Opwaartsche Wegen. Jaargang 8

[p. 216]

Rimbaud
door M. Boss.

De angst die zich van den jongen man meester maakte, was niet te ontkomen. Hij had behagen gehad in het cynisme, waarmee hij alles wat zijn omgeving animeerde: eer, succes, liefde, schoonheid, afwees. Toen bleef alleen de vrees. Met haar had hij graag afgedaan als met het andere, maar zij was hem te sterk.

Het was in een nacht, dat hij ging. Zijn lachen, zijn cynisme, zijn arbeid waren niet meer dan het koopen van een uur van den beul, die op zijn zwaard leunde.

In die dagen was het dat hij zijn plan volvoerde, waarvan hij zich vroeger veel voldoening beloofd had. Hij gaarde zijn beste verzen samen, en zond ze naar Verlaine in Parijs.

Toen brachten de nachten hem weer slaap. De hoop, dat een andere ziel met hem strijden en gelooven zou, was een uitweg, een ontkomen. Maar hij was zich bewust, aan welk een slechte kans zijn leven hing.

De ontmoeting aan het station in de voorstad was een teleurstelling, zoo diep, dat ze hem het spreken belette.

Wat hem had kunnen redden was een ziel, in wiens zekerheid hij in het benarde uur had kunnen schuilen als in een nest.

Wie ging naast hem? Een onmondige, die zich grafsteenen hieuw boven durende vernedering.

Was er nergens uitkomst? Verlaine, de oudere, sprak. Ze schreden door het ravijn der straat; de blik van den vreemde ijlde langs den wand, nog vreeselijke kerker: het veld, onder de stolp van den hemel, verborgen deze steenen. Hier ook dreigde de ondergang; de vrees daarvoor. Zijn adem was kort.

Rimbaud wist dat de laatste idee van de menschheid, de teugel die de daden voert, in zijn hand lag; hij voelde haar, het geloof, zich ontglippen. Hij dacht terug aan de boeken van de profeten van het menschelijk ras, die hij in het dorp las; maar hij verachtte hun methoden, en hij wist hun kalmte gif.

Hij zag de voetgangers passeeren, sommigen liepen met gulzige stappen, alsof ze niet tijdig het nieuwe speelgoed zouden bereiken; en anderen die wankel als

[p. 217]

over vertreden bloemen gingen. Maar er was niemand die den afgrond zag; niemand, die niet gesust was door de fluisterende stemmen der Wetenden, die de eeuwen droegen. Van zijn eigen onrust was er verzadiging voor dezen.

Voorbij was de tijd, dat hij zich op het zienerschap beroemde. Hij wist niet dat alleen de liefde op het eenzame pad mag voeren; hem had de hoogmoed in de eenzaamheid gedreven.

Meer dan eens had hij bewust deze vrees in zich wakker geroepen, omdat hij wist dat ze eens komen moest, bij ieder, die zich voor overgaaf te hoog achtte. En nu.... hij had alles gegeven om een uur lang, als vroeger, blind te zijn. De schedel knelde om zijn brein; zou het morgen, nu, zijn dat het hem verwoestte?

Verlaine praatte. De ongelukkige met de intuïtie die van een vergeten hoek in het paradijs stamde, zwijmelde in de woorden, vatte struikelend de zin van zijn gedachten, stormde, dronken, vooruit in zijn vervoering voor den verlosser die naast hem ging.... maakte plannen; schreef met bevende vingers in een toekomst, overdadig van bloeien; om plotseling stil te staan en met trillende lippen, een kind gelijk, om de gunst van het godenkind te vleien.

Achteloos streelde de jonge Rimbaud het vleesch van zijn arm.

Een burger, naast hem liep een vrouw, passeerde de twee. Ronde glimmende lippen. En Rimbaud, de moeilijkste gast die ooit aan de tafels van Parijs aanzat, liep naar de twee; vroeg naar een straat. De man antwoordde van uit zijn lachen; toen zag hij, onverwacht, al de macht, de afgunst, de hoon in het gezicht van den vrager. Rood waren de randen om diens oogen.

De burger verbleekte; hij riep een vloek en keerde zich af, vol hinder en argwaan.

Verlaine wachtte hem bij een lantaarn als een hond zijn meester. De nerveus wankele stemming van den jongen vreemdeling vatte ontroering om deze aanhankelijkheid. Hij bezag het gelaat van zijn geleider: de schedel hield in een gebalde vuist alle driften, en de oogen onder dit verwulf hadden de blik van een verongelijkt kind. Dorstig zocht hij deze behoeftigheid; niemand was hem nog zóó tegengekomen. Rimbaud was zich bewust, dat hij naar de laatste bloem op de wereld: den mensch keek, en zóó vervuld van pijn en zoo gekweld was zijn blik, dat Verlaine de oogen afwendde. Toen liet ook Rimbaud van dit doelloos bedelen voor de poort van het Mysterie af.

Onthutst door het onverwacht intermezzo eerst met den burger, dat hij niet begreep, daarna door deze blik, die een woord langde voor eigen nieuw geheim, zweeg nu Verlaine.

De avond vond hen in den salon der litteratoren. Hier deden melodietjes opgeld, die bevangen harten vonden. Rimbaud die de koude des nachts in het veld kende, had het vuur opgezocht en warmde zich. Hij keek zich zat aan de blinkende facetten van de glazen prisma's aan alle lampen; toen dronk hij de troost van een interval, van een liedje in een speeldoos. Als een frêle meisje danste het melodietje in de kamer.

[p. 218]

Hij hoopte. Hij hoopte, dat een van hen, die daar met hem waren, de last van zijn schouder zou kunnen meedragen. Dat het gebaar, de blik, de stem van een van hen versch mocht zijn, omdat hij zich zelf zonder kronkels, en de wereld naakt en waar zag. Dat er een van hen met witte hals en zwarte rok voor hem gingen, mocht weten van het Niet, waarboven de mensch de koorddanser is. Wist iemand een reden, voor de glimlach waarmee ze grinnikten tegen den afgrond? Wie?

Men praatte. Men las zijn verzen. Men buitte zijn emoties uit; vermaakte zich met de verwarringen van zijn hart, neep, streelde en plaagde het eigen tot het niet meer spartelde.

Een markies, die beroemd was, sprak van zijn ziekte. Hij had zich tegen zijn verwachting hersteld; tegen zijn wil had hij het langwijlige spel hervat; maar hij was desondanks verheugd, dat zijn kwaal niet de gevreesde kanker bleek.

Men verlangde van Rimbaud, dat hij zijn nieuwe verzen zou lezen, dat hij zijn meening zou zeggen over de huidige litteratuur; dat hij het gericht zou houden over hen allen.

Hij trad in den kring. Hij zoog den adem in; hij had een laatste behagen in de functies van zijn lichaam, de wel van zijn bloed, de zachtheid van zijn kleeding. Toen brak hij los in zulk een hoonen van hun God lasterend leven, dat men verstomde.