Over Multatuli. Jaargang 20. Delen 40-41

[p. 78]

Jos van Waterschoot
Multatuli-kroniek 1997

Hoewel Multatuli in 1997 al 100 jaar niet meer onder ons was, is hij niet vergeten. Zowel in Nederland als in het buitenland geeft men zijn werken uit en ontplooit men activiteiten om het ideeëngoed van deze grote denker en schrijver te verbreiden.

Daarvoor zorgt natuurlijk het eerst het Multatuli Genootschap. Met zijn 311 leden groeit of krimpt deze club van liefhebbers en bewonderaars niet noemenswaardig. Twee plenaire vergaderingen, in maart en oktober van 1997, trokken vele tientallen bezoekers. De lezingen van de Franse Max Havelaar-vertaler Philippe Noble en de neerlandicus Francis Bulhof sloegen erg aan bij de aanwezigen. De lezing van Noble handelde over de valkuilen die een vertaler tegenkomt als hij een negentiende-eeuwse Nederlandse roman tracht over te zetten in een voor de moderne Fransman leesbaar verhaal. Bulhof schetste de liefde en inspanningen van E. du Perron voor Multatuli en vergeleek de biografieën van deze twee markante persoonlijkheden.

De Internationale Multatuli Gesellschaft deed dit jaar ook weer van zich spreken. Op het tweejaarlijkse symposium te Ingelheim was het thema ‘Holländer und Deutsche’. In een zestal lezingen, verspreid over twee dagen, werd de problematische verhouding Nederlanders-Duitsers voor het voetlicht gebracht. Op 21 februari werd het thema ingeleid door Bernd Schenk en prof. Horst Lademacher in twee algemene lezingen. Op 22 februari werd de problematiek toegespitst op de historische contacten, waarbij uiteraard Multatuli uitgebreid voor aan bod kwam in lezingen van Rüdiger Siebert (Indonesië-kenner), prof. Erwin Leibfried (germanist), drs. Dik van der Meulen (neerlandicus en Genootschapssecretaris) en drs. Jos van Waterschoot (conservator van het Multatuli Museum).

Het Multatuli Museum had ook dit jaar weer een niet onbelangrijk aandeel in de Multatuli-propaganda. De tentoonstelling in het museum, getiteld ‘Het Amsterdam van Multatuli’, werd door 1070 bezoekers bezocht, grotendeels in het weekend. De weekendopenstelling van het museum is dus succesvol; meer dan de helft van de bezoekers overschreed de drempel van het museum op een zaterdag of zondag. Ook de Multatuli-wandeling, die dit jaar voor het eerst van mei tot oktober op de zaterdagmiddag werd georganiseerd, heeft daar een rol in gespeeld. Samen met een stagiaire van de Reinwardt-Academie heeft de conservator de rol van stadsgids op zich genomen en een kleine 100 mensen meegenomen in de voetsporen van Multatuli.

Qua publicaties blies het museum eveneens zijn deuntje mee. In maart verscheen het derde deel van de Catalogus van het Multatuli Museum. In dit 220

[p. 79]

pagina's tellende boek zijn de brieven opgenomen uit het archief van het Multatuli Genootschap uit de periode 1910-1920, twee belangrijke herdenkingsjaren. In de loop van 1997 is het werk aan de nieuwe brieven-catalogus voortgezet. De Multatuli Nieuwsbrief verscheen dit jaar tweemaal, in maart en september. Per aflevering wordt de nieuwsbrief dikker en steeds meer auteurs van buiten het museum leveren bijdragen.

De derde publicatie van dit jaar is de eerste aflevering uit wat een reeks thematische Multatuli-bloemlezingen moet worden, waarvan de opbrengst deels ten goede komt aan het Multatuli Museum. Het eerste deel draagt de titel Lezen! en bevat citaten uit het werk van Multatuli over dit voor hem belangrijke thema. Het bundeltje verscheen in een oplage van 100 exemplaren. De productie van het boekje is in handen van de bibliofiele drukkerij Enkidu-Pers uit Philippine.

Wat betreft externe publicaties van en over Multatuli was de oogst dit jaar klein, maar wel bijzonder. Er verschenen een Servische en Hebreeuwse vertaling van de Max Havelaar van de hand van respectievelijk Maria Rac en Ran HaCohen. Van de in 1993 verschenen nieuwe Duitse Max Havelaar-vertaling verscheen in 1997 een pocket-uitgave bij Ullstein Verlag. In Italië verscheen een bloemlezing uit Multatuli's werk van de hand van Giorgio Faggin. Er verscheen geen secundaire literatuur over Multatuli, maar wel over enkele belangrijke tijdgenoten. Van Ronald Spoor verscheen een brieven-uitgave van Alexander Cohen onder de titel Brieven 1888-1961. Onder de titel En al beschouwen alle broeders mij als den verloren broeder, verscheen een boek met familiecorrespondentie van en over Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Dat in beide boeken Multatuli veelvuldig voorkomt zal niemand verbazen. Cees Fasseur tenslotte beschrijft in zijn Indischgasten soort- en lotgenoten van Multatuli in de Oost.

Tenslotte moet nog even melding worden gemaakt van een kleine happening die plaatshad op zaterdag 25 oktober 1997. Op die dag werd aan Lauriergracht No. 37 een gedenksteen onthuld die in de toekomst de argeloze wandelaar moet confronteren met dit wereldberoemde adres. Naast de voordeur is op een granieten steen de tekst ‘Last & Co., Makelaars in Koffij’ leesbaar. De steen is een initiatief van de bewoners van het pand. Een van hen, Gerrit Kreffer, gaf een korte inleiding over de geschiedenis van het adres en het pand, waarna de conservator van het Multatuli Museum de onthulling verrichtte in aanwezigheid van enkele tientallen bewoners en Genootschapsleden. De steen is opgenomen in de Multatuli-wandeling.

De plaquette aan de gevel van Lauriergracht no. 37. Foto: Gerrit Kreffer.