Over Multatuli. Delen 26-27
(1991)– [tijdschrift] Over Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 29]
| |||||||||||||||||
Nop Maas
| |||||||||||||||||
[pagina 30]
| |||||||||||||||||
Multatuli's stuk en het referentiekader van de commentatrices. Tussen de bedrijven door snuift de lezer wat couleur locale op uit de vorige-eeuwse schouwburg. De beide dames zitten ongetwijfeld in de engelenbak, waar het het warmst is; hun consumptiegedrag is wat uitbundiger dan tegenwoordig in het theater doorgaans het geval is; de gewoonte om muziek te maken in de pauzes tussen de bedrijven speelt een rol in hun commentaar. De humoristische opzet van het geheel is zelfs doorgevoerd tot in het erratum, waarmee Multatuli's grapje van Pufs ‘drukfout’ een pendant krijgt. Het verdient aanbeveling steeds eerst een bedrijf van Vorstenschool zelf te lezen en daarna de bijbehorende tekst uit het Humoristisch Album. Wie de auteur is van de dialoog is onbekend. De tekeningen zijn van de hand van Jan Linse, die zeer veel getekend heeft voor het Humoristisch Album. Zijn tekeningen zijn te herkennen aan een signatuur bestaande uit een ‘halve koffieboon’ voorafgegaan of gevolgd door een punt. Linse werd wel ‘Boontje’ genoemd. Maar of die boon echt als een koffieboon ontstaan is, lijkt me de vraag. Waarschijnlijker lijkt het, dat de signatuur ontstaan is als de grafische vormgeving van zijn naam (een linze dus). In de eerste kolom van p. 258 portretteert Linse eerst de beide dames. De verkleinde versie van dit portret markeert in de rest van de tekst steeds de conversatie in de pauzes tussen de bedrijven. De daarna volgende caricatuurachtige tekeningen zijn tevens portretten van de opvoerende artiesten:
| |||||||||||||||||
[pagina 31]
| |||||||||||||||||
Met dank aan Paul Post van het Nederlands Theaterinstituut, die de rolverdeling van het stuk en de gegevens over Jan Gras boven water bracht. | |||||||||||||||||
[pagina 32]
| |||||||||||||||||
 ‘Wat gefe se van afet, juffrouw?’ ‘Ik hoor ‘FOSTESCHOOL,’ 'n stuk van 'n Italiaander, Malletuli heet ie geloof ik. 't Mot 'n mooi stuk sijn, soo voornaam, 't speult onder de rijkdom, weet uwe. Se froege me buite wie of de konegin speult. ‘Gut mens, dat mot uwes mijn niet frage,’ seij ik, ik weet niet eens datter 'n konegin vertoond wordt, - maar siet uwe, juffrouw, 't is maar om uwe sooveel te segge, asdat we wat moois te sien krijge.’ ‘Stil mens, 't scherm gaat op.’
‘'n Mooie kamer, juffrouw - fijn hoor!’
‘Wat 'n dronke lap, je sou segge hoe late se 'm in.’............ ‘Merkt uwe wel, dat ie mot opbiegte?’ ‘Hij het 'n flink soppie op, juffrouw.’
‘En sefe kindere; ongelukkig hé? - Daar heb je nou vrouw Hobbel, me naaste buur, die is nou alweer bijna ses maande heen en erg ongemakkelijk, en 'r jongste is pas acht maande; 't mens het wat te stelle met 'r sooitje en dan 'n man, 'n zware groote kerel. Ja juffrouw, d'er valt soowat voor met’....... ‘Juffrouw, dattik uwe in de rede val, nou het ie weer geseid dat ie acht kindere het; maar 't was 'n ‘In 't boekie. Ja dat komt in krante ook wel voor.’
‘S'en kindere loope op de trap en op straat. Siet uwe, dat komt bij mij niet voor; maar grutte dat is 'n kost die ete we ook driemaal per week.’
‘Hoort uwes dat, juffrouw? Hij seid konegin, is dat dan de konegin?’
‘Welnee mens, se het immers geen kroon op 'r hoofd en geen herremelijn an.’ ‘Ja maar juffrouw, hij seid 't toch, en nou mot uwe wete, ik heb 'n neef en die is timmerman aan de kemedie en die seid dat se in de laaste tijd erg suinig binne geworde, se beknibbele alles en nou sal 't seker sijn, dat 'r geen nieuw konstuum het kunne overschiete, en dat se 't nou maar met 'r eige jurk mot doen.’ ‘Jawel juffrouw, uwe het wel gelijk, tegenwoordig komt overal de klad in.... en ik die nog soo gehoopt had 'n konegin te sien. - Heb je gemerkt dat se de arreme drommel maar twee guldes gegefe het?’
‘Juffrouw, dat's de moeder, se seid mama; hoe hiet se ook weêr: weet uwe 't niet? ‘De moeder van de koning meent uwe - jawel, wacht is, ik heb 'r is van digtebij gesien bij 't passere van de Beulingsluis, 'n knap stuk vrouw, hoorje.’
‘Goeije god, juffrouw, wat praat dat mens! wat 'n redenans! wat 'n redenans! Wat se seid is mooi, vind uwe niet? Over senie en 'n kersboom en vuile siekte, hè! die ze gelukkig niet noemt. Jawel, d'er valt zoowat voor op de wereld.’
‘Graaf Otto? heb ik daar niet meer van gehoord?’ ‘Ik ken wel eene Otte, juffrouw, maar die was geen graaf; hij was froeger kruijenier op 't eind van de Egelantiersgracht bij de Baangracht, weet uwe, 'n klein win- | |||||||||||||||||
[pagina 33]
| |||||||||||||||||
 keltje, hij had goeije kemijnekaas ook. Waar de man nou is, weet ik niet.’
‘Wat se van 't volk seid is ook mooi, hè? Het uwe 't verstaan - 'n engel met twee krone in de hande, één van dorene en één van goud; se neemt de dorene en krijgt op de koop de gouwe toe, die dadelijk weêr verdwijnt.’ ‘Had se 'm maar gehouwe, dan sag ik teminste nog 'n konegin.’
‘Wel, wat draaft 't mens weer door; 't is schrikkeljeus; de andere het niks meer in te brenge.... dient uwe?’ ‘Ja, juffrouw, op de Prinsegracht bij 't Molepad.’ ‘Veel booije?’ ‘Ik ben over 't werk, en dan is 'r nog 'n keukemeid en 'n jonge, die de schoene poest en boodschappe loopt.’ ‘Kan je 't nogal met mekaar vinde?’ ‘Nou ja, juffrouw, wat sal ik je seg..... hè, daar sakt 't scherm; 't mens gaat nou in 'n ope rijtuig wat toere, dat sal 'r goed doen; gut, gut, waar haalt se al dat gepraat van daan, souje segge.’
‘Wat 'n warmte hier, hè? Het uwe ook odekelonje?’ ‘Ik heb se niet kunne meêneme, want me flessie is kapot, maar neemt uwes 'n peperementje.’ ‘Dank uwe, juffrouw; - hè, het uwe van die platte witte? Die benne niet goed, 't is kalk in je lijf. Nee, dan motje van die echte ouwe hollandse haleve boontjes hebbe, die binne beter en gesonder, maar dit goed wordt in Engeland verknoeit.... pas op, daar gaat 't scherm weer op.’
‘Die eene knecht an de tafel, da's nou persies mijn Gerret, hij het s'en haar net 't selfde, veel plomade. O, die jonge het soo'n erre, as ie s'en sondagse hoed op het.’
‘Gut juffrouw, wat het die man, die daar soo in komt fliege, 't druk: een kwiek ventje, - hoor je die schel? sou er brand sijn?’ ‘Welnu mens, 't is 'n hotel - nou schelle ze voor de tabeldoot. Sieje, - daar komt 'r al een de eerste kamer uit.’
‘Och kom, juffrouw, de man sal toch niet in 'n samberloe an tafel gaan?’ ‘Misschien is 't de eigenaar van 't loosjement, hij het te minste olik wat te ferordeneere.’
‘Kijk! daar komt nog soo'n knecht an, die het 'n sleutel op sijn achterste sitte, dat zal de eerste kellener sijn, die het altijd den sleutel van de wijnkelder; hij is seker | |||||||||||||||||
[pagina 34]
| |||||||||||||||||
 froeger keloniaal geweest, dat ie sooveel kruisse en medaljes op s'en borst het.’
‘Daar komt de kleeremaker binne.’ ‘Begrijpt uwe, waarom se daar soo gelagche hebbe?’ ‘Jawel, 't is om die manke knecht, die hoort 'r eigelik niet bij, maar die andere het s'en pakkie vergete, en nou brengt hij 't eve na.’
‘Wat voert die kastelein toch weer met de knechte uit!’ ‘Wel meid, nou worde se genommert. De eene hoort nou bij de rooije kamer, de andere bij de groene enzoovoort. Siet uwe, dan kan 'r geen kwestie over komme.’
‘Och juffrouw, kijk me die arme vent res mank loope, erg ongelukkig, vind uwe niet? En die andere die seid asdat ie de bade mot gebruike, nou ja, de bade, net of 't geen geld kost; 'n kwartje 't bad, daar kan 'n burgerman niet bij, maar dat begrijpe die groote niet.’ ‘Hoor 's, ik mot uwe segge, ik vind 't schande. Eerst 'n konegin sonder kroon, en nou 'n man die voor s'en leve ongelukkig gemaakt is, omdat 't in 't stuk te pas komt, want ik verseker uwe, dat den bloed niet gebrekkig ging toen ik 'm 'n veertien dage geleje tegekwam.’ ‘Dat mag uwes wel segge, juffrouw, je siet duidelik dat 't geen kommiekegijt is.’
‘Nou gaan se soldaatje speule, juffrouw.’
‘Let op, daar komt mesiek ook bij.’
‘Rrr - ukt in! seit ie. Nou gaan se ieder na derlui kamer, sieje.’
‘Daar komme de loosjees binne.’ ‘Leve de Koning! wa's dat nou?’ ‘Dat roepe se tegen die man met al die kruisse.’ ‘O soo, dan heb ik daar straks de Koning voor 'n kellener gehouwe. Toch het die andere wat veel praas as 'r 'n koning bij is.’ ‘Brutale mense heb je overal, juffrouw.’ ‘Nou gaan se koffiedrinke.’ ‘En lollig ook, juffrouw.’
‘Die eene is 'n malle vent. Soo'n pretmaker hadde we nog op de bruiloft van Kee kunne gebruike.’
‘Die blonde dikkert is 'n kapper, die veel met Franse het omgegaan, en die andere sitte d'er bij as de armelui - toch fedele jonges.’
‘Hoort uwe wel dat daar weer over Keizer Otto gesproke wordt? Misschien is er toch wel eenige perremetasie met je kruijenier, die die kemijnekaas verkocht.’
‘Vind uwe dat liedje niet flauw, juffrouw? Ik mot uwe segge dat, as de Koning an je tafel sit en je wil 'm met 'n jolig moppie veramesere, wel, sing dan: ‘En die der dat boo-o-mpie al he-it ge-planté,
Dat binne dri-e oranie-klanté.’
‘Wel juffrouw, kijk me daar die ééne, die branie! Wat begint me die kerel daar weêr optespele. Sóó sitte se nog prettig bij mekaar, en op eens gaat me soo'n hotelbaas ruzie soeke.’ ‘Och juffrouw, 't is 't end van alle lollige bruilofte; d'er het 'r altijd één van alle 'n kwaje dronk over sich.’ ‘En dan tege iemand, die waarachtig niet 't grooste woord gehad het.’ ‘Nou juffrouw, hij lacht alweêr, 't is al weêr over, - hij is nog soo kwaad niet.’
‘Siet uwe wel, nou gaat ie met de knecht de dag en 't uur na voor s'en rekening van de vertering; toch wel | |||||||||||||||||
[pagina 35]
| |||||||||||||||||
 attrem bij de sake, knap hoor! Je mot je nooit soo bedrinke dat je incampabel voor 't werk bent.’ ‘Ja maar, meid, de koning is ook niet mal, hij gaat 't ook nog 's na; hij wil niet afgeset worde, want weetje, 'n koning berekene se altijd meer as 'n gewoon mens.’
‘Daar gaat de feraffronteerde eindelijk ook weg.’ ‘Ik had 't al eerder gedaan juffrouw, na soo'n beleedeging van 'n kastelein.’ ‘Daar valt 't scherm ook.’ ‘Waarom salle se 't scherm dan ook nog oplate, as se toch allemaal weggeloope sijn.’ ‘Daar heeft uwes nou weêr gelijk an.’
‘Is uwe niet Grietje Slee uit de Plantasie?’ ‘Nee jufvrouw, ik ben Naatje Drongen.’ ‘Jawel, juist, ik vergis me in de name, maar toch presemeer ik, uwe vroeger gesien te hebbe.’ ‘'t Kan wel wese juffrouw, ik ben veel bij de straat. - 'n Koekkie juffrouw?’ ‘Nou, voor 'n versetje, jawel - dank uwe..... puf! puf! wat is 't warm hier. Je sweet met permissie, dat je an je goed vastkleeft.’ ‘Juffrouw, 't scherm is weer op.’
‘Gut ja, net Kraantje-lek, vind uwe niet? Daar heb ik in 't laatst van Mei met me man een lekeurtje gebruikt, de wip hebbe se vergete........ Kijk - daar hei je haar ook weêr van 't eerste, wè ja, ik sou maar in 't prejeeltje gaan sitte - neem ook 'n lekeurtje, dat smaakt goed in de ope lucht.’
‘Hoor je die toet-toet toet? Dat is 't sluite van de boom an de Buitenkant. Soo - 't sal room wese, lekker hè? Kom maar op metje kommetje!’
‘Se het de boerin 'n tientje gegefe.’ ‘Sieje, sukke binnefitjes sulle mij nooit 's overkomme.’ ‘Ja maar, juffrouw, se is op straat ook soo niet as hier op 't teneel.’
‘Kijk, daar hèje die kapper weêr; hij hoort nou bij 'n paardespel, 'n mooi rood pakkie, hè? Stom dat ie die dames in 't prieel niet siet, hij staat 'r bijna schuins voor.’
‘Alweer soo'n rooije paardrijder.’
‘Juffrouw, daar begint se weêr, je konigin van 't eerste, daar sal weêr 'n predekasie komme, waar we voor 'n half uurtje mooi meê binne.’ ‘Nee, daar komme die rooije kerels weer an, en siet uwe wel, de koning is 'r ook bij; ook in 't rood.’
‘Nou, die kan toch ook aardig s'en woordje doen as ie goed op streek raakt.’
‘En gogele kan ie ook, juffrouw, dat is die toer met 't balletje; dat gaat soo lang van de eene hand in de andere, totdat 't heelemaal verdwene is. Siet uwe, hij laat al in s'en handen sien, dat 't weg is; toch is de kunst erg simpel - ik wed dat ie 't nouw tusse s'en fingers vasthoudt, maar dat kan uwe natuurlek op soo'n afstand niet sien.’
‘In 't prejeeltje hebben se weêr schik - nou 't is ook 'n lollig sitje...... Wat is se weêr an de gang, juffrouw, en alles praat se door mekaar, sonder voet bij stuk te houwe; en die twee andere, dat is ook maar ‘ja en ame.’ ‘Neem uwe nog 'n pepermentje, juffrouw.’ ‘Wè ja, dat kenne we d'er juist bij waarneme; maar 't is toch jammer dat uwe geen beste hollanse genomen het, waarachtig mens, ze benne veel beter....... Daar stappe se eindelijk op - plesierege wandeling, dames.’
‘Wat het de kapper weêr 'n haast; kijk ie 's trippele, seker snijboone gegete - wat souwe die mense d'er toch an hebbe om allemaal rooije jasse te drage?’ ‘Ja, siet uwe, daar komme we nou juist voor in de | |||||||||||||||||
[pagina 36]
| |||||||||||||||||
 kemedie; as se alle gekleed ware, net as op straat, dan hoefde je ook niet na de kemedie te gaan. - Hij is erg kwaad op s'en kneggie.’
‘Daar speult 'n juffrouw voor, dat kan ik dadelijk sien.
‘Hou je stil, de kastelein komt daar weer an. Jonges, jonges! hij hèt ies. 't Komt seker niet uit - hoort uwes wel, hij is nog altijd met de rekening bezig.’
‘Se hebbe 'm in die tijd gedekereerd en netjes ook - hij soekt wat op de grond, misschien het ie 'n dubbeltje verlore...... nou is ie erg bedaard.’ ‘Hij sal s'n roes uitgeslape hebbe.’ ‘Nou uwe 't seid, jawel, daar siet ie wel na uit’...................... Kijk! wat is die kapper weer blij; 'n jolig ventje! bôjour! Wat 'n drukkie het ie op s'n lijf! Ajuus vrindje.’ ‘Da's nou jammer; hij sou daar net soo goed beginne en nou valt juist 't scherm.’
‘Wat souwe we nou weêr krijge, juffrouw?’ ‘Nou komt de pelitie, Grietje - nee Naatje - ik mag uwes toch soo wel noeme? ‘Wel seker mens, denk uwe dat ik groos ben? Ga gerust je gang hoor, je veraffronteert me in 't geheel niet...... Zoo, de pelitie seit uwe?’ ‘Ja, hè je dat nog niet gemerkt? Se konkelde immers soo - ik seg je, daar komt wat van, hoor. Ik herinner me dat stuk in me jonge jaren nog is gesien te hebbe - weetje bij Gras, Jan Gras, uwe sal wel van 'm gehoord hebbe - 't was op de Schans bij de Wetering - 't is al lang geleje, weetje. - Siet uwe, d'er moete uit de keuke van 't loosjement drie snippe, twee patrijse, ses hase en sefe kippe ontvreemd sijn door die kapper, en dat het ie sich daar net late ontfalle, en toe hebbe se dat in 't prejeel afgeluisterd, en soo komt de saak an 't licht.’ ‘Jawel jufvrouw, daarom sal ie dan ook later soo boos geworde sijn toen ie eindelek dat prejeel in 't oog kreeg.’ ‘Juist Naatje, en toe ie op 't laast weêr soo frolek was, dat was omdat ie aan de kastelein sag dat die nog maar altijd sufte over wie of se eigelek gestole had.’ ‘Hoeveel jaar krijgt die malle kapper nog wel, jufvrouw?’ ‘Dat kan ik uwe niet meer segge, Naatje, kleinigheden schiete me door 't hoofd - 'k geloof 'n jaar en vier maande. - Jawel, ja dat was 't, 'n jaar en vier maande - proeft uwe nou ook wel dat 'r veel meel in sit, hè? - de hollanse sijn veel suiverder.’ ‘Neemt uwe d'er nog ééntje, juffrouw?’ ‘Nou, om 'n frisse mond te hale - dank uwe - begrijpt uwe hoe datte die mense in 't orkest kunne blaze sonder bolle wange?’ ‘Ik niet juffrouw - maar 't scherm gaat op.’
‘Is dat nou 't bereau?’
‘Stil mens, d'er komt nog 'n bedrijf tusse. - Sie je, Naatje, dat werk sou mijn Sertrude nou op de masine | |||||||||||||||||
[pagina 37]
| |||||||||||||||||
 doen - 'n cent per meter, maar je mot 'r slag van hebbe.’
‘Se praat erg in d'er eige.’
‘Vind uwe dat nou ordentelek dat die jonge daar nou maar soo bij 't meissie in komt loope?’ ‘Nou ja - hij komt alleen maar om 'n voordracht te houwe. - Se motte seker same na 'n collesie, waar ie rissetere mot.’
‘Merkt uwe wel dat se 'n kindje het?’
‘Allemachtig juffrouw, die kerel doet me warachtig schrikke - 'n salamanderse vent - wat het ie die ander onbarmhartelek te pakke.’ ‘Dat is weêr die dronkelap van 't eerste.’ ‘Pas op, soo meteen slaat die andere hem de herses in!’ ‘Nee, soover komt 't niet - dat weet ik nog van Gras.’
‘Hoort uwe dat juffrouw, se make 't kind voor 'n h.. r uit?’ ‘Dat hoor je niet feel op 't teneel. - Na, kijk die juffrouw 's rood worde, daar benede in de loosje - toch is 't rejaal, de dinge bij s'en naam te noeme.’ ‘Nou ja, maar wat het 't meissie dan ook jonge jonges bij sich te bale.’
‘Die smid zou ik toch nog wel voor me vrijer wille hebbe.’ ‘Nou, Naatje, ik mot je segge, hij maakt mijn 'n beetje te feel lawaai in huis. - Sie je, ik hou wel van 'n lolletje, maar je mot niet soo'n drukkie op je lijf hebbe.’
‘Seg, juffrouw, die is goed, hoort uwe wat ie seid: “Dronke ben ik met permissie nooit.” Hij siet 'r potdorie nog al na uit.... hoor ie is prate, s'en geluid en de jenever komme door s'en neus....... hij het 'n portemonnee gefonde, hè?’ ‘Ja, Naatje, siet uwe, dat is 't geld wat den ander voor s'en kippe en hase gekrege het, dat sal uwe straks wel merreke.’
‘Kijk, hij wil 't kind ook meeneme.’ ‘Ja sieje, Naatje, 't is altijd slecht van 'n meissie as se sich met manvolk ophoudt, maar met die smeerlap, dat had ik niet van 't kind gedacht.’
‘En nou salle se gaan doorgronde, nou sal 't komme.’ ‘Hè, juffrouw, toch jammer, dat daar juist 't scherm neêrvalt.’ (Slot volgt) Arbeid adelt.
Het is de arbeid, die ons adelt!
't Fiere ros is hij gelijk,
Dat, getoomd en goed gezadeld,
Zijnen ruiter, arm of rijk,
Dáár brengt, waar hij wezen moet.
Arbeid is het beste goed!
'k Wil het heertje niet benijden,
Dat, zoo keurig opgeprikt,
Daaglijks hier voorbij komt rijden
En zoo nuffig om zich blikt.
Jonker Frans, gelijk gij ziet,
Kent den waren adel niet!
Fijne handjes heeft nicht Betje
En een allerliefst gezicht.
't Leven is voor haar één pretje,
Niets te doen haar eerste plicht.
Maar, is eens papaatje dood,
Dan zit Betsy in den nood!
Arbeid adelt! Werken, werken!
Is de leus van onzen tijd!
Neem de proef! Ge zult bemerken
Hoe uw hart zich dan verblijdt.
Hebt ge trouw uw taak volbracht,
O, de rust is dan zoo zacht!
Klaartje Flink (zij woont hierneven)
Bleef, als arme weduwvrouw,
Zitten met een kind of zeven
En een hart vol bittren rouw.
Doch... zij bleek van zessen klaar;
Liefde en arbeid hielpen haar.
Jongens, mannen, maagden, vrouwen!
Flink de handen uit de mouwen!
Ziet, uw Vader werkt alom
In der schepping heiligdom.
Neen, de arbeid is geen vloek,
Sta het ook in 't bijbelhoek. -
Arbeid lenigt 't hardste lot,
Adelt kinderen van God! -
J.G.W.K.
D. | |||||||||||||||||
[pagina 38]
| |||||||||||||||||
 FOSTESCHOOL.
(Vervolg en slot van pag. 263)
‘Hei jij al 'n jonge, Naatje?’ ‘Jawel, juffrouw, maar m'en ouwers magge 't niet wete.’ ‘Nou meid, pas jij maar op, hoor, je bent gauw verschandeleseerd; ik weet 't an meself; nou, beter kon 't niet - geef nou nog 's 'n koekkie.’ ‘Asjeblief, juffrouw.’ ‘Hei je geen kleskoppie? ... stil, daar gaat 't scherm weêr op.’
‘Sie je, nou het die suiplap 't kind toch meêgenome in ruil foor dat gefonde geld, en dat wordt dan later...’ ‘Kijk, daar heb je haar ook weêr, je konegin en die andere ja en ame.’
‘Ja mens, 't is kasjuweel.’ ‘Se het 'n stoffie meêgebragt foor 'n jurk en se wil 'm in één dag klaar hebbe. Wat denke die rijke toch wel? Je kan toch geen ijser met hande breke; ja we kunne daar niet soo gaauw naaije as sij spreke kan aboe.’
‘'t Meissie het nog 'n tweede kind ook, hoort uwe 't wel schreeuwe?’ ‘Die eene juffrouw krijgt kiespijn.’ ‘Daar heb ik thuis 'n goed watertje voor, maar lang gorgele, anders geeft 't niet; 'n beetje Haarlemmerolie is ook niet slecht, maar dat heb je an 't teneel maar soo niet bij de hand.’
‘Aha, daar komt weêr die lefemaker; hij is knorrig - seker an 't bereau geweest, 't geld sal niet accoord geweest sijn. Lieve hemel mens, daar begint ie weêr, heb ik 't je niet geseid? Jawel! smijt maar stuk dat glas! 't kan niet op! maak de boel maar kapot! 't gaat toch allemaal van de hooge boom!’
‘Seg, juffrouw, nou sou ik toch voor geen geld van de wereld die man met die trom en bekkes daar in de grond wille sijn - 't scheelde waarachtig weinig of hij had 'n scherf in s'en kop.?’ ‘Och kind, die mense benne daaran gewoon.’
‘Nou wil ie weer na de koning gaan.’
‘Daar gaat sij, de naaister, ook rissitere; die meid kan toch ook aardig d'r mondje roere as se 't op d'er heupe het.’ | |||||||||||||||||
[pagina 39]
| |||||||||||||||||
 ‘Alweer soo'n liefhebberijknecht. Naatje.’ ‘Nou, maar seg's, die krijgt daar ook aardig s'en fet.’ ‘Ja meid, knechs motte altijd feel kunne ferdrage...... Sie eoo, dat bedrijf hebbe we ook al weêr gehad.’
‘'t Is pause, juffrouw!’ ‘Wille we same dan één glas bier neme?’ ‘Mij wel, juffrouw.’ ‘Hei! pssst! jonge!!’ ‘Wat wil je, juffrouw?’ ‘Geef me 's gauw 'n glas bier!’ ‘Direkt, juffrouw!’ ‘Dat lucht toch wel op as 't manvolk d'er is uitloopt. We kanne nou wat meer wijtuit sitte en dan ferset je je dijje nog 's..... hè wat is 't warm, - ... 'n mooi stuk toch... de konegin 'n knap stuk frouw, hè?’ ‘Jawel jufvrouw, se het wel wat weg van me eerste mefrouw, maar die was toch niet soo dik....... ik ben toch beniewd, hoe of dat nou sal afloopen; weet uwe 't niet?’ ‘Niet goed meer; maar 't sal in alle gefalle 'n jaar en vier maande sijn...... Aha! O dankje! hier is 'n dubbeltje..... nou jonge! seg 's, dat bier is ook niet fris hoor; ik geloof dat je op de trap 't schuimpie d'er afgenome het. - - Jawel, goed - dat wete wij wel, kles nou maar niet soo en maak maar dat je weg komt.... kom Naatje, ga je gang.’ ‘Nee juffrouw, neemt uwes 't eerste happie.’ ‘Waarachtig niet - denk je dat 'k vies van je ben - hoor 's, dan ken je me niet.... Stil, daar begint 't weêr.’
‘Dat siet 'r netjes uit, hoor, fijntjes, 't is wel alles ferref, maar 't is toch mooi.’ ‘Ha! daar hebbe we de kastelein weêr, jonges, jonges! wat is ie in de war, hij het seker presumptie op 't een of ander...... Nou, wat seg je d'er van - hij geeft 'r 'n blommetje - lief, hè?’
‘En daar komt die lolmaker van de tafel ook weêr - mooi haar, hè?’
‘Pas op, daar is de koning, hij is niet erg lekker, juffrouw.’
‘Seg sij, die juffrouw, die sus van de konegin, het ook niet feel tijd om 'r borreduurwerrekie af te krijge, as se met al die heere prate mot. - Se is anders geen luiwammes, want in 't begin sat se ook soo te pieke - maar de koning is ook niet fris, dat mag uwes wel segge. - Sie je, dat fin ik nou soo lam, waarom het ie nou al s'en kruisse niet an? Wat heb ik an 'n koning as ie d'er niet na uitsiet?’ ‘Stil - de konegin! - Se seid 'r man niet eens goeijen dag en hij staat toch te buige as 'n knipmes.’ ‘Dat binne de gewoontes an 't hof, meid, dat mot je eerst wete.’ | |||||||||||||||||
[pagina 40]
| |||||||||||||||||
 ‘Daar komt de heele familie van de naaister ook - nou sal 't komme, se gaan al mooi op 'n rijtje sitte.’ ‘Hou je stil, mens, da's nou eigelek de school.’ ‘Wat voor school?’ ‘De Fosteschool, uwe weet wel, soo hiet 't.’ ‘Nou uwe 't seid, ja, en de konegin speult foor schoolmetrès.’
‘Hoor 's, Naatje, je mot altijd rekene, we binne hier in de kemedie, maar as ik bij me thuis me man soo dikkels sei dat ie most blijfe sitte, bij lam as ie niet bleef sitte ook - de man sen beene motte doorsakke.’
‘Ja, kemedie spele is niet makkelek.’
‘'t Is immers wel de koning, juffrouw? Dat se 'm nou weêr dokter Juris noemt.’ ‘Wel seker, mens, ik ken 'm nog van straks an sen kale kruintje.’
‘Wat het se weêr een redenans hè? en alles door mekaar - hoe is 't gosmogelek; ik sou se wel's met jufvrouw Tong, bij ons uit de buurt, wille in kennis brenge - dat is ook soo'n resenabel mens - die geeft 't ook niet op. - Dan sou er wat afgepraat worde - 'n huis fol, hoor.’
‘Daar sal je 't hebbe - se durreft d'er man toch aardig an, al is 't de koning - hij het seker ook wat met 't meissie uitstaande gehad, want se fraagt al om vergiffenis.’
‘Ik verseker je, Naatje, mijn man sou me in me gesicht uitlache as ik 'm ferordeneerde op 's en knieje te falle foor soo'n jonge meid, daar dan toch in alle gefalle wat op te segge is ook.’
‘Hij schijnt niet door sijn exame gekomme te sijn.’ ‘Laat loope, mens, 't is ommers maar kemedie, se doet maar of se schoolmetrès is.’
‘Daar hè je de kapper weêr, kijk ie weer 's draaije; hij sal ook 'n uitbrander krijge, want de konegin der haar is al lang gefraseerd - je komt te laat, mannetje! kijk! daar hè je 't al - hij druipt af als 'n natte kat.’
‘Wel ja en waarom pluk je me roosie niet! daar gaat me die groote smid weer met 'n roosie van de konegin strijke.’ ‘Dat sal de prijs sijn... Seg, juffrouw, siet uwe, daar achter, die loosjementhouwer schuilhoekje speule? Toch kinderachtig, vind uwe niet?’ ‘Hoor nou goed, Naatje, strakkies roept ie: ‘Kiekeboe! ... Daar begint ie weêr as 'n malle heen en weêr te loope, de kerel is bepaald van lotje getikt...’ | |||||||||||||||||
[pagina 41]
| |||||||||||||||||
 ‘Gooie hemel daar falt ie op de konegin.’
‘Nee, juffrouw, se falle in mekaars arreme.’ ‘En 't scherm falt op de koop toe!’
‘Hoor 's, Naatje, nou mot 'k toch segge dat 't me eerelek tegenfalt. - Dat had 'k nou nooit gedacht van 'n soo beredeneerd mens, dat se der man wegjaagt, en 't dan met 'n kastelein gaat houwe - 't is 'n sege datte de mense geen kindere hadde, die spele dan altijd nog de slechtste kaart.’ ‘Dat mag uwes wel segge, juffrouw, maar d'er man was toch ook 'n flauwert.’
‘Saggies an maar, anders trappe se je op je toone.’
‘Nou mot uwe me toch 's segge, ik heb niks van de arrestasie gemerkt - uwe sal toch in abuis sijn.’ ‘Nee meid, dat ben 'k niet - maar dat soort van stukke verandere se na verloop van tijd, omdat de wereld fooruit gaat. Vroeger had 't ook 'n andere naam.’
Goeijen afent, juffrouw, ik ga hier op, me frijer staat daar al!’ ‘Wel te ruste, Naatje! Komt uwe 's bij me-n-an - Noordermarrek bij de Prinsegracht; me man het 'n aardappelekelder - drielinge - lekkere ronde en beste kriel - denkt uwe 's om me - adie!!’
ERRATUM. Men gelieve op bl. 258, eerste kolom, achter den laatsten regel nog te lezen: drukfout. Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet!
Als broed'ren leven wij te samen,
Als zonen van één huisgezin;
Wij streven voor elkanders welzijn
En leven blij door liefde en min;
Nooit willen wij den naaste kwellen,
Maar wenden van hem al 't verdriet.
Zoo maken wij deez' aard tot eden:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
Geen menschenbloed wordt meer vergoten,
Geen oorlogstuig meer aangemaakt,
En de oorlog is van de aard verdreven,
Wijl elke vorst van vrede blaakt;
Van zwaarden smeedt men eerlang ploegen,
Dat is, voorwaar, een blij verschiet,
Want de oorlog noemt men menschonteerend:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
Deugd geldt alom het meest op aarde,
Talent en kunst wordt gewaardeerd;
Dat geld niet de éérste macht mag wezen
Wordt zeker meer en meer geleerd;
Men buigt niet meer voor 't goud zich neder;
Een domkop, al is 't nog zoo'n Piet,
Staat bij een knappen werkman achter:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
In ieder huisgezin heerscht vrede,
Want man en vrouw zijn immers één?
Rooskleurig is 't in elke woning,
Men kijft niet meer zooals voorheen;
Wat manlief wil, wil ook het vrouwtje,
Zij baart heur echtvriend nooit verdriet,
En hij voorkomt steeds al haar wenschen:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
Geen drank ziet men thans meer misbruiken,
De welvaart neemt dus toe daardoor;
Geen cent wordt nutt'loos weggesmeten,
Geen guldens gaan aan drank te loor;
Geen onheil ziet men meer gebeuren,
Dat door de dronkenschap geschiedt,
Want ieder mensch kent thans zich zelven:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
Verschilt men soms eens van gevoelen
Met iemand, dan is 't zeker goed
Om rond zijn meening te openbaren,
Als men het slechts fatsoenlijk doet;
Geen haatlijkheden debiteeren,
Zooals men 't al te vaak nog ziet;
't Private leven is onschendbaar:
Zoo moest het zijn, maar 't is zoo niet.
Laat liefde en menschenmin hier wonen
En kweeken wij beschaving aan;
Wat waar en goed is zij gehuldigd,
Wat slecht is word' te niet gedaan.
Humaniteit moet 't leven ad'len;
Wat daarmeê strijdt, o, dat 't verdwijn!
Waar 't zoo niet is, moet het zoo worden:
Laat dat ons aller streven zijn.
W.M. Tz.
T. |
|