OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 27

[p. 242]

Eddy Campbell
In Memoriam Glenn Frank Walther Willemsen (1948-2008)

Glenn Willemsen was de eerste directeur van het in 2003 opgerichte Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en erfenis (NiNsee). In betrekkelijk korte tijd is hij erin geslaagd grote bekendheid te geven aan het werk van het Instituut.

Glenn Frank Walther Willemsen werd geboren op 6 december 1948 te Paramaribo en overleed in Utrecht op 29 februari 2008 aan de complicaties van een niertransplantatie.

Toen Glenn Willemsen als directeur werd aangesteld bij het NiNsee had hij al een zeer gevarieerde loopbaan achter de rug. Hij werkte hij de Rijksoverheid, was docent en onderzoeker bij het Wetenschappelijk- en Hoger Onderwijs en adviseur strategische beleidsvoering in dienst van de gemeente Amsterdam Zuidoost.

Hij studeerde sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam (1970-1974) en promoveerde in 1980 aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam op het proefschrift Koloniale politiek en transformatieprocessen in een plantage-economie; Suriname 1873-1940. Zijn promotoren waren J.C. Breman en de R.A.J. van Lier.

Kenmerkend is Willemsens grote interesse voor de sociaal-economische problematiek van ontwikkelingslanden in het algemeen en van zijn geboorteland Suriname in het bijzonder. Maar ook de actuele politiek had zijn belangstelling. Zonder zelf een actief politicus te worden, wist hij in zijn publicaties het politieke bedrijf in Suriname scherpzinnig te analyseren en de achilleshiel van het heersende patronagesysteem pijnlijk bloot te leggen.

Willemsen was (mede-)oprichter en redacteur van Caribisch Forum en van Sociale Wetenschappen, de enige in Suriname verschijnende kritische periodieken die - ononderbroken - meerdere jaargangen hebben beleefd. Hij redigeerde Suriname; De schele onafhankelijkheid (1983), een bundel artikelen en essays van wetenschappers en opiniemakers over koloniale overheersing en verzet in Suriname door de eeuwen heen. Ook de mili-

[p. 243]

taire dictatuur van de jaren tachtig van de vorige eeuw werd in dit boek gewogen en te licht bevonden.

Glenn heeft naast zijn ambtelijke loopbaan waarin hij een groot aantal beleidsrapporten schreef, veel gepubliceerd over racisme, integratie, minderhedenbeleid, diversiteit en sociale vernieuwing. In 1999 ontving hij van de gemeente Amsterdam (Gemeentelijk Allochtonen Overleg) een Award voor zijn bijzondere verdiensten voor het diversiteirbeleid.

Glenn was een zeer pragmatisch mens. Een ‘doener’ met een grote afkeer van alle vormen van bureaucratie. Hij had veel geleerd van Jan Schaefer, één van zijn vroegere bazen, de eerste staatssecretaris (van volkshuisvesting) in spijkerbroek, die placht te zeggen ‘met gelul en regels bouwen we geen huizen voor de armen’. Glenn had veel (ook uiterlijk en qua motoriek) van de bekende staatssecretaris en mocht dat ook graag horen. Voor Glenn moest de wetenschap in dienst staan van opheffing van armoede en onderdrukking.

In zijn functie als directeur van het NiNsee wist hij theorie en praktijk op een evenwichtige wijze te combineren bij de ontwikkeling van het Instituut tot een gezaghebbend kenniscentrum van het Nederlandse slavernijverleden.

De ambities van het NiNsee - zijn ambitie - wist hij aanschouwelijk te maken middels de goed gevonden vergelijking van het NiNsee met het NIOD. Wat het NIOD is voor de holocaust - zo doceerde hij - is het NiNsee voor de katibo, het systeem van de transatlantische slavernij. Wat het NIOD is voor de periode van de Tweede Wereldoorlog, is het NiNsee voor de driehonderdjarige periode van de slavenhandel en slavernij. Deze vergelijking is weleens pretentieus genoemd. Zij prikkelt tot tegenspraak of op z'n minst tot het plaatsen van kritische kanttekeningen. Maar het is daarom juist de meest inzichtelijke omschrijving van de missie van het NiNsee.

Waar staat Glenn Willemsen in het onderzoek over ons slavernijverleden? Hij liep ver voor de troepen uit. Hij vond dat de nazaten zelf hun slavernijverleden moesten onderzoeken (overigens zonder anderen uit te sluiten) en wel vanuit een meervoudig perspectief. Oude paradigma's dienen plaats te maken voor een vernieuwende aanpak in het onderzoek van het slavernijverleden.

Zijn meest recente boek Dagen van gejuich en gejubel (2006) heeft - mede door een tekortschietende marketing - niet de aandacht gekregen die het verdiende, maar bevat voor de goede lezer Glenns testament voor het in kaart brengen en analyseren van het gemeenschappelijke slavernijverleden van alle Nederlanders.