De Parelduiker. Jaargang 2

Reinder Storm
Fantastische aanwinst

Enige jaren geleden heeft het Letterkundig Museum zijn tentoonstellingsbibliotheek afgestoten. De Koninklijke Bibliotheek heeft uit die collectie als eerste een keuze mogen maken. Circa 700 boeken zijn door de Koninklijke Bibliotheek geselecteerd en in permanente bruikleen door het museum aan de Koninklijke Bibliotheek afgestaan.

Een van deze boeken was Marion Quinn van F. Bordewijk, uitgegeven in 1924 door W.L. & J. Brusse te Rotterdam. Het is in januari 1984 door mevr. A. ter Braak-Faber (1905-1997) aan het Letterkundig Museum geschonken.¹ Een blik in de kaartcatalogus van de Koninklijke Bibliotheek leerde dat

Titelpagina Marion Quinn van F. Bordewijk (foto kb)

die titel nog niet in de kb-collectie aanwezig was. Toen echter leek dat deze ook niet voorkwam in de geautomatiseerde Nederlandse Centrale Catalogus werd het interessanter. En al spoedig trad aan het licht dat we te maken hadden met een ogenschijnlijk volstrekt uniek boek. Niet alleen ontbreekt Marion Quinn in de genoemde catalogi, evenmin komt het voor in de kaartenbakken van de Centrale Catalogus. Het wordt niet genoemd in de in 1993 verschenen fondscatalogus van Brusse-uitgaven² noch in de Bordewijk-bibliografie in het Verzameld werk³. En ook in Brinkman's cumulatieve catalogus en de Mededelingen van de documentatiedienst Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum wordt het niet genoemd.

Het boekje verbaasde steeds meer. Toch losten naspeuringen een deel van het raadsel op. Het zetsel van Marion Quinn is namelijk identiek aan dat van Bordewijks bundels Fantastische vertellingen. ‘Marion Quinn’ is het eerste verhaal van de derde bundel Fantastische vertellingen van Bordewijk. Dat boek werd in 1924 door Brusse uitgegeven, maar kenne-

1 Voor dit gegeven dank ik Sjoerd van Faassen.

2 Peter van Beest en Peter de Bode, ‘Fondscatalogus’, in: W.L & J.. Brusse's uitgeversmaatschappij 1903-1965, red. Sjoerd van Faassen... [etc.], Rotterdam 1993, p. 101-243.

3 Charlotte de Cloet, ‘Bibliografie van de afzonderlijk verschenen werken van F. Bordewijk’, in: F. Bordewijk Verzameld werk, deel 13, Amsterdam 1991, p. 473-488.

[p. 72]

lijk was het geen succes.⁴ Aangenomen moet worden dat van het eerste verhaal, ‘Marion Quinn’, een zgn. titeluitgave is vervaatdigd. De ruime marges die de bundels Fantastische vertellingen mede zo aantrekkelijk maken, zijn er afgehakt⁵ en er is een on-Brusse-iaanse, aparte, nieuwe titelpagina gedrukt. Eenvoudig bandje eromheen en het ‘nieuwe’ boek was klaat. Dit kon alléén met het eerste verhaal uit de bundel, doordat dat een paginering had die van voor af aan begon.⁶

Eenzelfde behandeling van de overige verhalen had een boekje opgeleverd waarvan de paginering onbegrijpelijk zou zijn. Dat de overige Fantastische vertellingen uit de derde bundel zijn vernietigd, mag dan ook worden aangenomen.

Marion Quinn eindigt op de pagina 137. Op de verso daarvan, eigenlijk pagina 138 dus, begint in Fantastische vertellingen het verhaal ‘De rode grijsaard’. Om te verbloemen dat Marion Quinn een titeluitgave is, is over die pagina 138 een schutblad geplakt. Voor zover nu bekend, is dit het eerste exemplaar in een openbare collectie. De oplage van de derde bundel Fantastische vertellingen bedroeg 600 exemplaren. Over de omvang van de ‘oplage’ van Marion Quinn valt (nog) niets met zekerheid te zeggen. De eerste verhalen uit de twee eerdere bundels Fantastische vertellingen, resp. ‘Wat ik vond bij Baruch Blazer’ en ‘Tatjana’, beide overigens veel korter dan ‘Marion Quinn’, hebben voor zover bekend een dergelijke behandeling niet ondergaan.

4 In de Mededelingen van de documentatiedienst Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum staat bij de beschrijving van de derde bundel Fantastische vertellingen: ‘De onverkochte exemplaren van de tweede en van de derde bundel Fantastische vertellingen zijn in 1941 overgegaan naar Nijgh & Van Ditmar nv; er zijn exemplaren gevonden in halflinnen band met de naam van de nieuwe uitgever op het voorplat.’ Maar over de aparte uitgave van ‘Marion Quinn’ geen woord.

5 De Fantastische vertellingen meet (hoogte × breedte) 21,5 × 17 cm. Marion Quinn 16 × 14 cm.

6 Maar ook die is niet probleemloos: na het schutblad en de titelpagina begint het verhaal direct met blz. 9.