Onze Stam. Jaargang 1908

[p. 45]

Kronijk en Boekbeoordeelingen.

Een teeken des tijds. -

De firma Garnier Frères, reeds zoo gunstig bekend door de door haar uitgegeven woorddictionnaires voor vreemde talen, zal haar stel woordenboeken aanvullen met een Eng.-Nederl. en Ned.-Eng. woordenboek.

De uitvoering hiervan is opgedragen aan onzen medewerker Joh. Kesler, leeraar in Eng. taal aan 't gemeentelijk Athenaeum te St. Gillis.

Bibliographische nota's.

Handelingen van het tiende Vlaamsch natuur- en geneeskundig congres. - 2 deelen.

Eerste deel (niet in den handel) bevat de mededeelingen over natuurwetenschappen en de prachtige openbare voordracht van Prof. De Bruyne over de plantenbiologie onzer Vlaamsche duinen.

Het tweede deel bevat de mededeelingen over geneeskunde.

De twee deelen behelzen in de vijftig verhandelingen en leveren een sprekend bewijs voor de leefkracht der Vlaamsche natuur- en geneeskundige congressen.

P.

Bibliographie van den Vlaamschen Taalstrijd, door Th. Coopman en Jan Broeckaert.

Van dit standaardwerk, dat eene goudmijn voor de geschiedenis der Vlaamsche Beweging is, is verschenen het vierde deel, bevattende alles wat voor of tegen den Vlaamschen taalstrijd geschreven is, gedurende de jaren 1861-1867.

Middelnederlandsche Gedichten en Fragmenten, uitgegeven door Nap, de Pauw,

Het tweede deel wereldlijke gedichten bevat o.m. nieuwe fragmenten van Maerlant's Rijmbijbel, een fragment uit de Rijmkronijk van Melis Stoke en een ander uit de werken van Lodewijk van Velthem.

P.

Potgieter.

Trots het graf dat U omsluit,
Nog gebiedt Uw geest: vooruit!
(Potgieter).

Met het hierbovenstaand opschrift is de volgende circulaire verzonden:

‘Behoort dankbare herinnering van groote voorgangers tot de plichten van een volk, dan mag de 27^e Juni van het jaar 1908 niet onopgemerkt voorbijgaan. Op dien dag immers zal een eeuw verloopen zijn, sedert de geboorte van Everhardus Johannes Potgieter.

Zwollenaar geboren, Amsterdammer geworden, is hij een der beste vaderlanders geweest, die de negentiende eeuw heeft gezien. Kunstenaar met het woord als weinigen, heeft hij, dienaar der schoonheid, zijne groote gaven dienstbaar gemaakt tevens aan de ontwikkeling van zijn volk, dat hij lief had. Als dichter, als prozaschrijver en als criticus heeft hij getracht het geestelijk leven van zijn tijd op hooger banen te brengen en ons een aantal letterkundige werken nagelaten, die gerekend worden tot het beste onzer negentiend'eeuwsche literatuur.

Anders dan aan zooveel schrijvers

[p. 46]

zijner dagen is hem nooit eenige openbare hulde bewezen; op het nageslacht, dat hem blijft erkennen als een edel kunstenaar, rust de plicht hem een hulde te brengen, waarvoor de tijd rijp schijnt.

Eene commissie heeft zich gevormd met het doel, de gelden bijeen te brengen, noodig voor het bekostigen en oprichten van een borstbeeld van Potgieter in zijn geboorteplaats Zwolle. De commissie richt zich bij dezen tot allen, die iets gevoelen voor een bescheiden hulde aan dezen bescheiden maar grooten kunstenaar, om haar te steunen in haar pogen. Mogen velen hunner door een grooter of kleiner geldelijke bijdrage aan dezen oproep gehoor geven.’

De commissie bestaat uit de hh.: Mr. I.A. van Roijen, Burgemeester van Zwolle, eerevoorzitter; Prof. Dr. G. Kalff, Leiden, Voorzitter; Mr. E. van Ketwich Verschuur, Zwolle, Secretaris-Penningmeester; Mr. W.F.E. Baron van Aerssen Beijeren van Voshol, Zwolle; K.J.L. Alberdingk Thijm, Baarn; J.H. Groenewegen, Amsterdam; Mr. J.N. van Hall, Amsterdam; Dr. F. Buitenrust Hettema, Zwolle; Gédéon Busken Huet, Parijs; Willem Kloos, 's Gravenhage; F.G. von Pesch, Zwolle; Mr. H.P.G. Quack, Amsterdam; Mr. J.C. de Vries, Amsterdam en Mr. A.R. Zimmerman, Rotterdam.

Bijdragen aan Mr. van Ketwich Verschuur.

Onder-Kommissaris voor 'nen Nacht,

blijspel in 1 bedrijf, door Th. De Croix. - Rousselare, drukkerij A. Deraedt-Verhoye, 1907.

Deze brochuur is n^r 23 van de tooneelbibliotheek, uitgegeven door den drukker van ‘Onze Stam’. Schrijver, te Thielt woonachtig, is een man die wél zin heeft voor het tooneel, aanleg voor 't comisch vak.

Het tooneel verbeeldt een kommissariaat van policie: links een lessenaar, waarop schrijfgerief en boeken. Deur in den achtergrond, die uitgeeft op de policiewacht. Rechts, twee of meer stoelen.

Hendrik Mortelmans, kantoorbediende, vervangt den onder kommissaris en maakt aldus kennis met enkele min of meer belangwekkende klanten. Daar komt evenwel ook Jan Knol, de fruitkoopman, die eene aanklacht wil neerleggen tegen een aanvaller, welken hij niet kent. Deze aanval gebeurde, ter gelegenheid van een dansfeest, in het Casino. 't Slachtoffer herinnert zich echter den naam van den aanvaller niet; hij loopt zijne vrouw halen, die vóór 't bureel is blijven praten. Middelerwijl, komt de wezenlijke kommissaris terug, die met de dochter van Jan Knol had geflikkerd en daarom juist den kantoorbediende Frans Pluck had gevraagd, te willen zijn in zijn plaats: ‘Onder Kommissaris voor 'nen nacht.’ Maar het blijkt, dat de fruitverkoopster nu juist geen malsche uitdrukkingen bezigde jegens de policie, toen deze haar wilde dietsch maken, dat heur dochter reeds vertrokken was met haren vrijer ‘in den donkeren.’ Daarom ook loopt ze groot gevaar, zelf vervolgd te worden. De onderkommissaris wil alles blauw-blauw laten, indien Jan Knol hem zijne dochter ten huwelijke belooft. Het strijd-

[p. 47]

lustig koppel stemt er in toe, om door den hofmakenden kommissaris niet te worden vervolgd, die met zijne liefde zijne vervolging zou weten op te warmen. En all's well that ends well, om met den ouden Will te spreken.

Het stuksken is in eene vrij goede taal geschreven, ademt losheid en zwier en behaalde reeds veel bijval, bij de opvoering.

We wenschen den Schrijver geluk en hopen, dat hij zijn talent nog verder zal benuttigen. Enkel vermijde hij te drollige namen bij zijn personen; het spel en de karakterontleding stempelen beter een personaadje dan alle, zelfs goed gekozen benamingen.

Nogmaals heil den Schrijver! Vooruit is de weg!

F.V.

Bij den Fotograaf,

blijspel in èén bedrijf, door Eugeen Deraedt. N^r 25. Tooneelbibliotheek. - Druk Deraedt-Verhoye, Rousselare, 1907.

Er is wel eene zekere gelijkenis in het aangewende middel en voorgestelde midden, tusschen dit spel en het voorgaande. Evenals in een kommissariaat, gaan ook door de werkplaats van een lichtteekenaar, allerlei personen, die den Schrijver baten bij 't bekomen van de kostelijkste effekten. Onder degenen, welke verlangen hun portret gemaakt te worden, is een paar, namelijk de soldaat Miel en zijn liefke Emilie, die elkaar beminnen ‘van vóór (ze) geboren werden.’ De klanten van den photograaf willen evenwel niet altijd gezien worden, en zoo wordt de koddige koster Deodatus in dezelfde kamer gestopt als Miei's toekomstige schoonmama. Daar zijn ook nog een paar maatschappijen, die in groep wenschten getrokken te worden en zeer zonderlinge voorwaarden stellen. Het geheel loopt af naar hartewensch: Miel en Emilietje mogen trouwen, en de koster, vader van een talrijk huisgezin, die krachtig werkte voor 't nageslacht, geeft het slotwoord onder vorm van een plechtig Deo gratias.

De Deraedt's zijn te Rousselare en zelfs heel Vlaanderen door gekend als beste tooneelliefhebbers. Hoe kan het anders, of de eene broer, Alfons, drukt volgaarne tooneelstukken, speelt ze graag, en de andere broeder, Eugeen, droomt wel eens, bij 't sierlijk haarkappen en 't voorstellen van koppen, aan 't maken van een oorspronkelijk stuk.

In Deraedt's werk zit vooral een ongemeene voorstellingskracht van personen en groepen. Er is ook wel eene onloochenbare geestigheid in, vele woordenwisselingen die, zonder daarom juist altijd zoo bijzonder fijn te zijn, onweerstaanbaar kittelachtig werkt en den bijval verzekert.

Ik herinner mij de gebr. Deraedt te hebben zien optreden, in de beste voorwaarden; ik herinner me zelfs vader August Deraedt te hebben zien spelen, toen ik nog Rousselare bewoonde, waar de kunst van Albrecht Rodenbach druk beoefend blijft en te dien tijde reeds goede spelers telde.

In zulk een midden zijn de Deraedt's opgegroeid.

In volgende afleveringen, zal nog meer op hun werk worden gewezen.

F.V.