Jaarboek Multatuli 2014

[p. 7]

Redactioneel

De publieke opinie, die machtige heerseres, onder wier scepter wetten verrijzen en misbruiken ineenstorten, legt haar ontzagwekkend gewicht in de schaal [...]. vw vi, p. 211 (Ideën, vierde bundel)

Wat moeten we aan met de publieke opinie? Er zijn tegenwoordig studies communicatie en mediadeskundigen bij de vleet en er worden rubrieken, zelfs hele kranten gewijd aan de analyse van de beeldvorming in de media. Toch hebben wij die machtige heerseres van de publieke opinie nog niet in onze macht. Misschien moeten we dat ook niet willen (=levend Hollands). Zonder openbaar debat of publieke opinie was er geen maatschappij, geen Multatulistudie, sterker nog, geen Multatuli. Zowel Multatuli zelf als zijn volgers maken er immers gretig gebruik van.

Voordat we ons met de machtige heerseres gaan meten, presenteren we eerst een paar persoonlijke brieven die niet voor publicatie bestemd waren - waarmee we natuurlijk toch de publieke opinie prikkelen. Desondanks of daarom denken we dat dit primaire werk van Multatuli cum suis een waardige opening is van Over Multatuli 72, dat voor het eerst als jaarboek verschijnt. Het gaat om de vorig jaar ontdekte bedelbrief van Multatuli aan minister Fransen van de Putte en de bijgevoegde brief en briefjes van Tine, Edu en Nonni. Lees en geniet.

Om de heerseres van de publieke opinie te beteugelen moeten we ons misschien aan de feiten houden. Julius Pée bepaalde de beeldvorming over Multatuli in Vlaanderen, waar Philip Vermoortel nauwgezet en vermakelijk verslag van deed op de voorjaarbijeenkomst van het Multatuli Genootschap. Het artikel vormt een weerslag van zijn lezing. Ook Dick Welsink houdt de feiten secuur in de gaten en levert een inmiddels vertrouwde voetnoot bij de Encyclopedie van Ter Laan. Wim Coster op zijn beurt legt nieuwe feiten bloot in de beruchte zaak-de-weduwe-Pruimers, waarin Multatuli doelbewust maar onfortuinlijk het openbare debat opzocht. Als er iemand te lijden heeft gehad onder de publieke opinie dan was de weduwe Pruimers het wel. Hoe de publieke opinie over het Landhotel Multatuli denkt, zullen we waarschijnlijk nooit weten. In ieder ge-

[p. 8]

val brengt Rudy Schreijnders de geschiedenis nog even in herinnering. Dat de publieke opinie zeker niet zaligmakend is, lezen we ook in het stuk van David Hollanders over Multatuli's politieke filosofie in vijf stappen. Om (politiek) wat te bereiken is er veel meer nodig. Verder mag in al het mediageweld een rubriek Multatuli in de Media natuurlijk niet ontbreken. Gelukkig valt daarin de verscheidenheid aan publiek gemaakte meningen over Multatuli op, ook hedentendage nog. Zijn publiek gemaakte meningen eigenlijk meteen publieke opinie?

De inhoud van dit jaarboek overziende, lijkt het te prefereren ons aan de feiten te houden in de omgang met de machtige heerseres van de publieke opinie. Toch is dat niet genoeg. Het laatste woord is dan ook aan Multatuli, al was het alleen al om zijn toon en stijl:

Het is grappig te zien hoe de dagbladen zich beyveren elkander den loef af te steken in 't bezigen of uitvinden - neen, uitvinden doen ze niet - van grote woorden. Als men niet beter wist, zou 't schynen dat alles in rep en roer was, en dewyl dit nu eenmaal zo niet is, mag men vaststellen dat de ‘voorlichters der publieke opinie’, ook al maken zy zich niet schuldig aan 't verzinnen van feiten, reeds daarom leugenaars zyn, wyl hun toon altyd enige octaven hoger is dan de werkelykheid. Woorden en termen als: welzyn des vaderlands, heil der maatschappy, ondergang, vreselyke toekomst, ongelukkig Nederland, enz. moeten door den lezer, als Liebigs vleesextract, enigszins verdund worden ingenomen. vw iv, p. 139 (Causeriën)

Namens de redactie,

Klaartje Groot