Opwaartsche Wegen. Jaargang 18

[p. 1]

[Opwaartsche Wegen 1940]

Bij een nieuw begin

Opwaartse Wegen gaat zijn achttiende jaar in onder leiding van een nieuwe redactie. Ook formaat en typografische verzorging zijn veranderd. Dit is voor een oppervlakkige beschouwer misschien al voldoende om van een nieuw begin te spreken. Wanneer echter in de loop van de jaargang zou blijken, dat het nieuwe beperkt bleef tot de beide genoemde punten, zouden wij ons teleurgesteld voelen in onze verwachting.

Niet dat wij ons optreden zien als een breuk met het verleden. De achttiende jaargang is niet los te denken van de zeventien voorgaande, kan niet anders zijn dan hun erfgenaam. Wij willen de schulden van het verleden ten volle erkennen en aanvaarden, op voorwaarde echter dat wij ze terstond mogen vereffenen en dan met een schone lei beginnen. Dit is dus wat wij zien als een nieuw begin: de liquidatie van alles wat onze christelijk-literaire beweging onzuiver heeft gemaakt, van persoonlijke wrijvingen en onvruchtbaar theoretisch geharrewar, om deze beweging gezuiverd te kunnen voortzetten. Ook wij, die deze nieuwe redactie vormen, hebben ons aandeel gehad in de schulden van het verleden, wij hebben soms scherp tegenover elkaar gestaan en meer gelet op wat ons scheidde dan op wat ons verbond. Wat ons nu verbindt, is het inzicht dat wij gezamenlijk opnieuw moeten beginnen. Wij weten wel dat er altijd een spanning zal blijven bestaan tussen de zelfverwerkelijking der artistieke persoonlijkheid en de opbouw ener geestelijke gemeenschap, wij weten dat de bron waaruit nieuwe persoonlijke tegenstellingen en nieuwe theoretische geschillen opwellen daarmee gegeven blijft, maar wij hopen dat het in-

[p. 2]

zicht dat ons nu verbindt ons ook in de toekomst telkens weer tezamen zal brengen.

De nieuwe redactie dankt de mogelijkheid van haar optreden allereerst aan de oude redactie, die vrijwillig haar mandaat ter beschikking heeft gesteld, toen bleek dat zij als geheel te zeer belast was met het verleden om nog vertrouwen te kunnen vinden voor de toekomst. De uitgever heeft toen besprekingen geopend met enkele leden der oude redactie en enkele anderen, wat heeft geleid tot de vorming der tegenwoordige redactie. Wij willen op deze plaats de leden der afgetreden redactie behalve voor hun nobel gebaar echter ook uitdrukkelijk danken voor alles wat zij in het belang van Opwaartse Wegen hebben gedaan. En naast hen gedenken wij met dankbaarheid al de anderen die in de afgelopen zeventien jaar hun krachten aan de ontwikkeling van het tijdschrift hebben gegeven. Wij willen hun erfenis aanvaarden, de erfenis van hun onbaatzuchtige liefde en hun enthousiasme. Wij hopen dat deze liefde en dat enthousiasme hen en ons ook in de toekomst verbinden zal en dat wij hen allen bij voortduring tot onze medewerkers zullen mogen rekenen.

Maar het is niet alleen inzicht en liefde wat ons verbindt, het is ook een droom. Men versta dit woord niet verkeerd. Wij willen met de christelijkliteraire beweging geen hersenschim najagen, maar op de bodem der werkelijkheid blijven staan. De droom die ons verbindt is echter de vervulling der werkelijkheid. De christelijk-literaire beweging is geboren uit een verlangen naar literatuur en verschilt in zoverre niet van welke andere literaire beweging ook. De omstandigheden brachten echter mee dat de literatuur bij onze groep in het bizonder gevoeld werd als het gebied waar schrijver en lezer, scheppende en ontvangende geest, elkaar ontmoetten. Want onze literaire beweging is altijd hierdoor gekenmerkt geweest dat schrijver en lezer verbonden waren door

[p. 3]

hetzelfde geloof, en de verbondenheid in het geloof schept een behoefte om elkaar te ontmoeten en wederzijds te dragen. Het verlangen naar literatuur in de christelijk-literaire beweging kon dus niet anders zijn dan een verlangen naar de volmaakte ontmoeting tussen schrijver en lezer.

De ontmoeting tussen schrijver en lezer is altijd rijk aan conflicten. Het ongelijk wordt daarbij gewoonlijk geacht aan de zijde van den lezer te zijn, en tot op grote hoogte terecht. De ontvangende geest kan de mogelijkheden van de scheppende geest niet van te voren overzien en moet dus bij de ontmoeting voortdurend nieuwe dingen leren. Het wordt gewoonlijk gevaarlijk geacht, en weer tot op grote hoogte terecht, wanneer de scheppende geest zich bij zijn zelfverwerkelijking laat leiden door wat de ontvangende geest van hem vraagt. Het conflict tussen schrijver en lezer is van zeer algemene aard en treedt bij iedere literaire beweging op. Het bizondere en boeiende in de christelijk-literaire beweging is echter dat daar het conflict steeds de kiem van de oplossing in zich draagt, omdat schrijver en lezer toch steeds naar elkaar toe worden gedreven in een verlangen naar de volmaakte ontmoeting. Dit is de droom die ons verbindt en die de vervulling is van de werkelijkheid der geloofsgemeenschap. De christelijk-literaire beweging is altijd tweezijdig geweest: zij omvatte de schrijvers die hun publiek zochten en het publiek dat zijn schrijvers zocht. De christelijkliteraire tijdschriften zijn altijd tweezijdig geweest: zij verschaften aan, oudere zowel als jongere, talenten het publiek dat hun zelfverwerkelijking begreep en zij verschaften aan het publiek de voorlichting die het nodig had om de kunstwerken te vinden die vorm zouden geven aan zijn verlangen. Deze tweezijdigheid van de christelijk-literaire beweging aanvaarden wij als een kostbare erfenis en willen wij verder dragen naar de toekomst.

[p. 4]

Een nieuw begin is de achttiende jaargang hierbij slechts in zoverre, dat wij ons wellicht bewuster zijn dan vroeger wat het wezenlijk bindende is, en tegelijk toch ook meer bereid om dit onomschreven te laten. Op vele wijzen is in de afgelopen jaren bezinning gepredikt op wat ons samenbrengt en het heeft ons veelal van elkaar verwijderd. Niettemin zal ook in de toekomst Opwaartse Wegen openstaan voor ieder die zich bezinnen wil overeenkomstig zijn eigen aard, mits ieder zich daarbij wel voor ogen stelle, dat wij schuldig zijn elkander lief te hebben en dat het nooit een ideologie kan zijn die ons verbindt, omdat het een ‘droom’ is.

H. DE BRUIN

K. HEEROMA

R. HOUWINK

C. RIJNSDORP