De Parelduiker. Jaargang 12

[p. 67]

C.C.S. Crone
De ware geschiedenis van Herman Schuddelever
of hoe men als provinciaal Wakker wordt

De vermaarde publicist Herman Schuddelever, die sinds jaar en dag zijn tenten in Mokum had opgeslagen, voelde zich op zekere dag door een grillig lot van de Amsteloever¹ naar de Arnhemse Rijnkant gedreven, waar hem, toen eenmaal de huizenruilpartij zonder ruizenhuilpartij voor zijn vrouw was verlopen, de hondse taak wachtte in zijn nieuwe omgeving er in te komen.

Verhuiskaartje uit 1947 (collectie auteur).

Aan het idee een grote tuin tot zijn beschikking te hebben en, in plaats van driehoog achter, ‘huis’ te wonen (al heette het hier ‘beneden’) was hij gauw gewend. Moeilijker viel het tot de erkenning te geraken, dat hij in zijn kwaliteit van inwoner der Gelderse provinciehoofdstad provinciaal mocht heten.

Bij iedere pelgrimage naar zijn Amsterdamse vriendenkring trof hem voortaan pijnlijk het besef in een wak gevallen te zijn en zijn medeartisten op de Amstel een hogere schaats te zien rijden. Daar kuierde bij voorbeeld de surrealist Bol hem op de Weesperzijde bijna straal voorbij. ‘Ha, die Jan!’ riep Schuddelever. Hoe dikwijls was de beste kerel 's nachts tegen een uur of twaalf bij hem aan komen bellen om een paar sigaretten te lenen en dankbaar een diepte-psychologische verhandeling van een uur of twee weg te geven over de picturale aspecten van het stadsreinigingswezen.

Jan Bol reageerde op Schuddelever's enthousiaste groet nogal lijzig en informeerde verveeld, of er op cultureel gebied wat te doen was in Eindhoven - of nee, in Arnhem zit je, hè? Een antwoord op die vraag verwachtte hij blijkbaar niet, want eer Schuddelever iets ironisch bedacht had over het Arnhemse kunstleven, was Jan Bol met levensgevaar en een slordig ‘tot ziens’ vóór een vrachtauto langs naar de overkant van de rijweg gerend, waar met wapperende haren een individu in grasgroen boezeroen zich op sandalen voortbewoog. Het was Adelbert Kneepkens, de begenadigde dichter van ‘Uw borsten zijn als beurse vruchten / aan mijn wulpse mond’.² Door Jan Bol op Schuddelever attent gemaakt, richtte de geniale poëet van verre een wazige blik op de man uit de provincie en stootte een ‘wak-wak-wak’ uit, zó kikkerachtig, dat menig passant op de Weesperzijde een ogenblik de pas en de adem deed inhouden. Even sneed de uitroep ook Schuddelever door de ziel. Hij vereenzelvigd met de Wak-vakgenoten, wie hij het ‘every inch een middenstander’ onmiddellijk van de neringdoende gelaats-

1 Crone en zijn vrouw woonden van eind 1944 tot zijn verhuizing naar Arnhem in 1947 aan de Weesperzijde, die langs een deel van de Amstel loopt.

2 Gezien deze dichtregels, de sandalen, de vieze voeten en het ‘Europees formaat’ van de dichter, doelt Crone hier op Bertus Aafjes, met wie hij in zijn Amsterdamse tijd bevriend was. Aafjes publiceerde in 1946 Een voetreis naar Rome. Wie Crone bij Jan Bol voor ogen had, is niet duidelijk.

[p. 68]

trekken had gelezen? Het idee leek hem al te belachelijk. Uitgenodigd op hun bal³, had hij werkelijk gedacht zich in de datum vergist te hebben en op een fuifje van detailhandelaren in de schoenenbranche beland te zijn. Weer klonk een honend ‘wak-wak-wak’ van de overkant, ditmaal tweestemmig.

‘Was je voeten liever!’ pareerde Schuddelever de aanval. Het was er provinciaalweg uit, eer hij het wist.

Nu mocht het waar zijn, dat Kneepkens geen brandschone voeten had, - op zijn thuisreis naar Arnhem werd Schuddelever gekweld door het besef, dat hij, die tegenover een Amsterdamse dichter van Europees formaat zo gepiept netjes uit de hoek kan komen, innerlijk reeds tot de W.A.K. behoort. In zijn nieuwe woonplaats terug, trok hij de eerlijke consequentie en belde nog op het perron ad f 0,10 ineens en twintig gulden per jaar de geode Temme⁴ op.

Kop van het eerste nummer van De Korenbeurs, juli 1949, waarin het verhaal ‘De ware geschiedenis van Herman Schuddelever’ verscheen (coll. auteur).

3 De wak organiseerde ieder jaar een kunstenaarsbal in Musis Sacrum.

4 De Arnhemse glazenier Gerard Temme was destijds secretaris van de wak.