Jaarboek Multatuli 2018

[p. 7]

Redactioneel

Nederigheid is 'n lafhartige manier om iets te schijnen. (Idee 223, vw ii, 435)

Nederigheid was beide heren vreemd. Multatuli en Willem Frederik Hermans lieten geen gelegenheid voorbijgaan om hun visie op de werkelijkheid uiteen te zetten op een toon alsof zij de wijsheid in pacht hadden. En zo vallen er meer overeenkomsten te ontdekken, al zijn er ook verschillen. Hermans was in ieder geval gefascineerd door Multatuli. Naar het schijnt herkende hij zichzelf zozeer in zijn grote voorganger dat hij vooral zichzelf in de biografie stopte die hij van Multatuli schreef. En die werkwijze is dan ook weer Multatuliaans.

In dit themanummer treft u de sporen aan van de fascinatie voor Multatuli in het leven en werk van diens twintigste-eeuwse geestverwant. De aanleiding is het verschijnen van deel zeventien van de Volledige Werken van Hermans, dat geheel aan Multatuli is gewijd. Het werd op 29 juni gepresenteerd in het Multatuli Huis, waar tot het einde van het jaar ook een tentoonstelling was over Hermans' fascinatie voor Multatuli, met originele typoscripten van Hermans uit de collectie van het Multatuli Genootschap en uit het Archief W.F. Hermans, dat in beheer is van het Literatuurmuseum. De Volledige Werken worden verzorgd door het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis in samenwerking met het Willem Frederik Hermans Instituut en uitgegeven door De Bezige Bij. Cyril van den Hoogen, penningmeester van het Multatuli Genootschap en tevens van de Stichting Willem Frederik Hermans Instituut, was intensief betrokken bij de organisatie van de boekpresentatie en de tentoonstelling. Ook trad hij op als gastredacteur van onderhavig themanummer.

Het inleidende artikel is van de hand van Dik van der Meulen en Cyril van den Hoogen. Zij staan stil bij de uiteenlopende wijzen waarop Hermans zich met Multatuli heeft beziggehouden: als biograaf, tekstbezorger en polemist. Marc van Zoggel gaat in op de totstandkoming van Hermans' biografie De raadselachtige Multatuli. Vervolgens belicht Tom Phijffer een wel heel bijzondere samenkomst in de regio Lebak in 1971. Peter Kegel stortte zich op de bibliotheek van Hermans, waarin hij het nodige aan Multatuliana gevonden heeft. Daan Rutten exploreerde

[p. 8]

de verschillende manieren waarop beide schrijvers de werkelijkheid wilden kennen vanuit filosofisch perspectief. Maurits Verhoeff deed een ontdekking in het archief van het Multatuli Genootschap: ‘Ik houd niet van comité's’, antwoordde Hermans op het verzoek toe te treden tot het Lebak-herdenkingscomité in 1956. Het lijkt wel een echo van Multatuli die zei ‘Ik hou niet van...’ en dan volgde er iets, bijvoorbeeld ‘Ik hou niet van onaangenaamheden (Idee 226) of ‘van praterigheid’ (Idee 519), of ‘bliek’ (Idee 1121). In de rubriek Media enkel fragmenten waarin Hermans en Multatuli in één adem genoemd worden. Tot slot belicht Klaartje Groot de vriendelijke kant van Hermans, zelf jegens multatulianen.

De redactie