Optima. Jaargang 2

[p. 4]

Herman Koch
Aan de grens

Ina in een weiland met grote klonters aangekoekte modder aan haar rubberlaarzen.

Ina op het strand tussen verbrokkelde betonnen resten van opgeblazen bunkers.

Ina in de dorpswinkel met boodschappentassen.

Ina onder de douche: door het raampje linksboven valt het zonlicht schuin in op het zeepbakje.

Wil die haar wenkbrauwen fronst bij het schillen van aardappels.

Wil die haar wenkbrauwen fronst bij het ontwaken.

Wil die in de spiegel boven de wasbak kijkt en haar wenkbrauwen fronst.

(Wil die haar wenkbrauwen fronst in een zonovergoten rijwielstalling, zes jaar geleden.)

Erna helpt de boer bij het voeren van de beesten.

Erna draagt emmers naar de pomp en vult ze met water.

Erna helpt Ina en Wil met het schillen van aardappels.

Ina helpt Erna met het schrijven van een ansichtkaart naar huis.

Ina en Wil wandelen met Erna over een brede laan. Er-

[p. 5]

na loopt vooruit en plukt boterbloemen, paardebloemen, margrieten, dovenetels en weegbree. In de verte, boven de dijk, cirkelen meeuwen.

Erna is blijven staan en laat een fleurig boeket van bloemen zien.

Thuis zetten we ze in een vaas, zegt Ina.

Erna staart een ogenblik naar de bloemen, dan drukt zij ze tegen zich aan, drukt het boeket plat.

Zo maak je ze stuk, zegt Ina en pakt het boeket af.

Achter de dijk klinkt het getoeter van een boot. De meeuwen krijsen en duiken naar beneden. Aan de waslijn bij een boerderij wapperen kussenslopen in de wind.

In een vaas, zegt Erna.

Ina, Wil en Erna op een schilderijententoonstelling in de stad. Er zijn hele oude en hele nieuwe schilderijen. Er is een schilderij dat De Verlossing heet en dat van de parketvloer tot aan het plafond reikt.

Daar heb je een ladder voor nodig om dat te schilderen, zegt Erna.

Ze staan voor een oud schilderij waarop een echtpaar is afgebeeld. Wil wijst naar de brandende kaars in de boven het echtpaar hangende kroonluchter.

De kaars brandt, terwijl het dag is. Bovendien is zij naar de raamzijde toegekeerd: dat symboliseert de aanwezigheid van God. De mandarijnen in de vensterbank symboliseren de reinheid. De hond, die aan de voeten van het echtpaar ligt, symboliseert de trouw. De man heeft zijn schoenen uit: dat symboliseert de nederigheid.

Symboliseren de kleuren achtereenvolgens hartstocht, rijkdom en reinheid, zegt Wil, de kleuren van het beddegoed...

[p. 6]

Ina en Erna staan voor een toonbank met ansichtkaarten. Erna wil er een hebben met een reproduktie van het schilderij De Verlossing, hoewel dit er door zijn ongelukkige vierkante vorm maar ten dele op staat afgebeeld. Wil voegt zich bij hen.

Het was een dia, zegt ze.

Wat?

Een dia. Dat schilderij waar we voor stonden.

Dat echtpaar? Een dia?

Met een soort lamp er achter. Het was niet echt. Een dia van het echte schilderij.

Ina en Wil kopen allebei een ansichtkaart met een drieluik: Het Laatste Oordeel. Door de enorme verkleining van het origineel zijn de details onduidelijk.

Ina en Wil laten zich, met Erna op de bok, fotograferen voor een rijtuig. Overal beieren de klokketorens. In de kanalen zijn open motorsloepen met lachende mensen erin.

Het magisch oog ziet alles, zegt de fotograaf.

Wil maakt met Erna een rondvaart langs de historische gebouwen. Ina zit op een terras en drinkt bier. Een jongeman stapt van zijn glanzend zwarte motorfiets en knipoogt naar haar.

Ina en de jongeman drinken nog meer bier. Dan ziet Ina Wil langs de terrassen lopen en zoekend rondkijken. Erna heeft een zak frites in haar hand.

Dit is Ted, zegt Ina, wanneer ze uiteindelijk voor het tafeltje zijn blijven staan.

Die avond gaat Ina naar bed met Ted. Ted is parachutespringer. Een paar weken geleden is de parachute van een vriend van Ted niet opengegaan, en deze is toen met

[p. 7]

zijn hoofd op een container gevallen die ergens in een buitenwijk op het trottoir stond opgesteld.

Het eigenlijke moment waarop je in de diepte springt is met geen pen te beschrijven, zegt Ted.

Ina en Ted roken sigaretten in bed. Ted probeert Ina het gevoel uit te leggen wat je hebt als je met een motorfiets heel hard over een weg rijdt. Daarna vertelt hij iets onprettigs over een vriend die ook een motorfiets had.

Zelf was ik één keer straalbezopen, maar dat doe ik nóóit meer.

Het is nacht. Ergens ver verwijderd in het donkere land klinkt de claxon van een auto. Ina ligt in bed en staart in de donkere kamer. Achter de houten wanden ritselen muizen. Achter de houten wanden ligt Wil te hoesten.

Wil hoest in bed. Hoog in de boomtoppen schreeuwt klagelijk en dof een uil: langvervlogen boodschapper van geboorte en dood, nu onschadelijke nachtvogel. Wil loopt naar de kraan, drinkt een glas water en drukt haar gezicht tegen het keukenraam. Door het maanlicht is het gras wit.

Brrr, zegt Wil en kruipt snel weer in bed.

Ina en Wil wandelen op het strand, het gedeelte met mul zand. Erna wandelt dicht bij de golven, het gedeelte met hard zand. Op het prachtige zandstrand, dat zijn faam dankt aan zijn uitgestrektheid, vonden in vroeger tijden talrijke haaien en dolfijnen hun laatste rustplaats.

Ina zegt: Ik denk wel eens, ik wou dat ik langdurig ziek werd, een heel jaar in bed liggen.

Erna komt aanrennen. Erna heeft een haaietand gevonden. Erna houdt haar hand met de haaietand omhoog, eerst voor de neus van Ina, dan voor de neus van

[p. 8]

Wil. Wil zegt iets wat in het geraas van de wind en de golven verloren gaat.

Aan een ketting, brult Wil, om je ha-hals!

In het bos achter de duinen horen ze plotseling hondegeblaf. Op het aangrenzend parkeerterrein staan auto's met aanhangwagens. Zowel op de portierraampjes van de auto's als op de aanhangwagens zijn stickers geplakt, waarop grote harige hondekoppen staan afgebeeld.

Tussen de bomen lopen mannen heen en weer. Ze hebben dikke jassen aan en schreeuwen bevelen. De honden springen tegen hen op en bijten zich in hun polsen vast.

Een van de mannen opent de achterdeurtjes van een aanhangwagen. Twee honden komen kwijlend en grommend naar buiten. Ze rukken aan hun kettingen en beginnen luid te blaffen zodra ze Ina, Wil en Erna in het oog krijgen.

Ja, zegt de man, ze zijn niet ongevaarlijk, maar deze honden zijn mijn lust en mijn leven!

Enkele dagen geleden had hij een soortgelijke hond aan de grenspolitie verkocht. De mannen van de grenspolitie hadden eerst getest of het dier wel schietvast was door in zijn nabijheid tientallen schoten af te vuren. Daarna hadden ze hem in de kofferruimte van hun auto opgesloten. Het paaltje met het touw, dat om de nek van de hond was bevestigd, lieten ze naar buiten hangen. Zo konden ze na aankomst eerst het paaltje in de grond slaan, alvorens de kofferruimte te openen.

Ze lopen over een verlaten boulevard. Aan de linkerkant ligt de zee, aan de rechterkant staan kolossale villa's met gesloten blinden. Desondanks zien ze tussen het hoog

[p. 9]

opgeschoten gras van de tuinen regelmatig bordjes met afbeeldingen van honden, en daarnaast het opschrift: hier waak ik. betreden op eigen risico!

Nu voert hun weg door het vogelreservaat. De verschillende vogelsoorten, die hier op hun lange trekvluchten naar alle delen van de wereld zijn neergestreken, drijven versuft in de smalle slootjes. Erna achtervolgt een paar konijnen die zich traag, als met tegenzin, uit de voeten maken.

Wat is het hier stil, zegt Wil.

Bij een bosje ligt een man te slapen. Hij is gehuld in een grijze overall, die op verscheidene plaatsen is gescheurd en onder de zwarte vegen zit. Vermoeid richten ze hun schreden in de richting van de vuurtoren.

Het is donker. De witte stralenbundels van de vuurtoren zwiepen over het pad.

Hoeveel kost een vuurtoren? vraagt Erna.

Ik weet niet of we zo wel goed lopen, zegt Wil.

Ze bereiken een geasfalteerde weg en slaan op goed geluk rechtsaf. Dan zijn in de verte de vertrouwde lichtjes van de kerncentrale te zien. Na verloop van tijd komt ook het metershoge hek van de centrale in zicht. Nu hoeven ze alleen nog maar het hek te volgen dat hen als vanzelf tot aan de eerste huizen van het dorp brengt.

Ze zijn al vlakbij huis, wanneer ze de geüniformeerde agenten van de grenspolitie midden op de weg zien staan. Ze richten hun zaklantaarns op de gezichten van Ina, Wil en Erna en vragen naar hun papieren. Een agent houdt een hond aan de leiband.

Mag ik de hond aaien? vraagt Erna.

De mannen lachen, gaan op hun hurken zitten en ma-

[p. 10]

ken grapjes, terwijl een van hen de papieren doorbladert.

Ina en Wil kijken elkaar aan. Nog even blijven de agenten staan. Ze blazen in hun handen en stampen met hun zware laarzen op de grond. Dan verwijderen ze zich langzaam in de richting van het vogelreservaat.

Ina ligt in bed. Vanuit de verte dringt vaag het blaffen van een hond tot haar door. Ook klinken er een paar scherpe knallen.

Daarna wordt het stil. In de kamer is nu alleen nog de regelmatige ademhaling van Erna te horen.

Ina en Wil zitten in de tuin. Ze hebben zonnebrillen op. Erna maakt een tekening aan een witte ijzeren tafel.

Ik heb zin om iets te lezen, zegt Wil.

Erna loopt naar binnen en komt terug met een kleurig boek in haar hand.

Voorlezen.

Wil leest een verhaal voor over een beer die een lekkage in een kelder veroorzaakt.

Laten we vanavond vlees roosteren, zegt Ina als het uit is. Op een open vuur.

Wil maakt een ondiepe kuil in de grond. Ina vlecht van ijzerdraad een rooster. Met een krant wakkeren ze het vuur aan.

Ina, Wil en Erna eten stokjes met vlees. De zon staat nog laag boven de horizon, wanneer het vuur al langzaam begint te doven. Ina neuriet zachtjes voor zich heen: Come in, come out of the rain. In de lucht is de uiteengewaaide streep van een vliegtuig te zien.

Erna zingt liedjes die ze op school ook zingt. Ze steunt

[p. 11]

op haar elleboog en legt bosjes droog gras op de gloeiende kooltjes.

Een mooie avond, zegt Wil.

Erna zingt nog meer liedjes. Erna maakt een koprol in het gras. Erna bootst een wind na op de rug van haar hand. Erna roept: Pak me dan, als je kan!

Ina en Wil rennen ieder een andere kant op, om het huis. Aan de achterzijde, bij een hoek, botsen ze tegen elkaar op. Ze lachen. Ina gaat op haar hurken zitten, Wil op haar rug liggen, van het lachen. Tranen lopen over de wangen van Ina en Wil als Erna aan komt lopen.

Waarom lachen jullie zo?

Ina, Wil en Erna drinken warme melk. Buiten hangt de rode gloed van het nasmeulende vuur. Ze ruiken de lucht van de rook die aan hun kleren hangt.

Een verhaal, zegt Erna.

Maar als Ina begint te vertellen over een hond die alleen was en die het koud had en in de verte een vuur zag en zachtjes jankte van de honger en over zijn hele lichaam rilde en verdrietig was, is Erna al op haar stoel in slaap gevallen.