OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 22

[p. 8]

Woord vooraf

Dit themanummer bevat de inleidingen, aangevuld met een aantal gastbijdragen, van het IBS-colloquium in november 2002 en is gewijd aan lepra in Suriname. Het is niet verwonderlijk dat de keuze voor dit thema bij velen vragen opriep. Immers op het eerste gezicht lijkt het alsof de ziekte lepra nauwelijks gerekend kan worden tot het terrein van de Surinamistiek. Het IBS-colloquium over lepra bleef echter niet beperkt tot epidemiologische aspecten van deze ziekte. En ook in dit themanummer wordt uitgebreid aandacht besteed aan de historische, culturele en maatschappelijke aspecten van deze zo gevreesde ziekte.

Het thema lepra is gekozen omdat in 2002 de vereniging Bethesda honderd jaar bestond. Deze vereniging werd destijds opgericht om het in 1899 gestarte protestantse leprozenetablissement Bethesda, gelegen naast de (openbare) leprozerie Groot-Chatillon financieel te ondersteunen. Met de organisatie van een colloquium en het uitbrengen van een themanummer in samenwerking met IBS wil de vereniging Bethesda een eerste aanzet geven tot de geschiedschrijving van lepra en leprazorg in Suriname.

Bethesda was een van de drie leprozenetablissementen die Suriname kende. De katholieken hadden in Paramaribo (Gerardus Majella) hun eigen melaatseninrichting. Naast Bethesda lag de gouvernements leprozerie Groot-Chatillon. Suriname was in dit opzicht (in ieder geval in de periode 1895-1970) misschien wel net zo verzuild als Nederland.

[p. 9]

Al in het begin van de achttiende eeuw komen we de eerste plakaten (wettelijke bepalingen) met betrekking tot lepra en leprozen in Suriname tegen. Aan het eind van de achttiende eeuw werd het eerste leprozenetablissement gesticht (Voorzorg). Voor zover we van zorg kunnen spreken, beperkte die zich tot isolatie of segregatie van de leprozen. Pas aan het eind van de jaren zestig in de twintigste eeuw zou, door verbeterde medische inzichten, segregatie plaats maken voor integratie. Cultureel en maatschappelijk gezien werden (en worden) leprozen beschouwd als ‘paria's of verschoppelingen’ in de samenleving. Er rustte en rust een taboe op deze ziekte. Niet uitgesloten dient te worden dat de vele vragen over de keuze van dit thema op het IBS-colloquium verband houdt met het taboe rond deze takru siki, zoals lepra in de Surinaamse volksmond ook wordt genoemd. Deze opvattingen over lepra hebben mede lange tijd de wijze van opvang en de plaats van de leprozen in de Surinaamse samenleving bepaald.

Het colloquium en dit themanummer zijn een eerbetoon aan al degenen die zich de afgelopen eeuwen hebben ingezet voor de ‘paria's of verschoppelingen’ in de Surinaamse samenleving. Het IBS-bestuur wil hier een woord van dank uitspreken aan de vereniging Bethesda in Nederland als medeorganisator van het colloquium in 2002.