In Suriname zijn met name de winti-religie (Stephen 1985, 1986, 1989, 1990 en 1992; Wooding 1972) en de kosmologie van de Inheemsen relatief veel beschreven (Boven 1988, 1992 en 1995; Kloos 1970, 1971 en 1975; Van Nie 1993; Magaña 1982, 1988), waarbij ook de geestelijk specialisten aan de orde zijn gekomen. Wat de hindoestanen betreft is veel bekend over de rituele handelingen van de hindoe priesters (De Klerk 1951), maar de geestelijk specialisten die met trance werken, zijn tot nu toe praktisch onbeschreven. Dit geldt eveneens voor de specialisten onder de Surinaamse Javanen en de Chinezen.
Alhoewel in deze inleiding de algemene term ‘geestelijk specialist’ wordt gebruikt, hanteren de verschillende auteurs de benamingen zoals die binnen de culturele context van de diverse etnische groepen en de gekozen invalshoeken gebruikelijk zijn. Voor de Inheemsen is dat de pyjai of pïyai (respectievelijk Kari'na en Wayana spelling), van de creolen wordt de duman besproken, van de Javanen de wong pienter en de kaum, van de hindoestanen de ojha en van de Chinezen wordt de volksgodsdienst in zijn algemeenheid belicht.
In het artikel van de hand van Paul Tjon-Sie-Fat, sinoloog-taalkundige, wordt aandacht geschonken aan de Chinese ‘volksgodsdienst’ in Suriname.
Hillary de Bruin, muziek pedagoog en hoofd Cultuurstudies en Andy Cotino, muziek deskundige wijden ieder afzonderlijk een artikel aan de creoolse duman of du uma. Beiden hebben hiervoor veldwerk onder de creoolse bevolkingsgroep verricht. In het artikel van Hillary de Bruin ligt de nadruk op liederen, vanwege hun centrale rol in de communicatie tussen mensen en geesten. Andy Cotino gaat meer in op de rol van de muziek in relatie tot trance en extase.
Welmoed de Boer, indoloog-taalkundige, deed, geholpen door medewerker Chandra Parbhoe, een onderzoek naar de praktijk van de ojha, het trance-medium bij de hindoestanen, waaraan tot nu toe nauwelijks een woord op schrift gewijd is. De geslotenheid die bij de hindoestaanse groep, met betrekking tot magie wordt betracht is hier debet aan.
Wonny Karijopawiro, onderzoeksmedewerker bij Cultuurstudies, bespreekt de Javaanse wong pienter en kaum. Beiden hebben een functie als geestelijk specialist onder de Javanen, maar worden voor verschillende gelegenheden en door verschillende personen geconsulteerd. Het onderwerp is tot nu toe vrijwel onbekend in de literatuur.
De inheemse pyjai wordt in twee verschillende artikelen besproken. Nardo Aloema beschrijft als inheemse vanuit een ‘insiders’ perspectief de werkwijze van de pyjai bij de Kari'na in Galibi. De verbondenheid van onder andere geesten en planten bij de Kari'na komt in zijn artikel goed naar voren. De antropoloog Karin Boven, die promotie onderzoek onder de Wayana's verricht, gaat in op de veranderde positie van de Wayana pïyai als gevolg van de sociaal-economische en culturele ontwikkelingen.
De collectie artikelen onder de noemer ‘geestelijk specialisten in Suriname’ is in geen enkel geval volledig. Zoals gezegd is deze publicatie gebaseerd op de beschikking over materiaal en op de huidige bezetting van de afdeling. Alhoewel de auteurs van dit themanummer er zich van bewust zijn dat sommige artikelen een hoop vragen oproepen, leek het ons toch nuttig om een aanvang te maken met het toegankelijk maken van onze rijke collectie voor een groter publiek. We gaan ervan uit dat het materiaal interessant genoeg is om er mee verder te werken.
Auteursrechtelijk beschermd