Over Multatuli. Jaargang 23. Delen 46-47

[p. 67]

[p. 68]

Anne de Vries
De Woutertje Pieterse-prijs

‘Kinderpoëzie - d.i. poëzie voor kinderen - bestaat niet,’ zegt Multatuli in een noot bij de Japansche gesprekken. Wie er anders over denkt, heeft volgens hem ‘noch van poëzie, noch van kinderen verstand.’ Deze opvatting blijft niet beperkt tot de poëzie, zo blijkt in de Ideeën (494): ‘In kinderboeken - 'n mal woord... is er kinderbiefstuk ook? - in kinderboeken begint dat gelieg al.’ Multatuli moet zich dus in zijn graf hebben omgedraaid toen in het Multatuli-jaar 1987 de Woutertje Pieterse-prijs werd ingesteld, bestemd voor een Nederlandstalig kinder- of jeugdboek.

Dat gebeurde op initiatief van een enkele critici ‘die het kinderboek wensten te beschouwen als een volwaardig literair genre. Daarom wilden ze een prijs in het leven roepen voor een Nederlandstalig kinder- of jeugdboek met uitzonderlijke kwaliteiten, zowel op het gebied van taal en inhoud, als op dat van beeld en uitvoering.’¹

Iets dat niet bestaat, een ‘volwaardig literair genre’? Dat maakt het er niet beter op zou je zeggen. Maar misschien valt het mee. In hun motivering van deze naam ontpoppen de initiatiefnemers zich als oprechte Multatulianen. ‘Voor ons was er geen mooiere naam denkbaar dan van de jongen, die ondanks meester Pennewips strenge hand besloot om de deugd als onderwerp voor zijn dichtoefening aan zijn laars te lappen: “Wouter had al zo dikwijls op de deugd gerijmd, en hij vond dit onderwerp zo droog, zo uitgeput, zo vervelend, dat-ie de vrijheid had genomen iets anders te behandelen, en wel wat hem 't naast aan 't hart lag, de roverij. Hijzelf was, als alle schrijvers - en mensen - zeer ingenomen, met z'n werk. Hij hield zich overtuigd dat de meester dit ook wezen zou, en hem omwille van de voortreffelijke uitvoering, de afwijking van de deugd zou vergeven. Het vers zou zeker naar de burgemeester worden gezonden, die 'r kennis van geven zou geven aan de paus, waarna deze Wouter tot zich zou roepen, en 'm aanstellen als hoofdrover.” - “Afwijken van de deugd omwille van de voortreffelijke uitvoering”, dat raakt aan wat we met de Woutertje Pieterseprijs wilden honoreren in een kinderboek.’²

Dat was nu net Multatuli's bezwaar tegen kinderboeken: dat ze teveel rijmden op de deugd, waarbij ze ook nog in leugens vervielen, en dat het allemaal maakwerk was (en dus een voortreffelijke uitvoering miste): ‘En er worden ook

1 Bregje Boonstra, ‘Tien jaar Woutertje Pieterseprijs’, in: Literatuur zonder leeftijd 1997 (lente) nr. 41, p. 31-38.

2 Boonstra 1997, p. 33.

[p. 69]

kindergedichtjes gefabriceerd... altemaal onzin. Die dingen hebben wortels noodig, waaruit zy groeien. Ze moeten ontstaan, en kunnen niet op kommando vervaardigd worden.’ (Idee 451, noot van 1872). Blijkbaar is er in ruim een eeuw iets veranderd. Of was Multatuli's waarneming misschien een tikkeltje selectief? Toen hij deze mening ventileerde, waren de sprookjes van Andersen er al, de versjes van J.J.A. Goeverneur en zelfs Alice in Wonderland.

Illustratie door Pam Rueter. Uit: De kleine Wouter. Gekozen en ingeleid door G. Stuiveling. Amsterdam 1960.

Nu ja, een kniesoor die daarop let. Verder eindigt alles in harmonie. Geheel in de geest van Multatuli was ook de uitspraak van Jan Blokker in het eerste juryrapport, uit 1988: ‘Alle boeken maken, als ze goed zijn, gelijkelijk deel uit van wat we literatuur noemen.’ Geen maakwerk meer, maar echte literatuur. Geen wonder dat de Woutertje Pieterse-prijs al gauw ‘prestigieus’ werd geoemd.

Natuurlijk bestaat de jury uit volwassenen. Het blijft dus de vraag of Wouter zijn Nieuwe Testament had willen ruilen voor een van de bekroonde boeken - om nog maar te zwijgen van Glorioso. Maar het zou hem zeker deugd hebben gedaan dat bij elke uitreiking het ‘Roverslied’ ten gehore wordt gebracht. De eerste keer, in 1988, werd het gezongen door twee van de initiatiefnemers, Bregje Boonstra en Aukje Holtrop. In de jaren daarna traden onder meer de broertjes Frank en René Groothof, Gerda Havertong en Joost Prinsen op. Wie weet wordt daar nog eens een CD van gemaakt. (Misschien als volgende Woutertje Pieterse-special van Over Multatuli?)

[p. 70]

Laureaten Woutertje Pieterse-prijs

1988	Imme Dros, Annetje Lie in het holst van de nacht
1989	Margriet Heymans, Lieveling, boterbloem
1990	Anne Vegter & Geerten ten Bosch, De dame en de neushoorn
1991	Paul Biegel, Anderland
1992	Toon Tellegen, Juffrouw Kachel
1993	Jaap Lamberton, illustraties bij Een heel lief konijn (Imme Dros)
1994	Toon Tellegen, Bijna iedereen kon omvallen
1995	Anna Provoost, Vallen
1996	Anton Quintana, Het boek van Bod Pa
1997	Joke van Leeuwen, Iep!
1998	Wim Hofman, Zwart als inkt is het verhaal van Sneeuwwitje en de zeven dwergen
1999	Joke van Leeuwen, Bezoekjaren
2000	Paul Biegel, Laatste verhalen van de eeuw
2001	Bart Moeyart, Broere

Maar ‘Wouter Pieterse’ spant de kroon wat de waarneming van een bepaalde zijde van het Nederlandsche leven aangaat, en daarom zal bij een volgend geslacht Multatuli doorgaan voor den oorspronkelijksten Nederlandsche auteur van onze tijd.
C. Busken Huet