Parthonopeus van Bloys

(1871)–Anoniem Historie van Partinoples, grave van Bleys, De– rechtenstatus


IXGa naar voetnoot⋆). En̄ seide hoe gherne hi saghe Sine vriende en̄ sine maghe,
[pagina 70]
1795[regelnummer] Die zere van hem verdroevet waren, En̄ bat, dat hi moeste varen Een stic tsinen vrienden weder. Van desen woorde ontsanc haer neder Haer herte en̄ soe versuchte. 1800[regelnummer] ‘Minne,’ seit soe, ‘hoe zere ic vruchte Dat ghi tonsen vernoye vaert, En̄ sult mesdoen iet aen die vaert! U moeder salre u spanen toe En̄ pine doen spade en̄ vro[e] 1805[regelnummer] Hoe soe u mach bringhen in dien, Dat ghi mi selt sonder orlof sien; Want soe wel waent over waer Dat ghi altoes sout wesen daer, Of ghi ghebraect mijn ghebot. 1810[regelnummer] Soete minne, ghenade door God! En̄ peinster omme, wel soete vrient, Dat ic dies niet en hebbe verdient. Ic biddu, oft so comen si, Dat ghi sceden wilt van mi, 1815[regelnummer] Slaet mi te doot, dat es mi sachter, Dan ghi mi doet ter werelt lachter. Ghi moghet wesen sekerlike Al uwe daghe in Vrankerike, Ghine wilt selve, dat ghi keer 1820[regelnummer] Te mi ne dorst doen niet eer. Dat verlies waer mi wel groot; Maer dadijt dat ic u verboot,
[pagina 71]
En̄ daer mede scede onse minne, So waer ic doot in alle sinne. 1825[regelnummer] Meer dan sterven waer mijn leven: Dan soudie suchten en̄ beven, Vele bidden sonder ghenaden, En̄ sijn buten alle[n] raden. Alre bliscap soudic derven, 1830[regelnummer] En̄ alle daghe levende sterven, En̄ hebben emmer wers na quade, Van [s]morghens vroe tote [s]avon[t]s spade. Minen lichame soudic verwaten, Mine herte vloeken en̄ haten, 1835[regelnummer] Vele soudic peinsen en̄ waken, Met cranker hopen langhe haken.’ ‘Nacht en̄ dach en̄ alle tijt. Dus ghedaen spel en̄ delijt Heeft die gone, en̄ sijt ghewes, 1840[regelnummer] Die mesdadech van minnen es En̄ also mint als ic minne, En̄ ghestade es van sinen sinne. Sceedi van mi, dats mi ghereet, En̄ soude ghedoghen dit grote leet. 1845[regelnummer] Als lief haddic in die helle te [sine]. Nochtan wetic dat sulke pine En̄ sulc torment es in der hellen,
[pagina 72]
Dat ment niet en mach vertellen; Maer mi soude doen vele onsachter 1850[regelnummer] Dit ghesceet en̄ dit lachter, Wel soete vrient, al[s] es de boose; Van dien anderen comt mere no[ose]. Nu es u moeder, die wel waent Dat die duvel si die u spaent, 1855[regelnummer] En̄ elfs ghedroch al dat ic doe, En̄ salre doen haer macht toe Hoe soe sal moghen doen dat ghi Bet sult ghelooven hare, dan mi; Dat es dat ic sorghe sere, 1860[regelnummer] En̄ duchte, dat, bi desen kere, Onse minne ghestoort sal sijn; Temeer es [si] in therte mijn So gherecht en̄ so gheware, Dat ghire niet dorst sijn in vare.’ 1865[regelnummer] ‘Vrouwe,’ seiti, ‘dies es gheen noot, So help mi God, die mi gheboot, Dat ne mochte niet ghemaken No man, no wijf bi ghere saken, No bi trooste, no bi rade, 1870[regelnummer] Dat ic meer ieghen u mesdade. Daer ic dus sta in uwen sinne, En̄ ic dat weet en̄ verkinne, So waer mijn vals[c]heit [alte] groot, Soudic u bringhen in sulker noot, 1875[regelnummer] En̄ maken ave beede mi en̄ u
[pagina 73]
Der bliscap die wi hebben nu. Hoe mochte mi iemen dat ghera[den], Dat so grotelec tonser scaden En̄ tonsen lachter soude ghedr[aghen]? 1880[regelnummer] Nemmer en dorsti dies ghewag[hen].’ Dat hise no helst no cust, [N]o haer no weder spelens lust, En̄ niet ne slapen bin der nacht. Smorghens Parthonopeus als hi heeft gheacht, 1885[regelnummer] Na etene, ghinc hi ter havene waert, Te ghereedene ieghen sine vaert; Den wint en haddi niet goet daer toe; Na betren [so] moesti beiden doe. Des nachts ghelancti sijn sermoen, 1890[regelnummer] En̄ hiet hem emmer wel doen, En̄ hise niet saghe voor tijt: Het soude hem rouwen, dadijt. Al dat hem bat die ioncfrouwe Sekerdi hare en̄ gaf sine trouwe. 1895[regelnummer] Bin dien quam eens avonts spade Een groot wint en̄ ghestade, Doe ghinc te scepe die ionchere; Hem iammerde wel sere. Wat mach icker af tellen langhe? 1900[regelnummer] Dat scip ghinc met snellen ganghe,
[pagina 74]
Te Gisors si sciere waren Sonder enech vernoy ghevaren; Van daer voeren si te Bloys waert. Goeden wint hadsi [op] die vaert, 1905[regelnummer] Tes si quamen te Bloys aen tlant, Daer hi met sier moeder vant Die hovesce entie scone ioncfrouwe, Die[r] hi ghegheven hadde sijn trouwe. Van sier comste was soe in hoghe. 1910[regelnummer] Hem allen wondert hoe hi moghe Varen en̄ keren sonder toren. No t[i]er vaert, no daer te voren Sone hadden [nie] man ghesien Hem selven, no sijn scip, tote dien 1915[regelnummer] Dat men[ne] te Bloys aen tlant vant; Maer hovescelike voer hi en̄ quam. In al tlant wart mare, Dat Parthonopeus comen ware; Tote hem quam haestelike 1920[regelnummer] Die coninc selve van Vrankerike, En̄ alle die hogheste sijnre heren, Die hem alle ontfaen met eren, En̄ sien hem aen met bliden oghen. Scoon ghelaet can hi wel toghen, 1925[regelnummer] Dat hi [teeren trac] diere toe dochte En̄ de [ghevaren om] hem sochte;
[pagina 75]
Sulc es [mede] weert dat hi [me]ere Altoes [h]a[ve] en̄ eere. Die goet [sijn] die doet hi goet, 1930[regelnummer] Die boose tert hi onder voet; Die quade, hi mint die quaden Die de goede ieghen hem verraden, En̄ wille, die gheliken heme, D[at ons bet dincken en̄ vor]neme. 1935[regelnummer] Die boose trect den boosen voort; Die sot prijst den sot voort. Dus es elc man den andren mede, Dien hi kint van sinen sede. Nu es Parthonopeus moeder.... 1940[regelnummer] Dat hare [gheraet], wat haer behoeft, Vele sorghet soe en̄ droeft, En̄ meer dan soe es ghewone; Soe bidt te Gode, dat haer sone Met eren mochte bliven int lant. 1945[regelnummer] Bin desen soe enen raet vant, En̄ sende om den bisscop van Parijs, Die harde vroet was en̄ wijs, Die redene en̄ nauwe treken Talre saken conde spreken. 1950[regelnummer] Hem tellede soe al van beghinne [Die sake], en̄ hoe een elvinne
[pagina 76]
Haren sone so hadde versot, Datti dade al haer ghebot, En̄ tote hare voere en̄ quame 1955[regelnummer] Allene, ende soe hem bename Hare te siene, het ne ware Dat hijs orlof hadde van hare. Soe weende seerelike, en̄ bat Dat hi pine dade om dat, 1960[regelnummer] Hoe hine daer af mochte bringhen, En̄ wijsde hem bi welken dinghen. Dit hadde die bisscop wel verstaen, In ene camere ghinc hi saen, En̄ hi omboot den ionghelinc. 1965[regelnummer] Hi quam haestelijc en̄ ghinc Voor den bisscop sitten van Parijs, Als een die hovesch was en̄ wijs. Ghi Heren, swighet; nu moghedi horen [Hoe die bisscop]........ ‘Jonchere,’ seiti, ‘ghi hebt groot ere, 1970[regelnummer] Dies danket Gode Onsen Here, Die u van so goeden seden, En̄ so scone van allen leden En̄ so hoofs[ch] hevet ghemaect, En̄ talre doghet so wel gheraect, 1975[regelnummer] Dat nu gheen es uwer ghelike: Dies danket Gode hertelike,
[pagina 77]
En̄ hebt emmer [met] so vaste[n] sinne, Te hem waert gheestelike minne, Dat u de viant niet en spane 1980[regelnummer] Uten rechten weghe te gane, En̄ hi niet [en] gheniete des Dat [u] van Gode verleent es. Hebt vaste[n] wille te diene Gode, En̄ te stane in sine ghebode; 1985[regelnummer] Mint redene en̄ mint die wet, Die ons God selve hevet gheset. Als ghi Gode dus wale dient, Sal hi u wesen seker vrient; Dat sal u worden in scijn, 1990[regelnummer] In [sine] bescermenesse suldi sijn, Uwe bliscap sal hi meeren Alle daghe met groter eren; Uwen name sal hi hoghen, En̄ uwen lachter niet ghedoghen, 1995[regelnummer] Noch u vernoy in ghere wijs. Dus suldi hebben lof en̄ prijs, En̄ sult risen in lanc so meer, Sonder toren en̄ sonder zeer; Ja nes al tlant [daer] bi gheeert, 2000[regelnummer] En̄ talre doghet bi u ghekeert. Dies danct Gode dat hi u gaf So grote doghet, en̄ dienter hem af; Maer verliesdi sine houde, En̄ ghine verwerct bi uwere scoude,
[pagina 78]
2005[regelnummer] Ic segghe u wel, dat hi u weder Sal werpen van wel hoghen neder. Sint dat ghi sijt van hem dus goet, Dus hovesch ghemaect en̄ dus vroet, So weest hem altoes onderdaen. 2010[regelnummer] Ne doedijs niet, ghi sult saen Ter werelt sijn al openbare Ghelachtert, dat grote scade ware, Leedi u in eneghe sonden.’ Als hi gheseit hadde dese tale, 2015[regelnummer] Parthonopeus verstont se wale, En̄ bepeinsde hem een lettel[kijn], Mettien brac van der herten sij[n] Een suchten, dat hi diepe nam. Dat zuchten harde wel bequam 2020[regelnummer] Den bisscop, en̄ ghinc den ionghen man Doe ander werf met talen an, Dat hi der sonden [soude] af staen, Die hi roekelooslike hadde ghedaen, En̄ hi in biechten soude lien. 2025[regelnummer] So langhe ghinc hine castien En̄ seide smekelike woorde, Dattene Parthonopeus ghehoorde, En̄ wilde in sinen rade staen, So hoet mettem soude vergaen. 2030[regelnummer] Parthonopeus hevet groot ghepens, Sijn sin wandelt haer en̄ ghens;
[pagina 79]
Hi peinsde dat hi quade voere Hadde ghedaen met Melioere, En̄ haers sal derven claerlike. 2035[regelnummer] Sal hi Gode van hemelrike Minnen en̄ tsinen dienste staen, Hi moet dies te biechten gaen. ‘Hoort na mi,’ seiti, ‘edele here, Eene sonde vruchtic sere, 2040[regelnummer] Die ic dede met ere vrouwen, Die ic niet en mochte scouwen, En̄ hebbe vele met haer gheweest. Van Gode spreket soe en̄ leest, En̄ biddet mi dicken en̄ spaent, 2045[regelnummer] En̄ heeft mi daer toe vermaent, Dat ic Gode minnen soude. Beede van selvere en̄ van goude, En̄ van dieren stenen heeft soe mi So vele ghesent, dat icker bi 2050[regelnummer] Hebbe al den prijs van den lande; Van dien goede, dat soe mi sande, Gavic scone en̄ rike gaven, Coninghen, hertoghen en̄ graven, Het ne was baroen in al tlant, 2055[regelnummer] So goet riddere noch seriant, Dies gheerden en̄ dies werdich waren, In gaf hem scone van den ha[ren]: Bi hare stont dit la[nt in vrede].’
[pagina 80]
‘Becomt mi wel sonder in dien 2060[regelnummer] Dat ic se niet [en] ghemach sien Totien dat se mi orlof ghevet. Dat soe mi dit verboden hevet, Dat es dat ic meest vruchte nu, En̄ wils mi setten al aen u.’ 2065[regelnummer] Dit heeft die biscop wel ghehoort En̄ seit dat goet sijn sine woort, En̄ troost en̄ bidt bi goeden rade, Teerst dat hijs mach hebben stade, Dat hi verwerve om dat hi scouwe 2070[regelnummer] Sonder orlof die ioncfrouwe. Doen sprac sijn moeder overlanc. ‘Sone,’ seit soe, ‘hebt groten danc, Dat ghi u wilt te Gode keren. Ic salre u enen lust toe leren, 2075[regelnummer] Dat ghise sult moghen sien al naect. Hier es ene lanterne so ghemaect, Dat se no wint no water mach Donkelen, en̄ bernt nacht en̄ dach. Nu, wetic wel, sal het ghescien, 2080[regelnummer] Daer mede suldise moghen sien, Wildire toe varen behendelike. Dat radic u wel sekerlike, Dat ghi u seint, en̄ weset niet Te sere vervaert, als ghise siet. 2085[regelnummer] Want die duvelinne, seght mijn waen, Es harde leelijc en̄ onghedaen.’
[pagina 81]
Dies [soe] bat hem hi loofde gherne; Doe gaf soe hem die lanterne. Hi namse en̄ deetse daer hi se behelt. 2090[regelnummer] Doe haddise vast in sijn ghewelt: Dit was dat vruchte Melioer. Sine vaert ghereedi en̄ voer. In dOre vant hi sinen boot En̄ voer ten scepe, dat vele groot 2095[regelnummer] En̄ rikelijc was en̄ vele goet; Te seilne haddi groten spoet. Als hi [te] Chiefdore quam aen tlant, Sijn ors leedi op dat sant. Hi was comen daer bi nachte. 2100[regelnummer] Sine lanterne, die hi daer brachte, Voerdi so hi verholenlicst mochte, Om dat hi musaerdie sochte. Hi voer in dien hoghen casteel; Van al dies hem behoefde .i. deel 2105[regelnummer] Vanti binnen den palayse echt, Claer vier en̄ grote stallecht, Tafelen gherecht, die rikelic waren; Daer up rikelike candelaren, Guldene vate en̄ selverine, 2110[regelnummer] Dien wensch van brode en̄ van wine, En̄ venisoen en̄ alles ghenoech. Hier toe hem lettel sijn herte droech:
[pagina 82]
Hine dranc .i. twint no en at. Al dat hi peinsde, was omme dat 2115[regelnummer] Te doene, dat hem was gheraden. Hi maectem in der kemenaden; Te bedde gaet hi verdelike Al ghecledet, in der ghelike Ofte hi Melioers hadde begheert, 2120[regelnummer] Die hi so langhe hevet ombeert, En̄ gherne hoorde en̄ sprake; Neen, het es al ander sake, Die hi vulbringhen soude gherne. Doe decti die lanterne 2125[regelnummer] Onder tcovertoer behendelike, En̄ hi ontcleet hem haestelike En̄ ghinc ligghen up tbedde sachte, Daer hi na die hoofsce wachte. Hi [trac] te hem waert tcovertoer, 2130[regelnummer] Die [kersen] blussceden; en̄ Melioer, Die [milde] vrouwe en̄ die rike, Quam [doe ghe]gaen vele hovesschelike En̄ ghinc [ligghen] neven sier side. Sijns was [si uter]maten blide. 2135[regelnummer] Talree[r]st da[t Parthonope] us des Ghenoech was seker en̄ ghewes, Dat soe naect was, trac hi van hare Tcovertoer - dat bet bleven ware -, En̄ brochte dat licht ghetrect uut, 2140[regelnummer] Dat sceen aen haer witte huut.
[pagina 83]
Daer sach hi dat scone wijf. Hem dochte, daer hi sach haer lijf, Dat hi noyt sach creature Hebben so scone figure. 2145[regelnummer] Als dus ghehoont was die ioncfrouwe, Dier hi dede groot ontrouwe, Beswalt soe van groten sere. Doe vernam wel die ionchere Dat hi ghedreven was te scerne, 2150[regelnummer] En̄ worp van hem die lanterne leghen den muer, dat soe crakede, En̄ bevalse dien duvel die se makede; Soe brac te sticken en̄ tlicht verdarf. Parthonopeus wart die warf 2155[regelnummer] So ghesconfiert en̄ so ontdaen Hi ne wiste wat doen no wat bestaen; Hi sach wel dat hi dorpernie [Begaen had]....... ‘Nu waendi wijsdom hebben ghedaen; 2160[regelnummer] Neen ghi; ic saelt u doen verstaen: Mijn gheslachte was al gader Hooghe en̄ edel, en̄ mijn vader Was keiser, die wel deghenlike
[pagina 84]
Hielt te rechte sijn keiserrike. 2165[regelnummer] Van Constantinoble was hi here. Ter werelt haddi prijs en̄ ere; In meneghen lande was hi bekent. Hi dwanc al dat hem was omtrent Gheseten verre ofte bi, 2170[regelnummer] Sonder dien soudaen van Persi; Want die hevet ghewelt so groot, Dat men negheen weet sijn ghenoot.’ ‘Doe ic kintsch en̄ lettel was, Was mijn vader seker das 2175[regelnummer] En̄ wiste wel in waren dinghen Bi auguren, bi helscouwinghen...’ ‘Weten en̄ onderkinnen soude Beede die hete entie coude; Al dat men doen mach in fisiken, 2180[regelnummer] Dies ne woudic niemene wiken. So wel verstondic en̄ vernam, Dat ic boven hen allen clam Die mine meesters te voren waren, Eer ic quam te minen .xii. jaren. 2185[regelnummer] Doe leerdic van diviniteit, Die noch es dalre meeste wijsheit, En̄ d[oude] wet en̄ van der nieuwer
[pagina 85]
Ic waens mijn meester noch nes niewer. Daer na leerdic nigromantie, 2190[regelnummer] Experimente en̄ gokelie. So goeden sin haddicker toe, Dats niemen so vele ne conste doe. Ware iemen dies hem onderwonde, En̄ hi van desen vele conde.....’ .... ‘[so grote claerheit], 2195[regelnummer] Of het ware een somers dach. [Op tplein des] velts dat voor ons lach, Dedic datter riddren quamen .II. dusent ofte .iii. te samen, Ghewapent en̄ ghereden wel, 2200[regelnummer] Up ors die groot waren en̄ snel. Die dedic vechten onderlinghe, So dat sciere die witte ringhe Scenen van den bloede root, Entie storm wort harde groot, 2205[regelnummer] En̄ stoet alse langhe als mi bequam; En̄ alsic woude, ict al benam, En̄ deet algader te hant te varen. Doe dedic comen andre scare[n], Beede draken en̄ lioene, 2210[regelnummer] En̄ ander diere starc en̄ coene;
[pagina 86]
Menech vreselic dier, menech worm. Dan dedic vechten enen andren storm.’ ‘Nu prisic dat algader niet Bi dien dat mi dit es ghesciet 2215[regelnummer] Dat ic des[al]bem worden sonder, Daer ic bi dede menich wonder. Dat ic met arbeiden hadde gheleert, Dat es mi al bi u ontkeert. Eer die dagheraet sal bliken claer, 2220[regelnummer] Suldi wel weten dat ic wacr Dicken hebbe gheseit hier te voren, Als men u sien sal en̄ horen, En̄ onse minne bliken sal, Die ic bi miere wijsheit hal. 2225[regelnummer] Wel soete vrient, bi miere wit, Ic soude lettel claghen dit, Maer mi crinct een ander smerte Dat mi sere torment mijn herte. Nu moghedi horen wat moghe sijn: 2230[regelnummer] Mitter dagheraet morghijn....’
[pagina t.o. 86]
PARTHONOPEUS, blz. 87-90, vs. 2231-2321. Photolithographie de Simonau et Toovey, procedes Assen et Toovey.	voetnoot⋆) IX^de fragment. Vglk. Crapelet, vs. 4198, enz. - Parthonopeus die nu alweêr een half jaer bij Melior overgebragt heeft, betuigt haer dat hij zijne vrienden in Vrankerijk geerne op nieuw zou bezoeken, hetgeen zij, hoewel bevend voor de gevaren die hunne liefde bedrijgen, en daerop met kracht aenhoudend, hem echter toestaet. - Gevolgen van die reis: al wat Melior voorzien en gevreesd had, geschiedt. - Zij verhaelt hem wie haer vader was, en hoe zij in de geheime kunsten onderwezen werd. [tekstkritische noot]Vs. 1803. Spanen, uitlokken, aensporen. Vglk. vss. 1854, 1979, enz. 1815. Het tweede mi is tusschen de regels aengevuld door eene oude hand, die ook op de volg. blz. den inkt van een tiental woorden ververscht heeft. Mijne fragmenten bieden geen ander voorbeeld daervan aen. 1819-20. Keer doen = keeren. De kopist heeft hier gebroddeld; de dichter had gewis zonder negatie geschreven: Te miwaert (of te mi weder) dorst doen eer. [tekstkritische noot]Vs. 1826. Dit vers staet in mijn Cod. na vs. 1835; het rijm en de zin deden mij het hier plaetsen. - Tien verzen (1826-1836) zijn hier in het Hs. met eene roode streep zoo niet door den afschrijver, althans van ouds, op den kant afgeteekend, gewis als een Nota bene. 1831. Cod.: w's, te lezen wers of wars = erger. 1832. Cod.: Van morgens vro tote avons spade, verzachte spelling. 1836. Cod.: haten(!) 1839. Moest ik en̄ in des veranderen of ten minste sijts schrijven? 1842. Cod.: gestadi. 1843. De zin is: Indien gij mij verlaet, dat droevig lot is mij voorbereid. 1845. Als = also. [tekstkritische noot]Vs. 1850. Dit ghesceet, die scheiding. 1851. Cod.: al es = als es. 1862. Temeer = diemeer, nogthans. Vglk. vs. 569. - Het waer hard si of soe (de minne) uit te laten; of stond er eens es die herte mijn, dat ook met ghire beter zou strooken? 1863. Gheware = ghewarich, waerachtig. 1864. Cod.: dorsti. 1875. Maken ave, afmaken, berooven. [tekstkritische noot]Vs. 1882. Het eerste woord is onduidelijk, en daer ik haer van Melior verstond, scheen mij het tweede no te veel te zijn. Maer als ik aen het bekende voort en̄ weder of weder en̄ voort, harentare en meer anders denk, dan neem ik no haer (= hier) no weder gerust aen in den zin van in geener wijze. 1883. Vul aen En̄ si ne slapen. 1884. Cod.: gehacht, voorgenomen, besloten. 1889. Cod.: Des snachts gelancti (of gelincti?) = bekomt, ontvangt hij. 1890. En̄ hiet, vul si of soe aen: Melior beval hem. 1894. Cod.: dat hem dat die. 1897. Bij de eerste inzage scheen mij hier te zewe te staen. De p van scepe is gewis te kort van steert, en gansch het woord duister. 1899. Cod.: magicker. [tekstkritische noot]Vs. 1904. Cod.: hadsi (= hadden si) die vaert. Ik schrijf niet optie, omdat ik slechts het uitgelaten voorzetsel wil aenwijzen. 1912. Cod.: ter vaert. 1925. Deze regel en de vijftien volgende zijn nagenoeg geheel verdwenen. Ik heb er van gemaekt wat ik kon. Hetgeen ik tusschen haekjes geplaetst heb, is eerder gegist dan gelezen. Ik verwittig nogthans dat mijne aenvullingen niet zijn wat ik ieder mael het beste achtte, maer dat waervan ik het zekerste nog eenige sporen meende te onderscheiden. [tekstkritische noot]Vs. 1936. Cod.: den sod vort. Het rijm trect... voort: prijst... voort is niet zonder voorbeeld bij de Ouden. In de Teesteye sluiten vss. 223-224 nog vrijer, zonder den minsten schijn van samenstelling, aldus: noyt en saghen met oghen: si sien met haren oghen. 1937. Ik schrijf zoo als ik meen te lezen, maer beken dat ik iemand mede zijn voor bij, op zijn Truiersch, of gunstig en genegen zijn, nooyt aengetroffen heb. 1939. Deze regel staet volstrekt alleen en rijmt met geenen anderen. Even zoo weinig is de zin voltrokken, en naer het fransch te oordeelen, zijn hier ten minste drie regels overgeslagen. Daerdoor wordt ook alle gissing in den volgenden duisteren regel (vs. 1940) onmogelijk. Ik schrijf letter voor letter, gelijk ik ze lezen kan, na. Men vergelijke den zelfden overgang met Nu es, enz., vs. 1853. 1951. Cod.: hetvinne. - Die sake heb ik er bij gevoegd. [tekstkritische noot]Vs. 1953. Cod. geeft hier: sekerlike, dat onbeduidend en gewis van den afschrijver is. 1955. Cod.: ende. 1968. Deze regel is de vertaling van het fransch waer de trouvère zich aldus in eens tot zijne toehoorders wendt: Or entendés, segnor, trestuit, Con faitement il le sosduit (vss. 4367-4368). Ik wijs het verband tusschen haekjes aen. 1975. Uwer komt hier in genitivo overeen met ghelike, subst. fem., = van uwe gelijkenis. [tekstkritische noot]Vs. 1977. Cod.: emmer so vaste sinne. 1979. Spane. Zie vs. 852. 1981. Gheniete, voordeel trekke uit... 1983. Cod.: vaste wille te diene, vglk. vs. 1578. 1990. Cod.: In die besc. 1997. Cod.: risen elanc. Wilde de kopist ielanc? 1999. Ja nes, sic Cod. Staet het voor ja, en̄ es, als sterkere affirmatie, of moet het ondervragend genomen worden? [tekstkritische noot]Vs. 2022. Hier begint het eerste fragment van Trier bij Massm., waer ik de varianten van zal aenteekenen zonder den uitgever in zijne gissingen te volgen. Ik ga echter voort met zijnen naem vooraen te stellen. - Het werkw. soude ontbreekt bij hem. 2023. Massm. roekeloselike. 2024. Massm. in confessie. 2029. Massm. met hem. 2031. Massm. hare ende gh. [tekstkritische noot]Vs. 2033. Massm. gedreven, alleszins gebruikelijker dan ons ghedaen. 2034. Hs. en Bild.: hars sal worpen; Massm.: harse sal werpen. Ons derven strookt best met den genit. haers, waerover zie Christina, blz. 197; maer met claerlike? 2036. Massm.: te sinen. 2037. Massm.: te büchte, Hs. te bijchten. 2041. Massm.: nemmer mochte, met verwijzing naer 't franseh. 2043. Cod.: so, als op de meeste plaetsen, maer zelden soe voor so adv. 2045. Cod.: bidt mi. 2057. Van den haren, van Meliors goed. [tekstkritische noot]Vss. 2060-2063 ontbreken in mijne fragmenten; ik geef ze volgens Massmann, behalve dat ik ic se voor ixe schrijf, soe voor so en en̄ voor ende. 2061. Hs.: Totten dat. 2065. Massm.: di bisc. 2072. Massm.: heb. 2073. Massm.: welt. 2074. Massm.: sal u ene lust. Vss. 2078-2097 ontbr. bij Massm. 2083. Seint, zegent; zie v. 3351. 2085. Cod.: hegt. [tekstkritische noot]Vs. 2087. Cod.: seide gerne; ik schrijf loofde, dat is beloofde; anders ware gerne stoffelijk te nemen: ‘Gherne.’ 2093. Cod.: In doire. 2097. Hier vangt het derde fragment van Trier bij Massm. aen; ik geef alweêr alleen op de varianten acht. - Massm.: Als hi te Cifdoire quam aen tlant; mijn Cod.: Als hi Sceefdore quam alant (sic). Zie vs. 2913. 2098. Massm.: leeddi up. 2101. Cod.: verholijcst of verhelijcst, onzeker. 2102. Massm.: Daer hi musardie (Hs. musarde) mede sochte. 2104. Massm.: Al des hem behoevede een deel; ontbreekt Van. 2108-2112. Deze vijf verzen zijn in mijn Cod. weggesneden [tekstkritische noot]Vs. 2113. Massm.: none at. 2114. Massm.: pensede. 2116-2134. Deze negentien verzen ontbreken bij Massmann en hebben in mijn Cod., gelijk al die van dat dobbel blad, veel geleden. 2129. Cod.: convertoer. 2130. Het perkement is hier op vele plaetsen gescheld. 2138. Cod.: tcouv. 2139. Massm.: lecht getrect ut. 2140. Massm.: hare w. hut. [tekstkritische noot]Vs. 2141. Massm.: Daer besach hi een scoen wijf. 2143. Massm.: noit creature hebben sach so sc. f. 2145. Massm.: Alse. 2146. Cod.: Dien duidelijk; Massm.: Der. 2147. Massm.: Besualt so. 2150. Cod.: En̄ wo (sic, rp zijn in de pen gebleven) van hem; Massm.: warp. 2151. Massm.: so dat so cr. 2152. Cod.: Den duvel beval hi diese makede. Hs. van Trier en Massm.: dien duv. Bild., die ook dien stelt, hield duvel voor een invoegsel. 2153. Slechter Massm.: Die brac te sticken ende tlicht bedarf. 2154-2157. Deze vier verzen, die in 't Hs. van Trier weggesneden zijn, bevinden zich op het eind der laetste kolom van een mijner blaedjes en waren zonder chemische middelen niet meer leesbaer. Het woord gesconfiert is mij het laetst duidelijk geworden; maer het staet er (het fransch, vs. 4522, zegt desconfis). 2160. Ic ontbrak in 't Hs. van Trier. [tekstkritische noot]Vs. 2165. Massm.: Constentenoble. 2170. Massm.: soutaen. 2171. Massm.: tgewelt 2172. Massm.: nogeen. Drukfeil? - sire genoot. Bild. schreef sine. De meeste schrijvers zeiden sijn of sijns ghenoot; de verschillige Handschriften geven op de zelfde plaetsen nu het een dan het ander. Wat sire of beter siere betreft, kan ik de uitlegging van David in zijn Glossarium op den Rijmbijbel (v^o Genitivus), die hij aen D^r Brill ontleent, niet aennemen. Hier deugt het zeker niet. 2184. In 't fr. xv jaren. 2187. Het Hs. heeft alleen Van der wet; Massm. vulde aen: Van der [onder] wet. Mij scheen de conjonctie en̄ tusschen dit en het voorgaende zoo wenschelijk, dat ik voor zeker houd dat de kopist ze onderdrukt heeft om, door het herhalen der prepositie van, de constructie, zoo hij meende te regularizeren. Ondertusschen heeft hij oude vergeten. Bild. meent dat de tegenstelling en het gebruik de uitlating wettigen. Maer vglk. alleen Teesteye, vs. 1730. [tekstkritische noot]Vs. 2188. Massm.: Ic waens mijns mester. Vglk. vs. 2172 sijn ghenoot. Het pron. pers. staet echter dikwijls voor 't poss. 2194. Bild. en Massm.: velen. 2196. Het Hs. heeft alleen, zegt men,.... velis dat vor ons lach. Bild. schrijft: Op tcampe velts, dat ik hem laet. 2200. Ors, onverbogen voor orsen, meestal na telwoorden gebruikelijk. 2202. Die witte ringhe, de blanke malien der halsbergen, die bij Kil. zelfs ringh kraghen heeten. Het fransch spreekt hier korter. Bild. verstond zonderling genoeg ‘de blinkende randen der wapenen.’ - Sciere is welhaest. 2208. Massm.: scare. - Andre, niet meer van ridders, maer..... [tekstkritische noot]Vs. 2213. Massm.: N[e] prisic. 2214. Hs.: Bide. Massm.: Bedien. Bild.: Biden. 2215. Al is van Bilderdijk. 2219. Massm. en Bild.: Er die dagract sal bliken. 2224. Hal, imperf. van helen, verbergen. 2225. Bi miere wit, soort van eed; wit staet voor wet om het rijm. 2228. Dat komt niet overeen met smerte, dat femininum is, maer het bevat de gedachte van ding, in 't latijn negotium, als of er stond: iets dat, enz. Vglk. het volgende wat moghe sijn. 2230. Massm.: dagraet moreghijn. De accent, die op ijn valt, maekt de epenthesis in morghijn overtollig voor de maet. In dagheraet scheen mij de e noodig.

Vorige Volgende

IXGa naar voetnoot⋆).