ‘Oh ja? Naar het riool?’

De Melancholicus antwoordde niet. Hij had zich verdiept in zichzelf. Een vage glimlach verscheen op zijn gezicht. De Sanguinicus keek hem doofstom aan.

In de keuken was ik de haas nog lang niet de baas.

‘Wie wil mij even helpen?’ riep ik. De Sanguinicus, die geen weerwoord had op de aanval van de Melancholicus, sprong op en schoot me te hulp. Zonder de minste moeite sneed hij het vlees aan repen en sloeg, met een houten keukenklos, het patroon van zijn stropdas in het vlees van de haas. De zoen die ik daarna kreeg, geleund tegen het aanrecht, de tong, de schittering, het was me te veel, de stropdas zat me dwars, drong zich aan me op, zoals het patroon van de haas.

[p. 6]

Ik was gezoend door de Sanguinicus terwijl in de huiskamer de Melancholicus aan tafel beleefd wachtte achter een leeg bord. Ik wilde nog zo graag een gesprek met hem. Het liep anders. Mijn gasten ruzieden enkel, wat een onprettige gang van zaken. Ik stopte het vlees van de haas in de oven en liep terug naar de Melancholicus die nog aan tafel zat; ik werd op de voet gevolgd door de Sanguinicus. Daar vervielen wij, maar nu gedrieën, in een halsstarrig zwijgen. De geestdrift waarmee wij dit volhielden in een ambiance die naar mijn idee enkel uitnodigde tot praten en filosoferen was op z'n minst bewonderenswaardig te noemen. De stilte hield onmogelijk lang aan. Het zwijgen nam in heftigheid toe. Wij voelden feilloos aan dat elk woord dat iemand zou durven uitbrengen als een bezetene zou echoën door de feestzaal. Niemand waagde zich eraan. Zodoende gaven wij ons noodgedwongen, in bijzijn van de ander, volledig over aan onszelf. Het conflict tussen mijn gasten begon zich in mij voort te zetten. Dat zij met z'n tweeën niets anders deden dan zwijgen was eigenlijk niet meer dan hun zaak, maar dat ik nu meegezogen werd in deze onaangenaamheid leek mij niet geheel op zijn plaats.

De haas! De haas! De geur van de haas drong maagdelijk en honingzoet als een deus ex machina mijn neusgaten binnen. Ik stond ogenblikkelijk op, ging naar de keuken, nam de schaal met de haas uit de oven en liep met het hoofdgerecht terug naar mijn gasten.

‘Je bent wat je eet,’ zei ik. Deze bijdrage welde zomaar in mij op, rolde van mijn tong en viel achteloos de kamer in als een lekkernij voor de honden.

‘Eten jullie maar,’ zei ik. ‘Eten jullie maar lekker.’

De Sanguinicus liet zich dat geen twee keer zeggen. Hij begon te eten. Hij at gulzig van het vlees, van het patroon in de haas. Hij kauwde en slikte als een wolf. In een oogwenk zat driekwart van de haas in de maag van de Sanguinicus. Hij at zonder nog op ons te letten. De Melancholicus bekeek hem met weerzin.

‘U bent niet meer dan vlees en bloed,’ zei hij. Dat was het laatste dat de Melancholicus Elasticus die avond uitbracht. Hij zei het met overtuigde walging. De Sanguinicus nam de vernietigende woorden van de Melancholicus zwaar en serieus op. Hij viel ten prooi aan algehele verlamming. Hij zat doodstil als een afwachtend dier dat onraad rook en trok wit weg.

Het feestelijk dessert

Ik weet niet wat mij dreef om na de haas mijn gasten nog met een reusachtig dessert te willen verrassen. Ik was in een vreemde stemming terecht gekomen waarin elke logica ontbrak.

Ik bereidde met zorg het nagerecht. Zo nu en dan onderbrak ik mijn werkzaamheden en luisterde even naar mijn ontevreden gasten. Het laatste dat ik gehoord had was: ‘U bent niet meer dan vlees en bloed.’ Daarna was het volledig stil geworden. Ik had geen idee wat zich daar afspeelde. Ik schonk een royale scheut rum over het Russisch dessert en stak het aan. Ik nam de brandende schaal op en schreed, de kin

[p. 7]

geheven, waardig en langzaam, alsof ik een zware sleep achter me aantrok de huiskamer in.

Juist toen ik binnenkwam met de feestelijke schaal, opgespoten als een bruidstaart, nog brandend en versierd met aardbeien, room en knetterend vuurwerk zag ik het bloed van de Sanguinicus als een enorme fontein tegen het plafond spuiten, een reusachtige ejaculatie, en als een klaterend applaus neersproeien in het kristal, in het porselein, tussen de etensresten van ons Goddelijk Avondmaal. Hij had het al te serieus genomen. De Melancholicus keek met open mond ongelovig toe, van de Sanguinicus naar mij en weer terug.

De leer der humeuren

Aan mijn voeten lag het lijf van de Sanguinicus. Hij was van zijn stoel gerold. Hij lag op zijn zij in zo'n prachtige houding dat ik nauwelijks kon geloven dat de dood haar had bedacht. Ik glimlachte vol liefde naar hem. Mijn blik gleed van het lijk via de vlammende bruidstaart naar het hoofd van de Melancholicus, dat niets dan ongeluk uitdrukte; een ongelovig openhangende mond die af en toe dichtging. Hij zat ineengezakt op zijn stoel, zijn armen hingen slap naar beneden alsof iemand hem er neer gesmeten had. Waarom waren deze twee in één ruimte, aan een feestelijke tafel zo onaangepast? Waarom gedroegen zij zich als beesten? O, hoe mooi was het begin van de avond verlopen. Hoe harmonieus. En hoe detoneerde elk gebaar, elke klank sinds de haas! Het evenwicht was nu zo gruwelijk en onherstelbaar verstoord dat niets de avond nog kon redden. Het zoet in mijn handen was uitgedoofd. Ik zette de schaal resoluut neer. Ik zou mijn nagerecht wel alleen nuttigen. Met een mond vol schuim bekeek ik mijn kamer. Er lagen twee mannen. De een doodstil op het tapijt, de ander zwaar ademend in een stoel, die bewoog zo nu en dan; een arm naar een hoofd en weer terug, een lauwe, onvaste beweging van roze vlees. Zijn mond viel open, een tand werd zichtbaar, de lippen daaromheen waren weker dan ooit. Ik zou haast durven beweren dat die mond door het bloed van de Sanguinicus opeens geen mond meer was maar niets meer dan een in het oog springende onbeduidendheid. Het verbaasde mij opeens zeer dat hem dat zelf misschien niet eens opviel, dat hij er niets over zei en zich domweg overgaf aan zwijgen. Wij keken elkaar in de ogen voor een kort moment. Ik las er niets. Ik had geen flauw idee wat zijn gedachten waren. Ik wilde het ook niet weten. Het interesseerde mij niet meer. Ik zag nog net hoe hij een halfslachtige poging ondernam overeind te komen, om vervolgens voorgoed ineen te zakken. Toen wendde ik mijn gezicht af en keek onwillig naar de Sanguinicus. Net nog had ik geglimlacht naar dat lijf. Nu lag het als een soort walging aan mijn voeten. Ik kneep mijn ogen dicht bij deze aanblik. Niets in hen trok mij nog aan, niets, minder dan niets. Zonder de Sanguinicus was er in wezen van de Melancholicus niets over. En omgekeerd. Ik had afkeer van mijn gasten. Zij waren jammerlijk verworden - lymphatisch, wit en bevend - tot de vleesgeworden impotentie.