Onze Kunst. Jaargang 22

[p. 212]

Kunstberichten van onze eigen correspondenten

Tentoonstellingen

Parijs

In ‘Nouvel essor’. - de vlaamsche graveurs van de groep ‘lumiere’.

- De kunstzaal ‘Nouvel Essor’, rue des Saints-Pères, biedt aan de graveurs een bescheiden gastvrijheid, aan de wandelaars van den linkeroever, die prentenliefhebbers zijn, een gelegenheid om Laboureur met Marie Laurencin, Goërg met Le Breton, Galanis met Morin-Jean te vergelijken. Ziedaar de voornaamste waarden van haar portefeuille.

In de maand November bracht een kleine tentoonstelling van Hollandsche houtsnijders tegenover elkaar Eekmann en Fokko Mees, D. Nijland en Veldheer, enz. Wij meenen dat vele van die volmaakte techniekers veel te danken hebben aan George Minne (die van de illustraties voor ‘Les villages illusoires’) en aan Franz Masereel.

Zelfde opmerking voor sommige Vlamingen van de groep ‘Lumière’, die ‘Nouvel Essor’ heden ontvangt. Er bestaat dus, in Holland en in België, een schitterende ‘school’ van graveurs die, - opmerkenswaardig feit - slechts toevallig den invloed van de rijke, Fransche school hebben ondergaan.

Maar bij de richting Minne-Masereel, voegt zich in Vlaanderen de richting Ensor - De Bruycker. De meester van Oostende is te Parijs slechts vertegenwoordigd door een exemplaar van zijn Tooneelen uit het Leven van Christus, doch het is genoeg om ons de fijnheid, de geestigheid, de bekoorlijkheid en de zenuwachtigheid in de minste teekening van den uitnemenden kolorist te herinneren. De Parijzenaars, die Ensor niet goed kennen, hadden kunnen wenschen dat men wat meer nadruk op zijn talent zou hebben gelegd.

Masereel heeft slechts twee gravuren. Het geeft niet: we kennen hem beter. Jules de Bruycker daarentegen, is heel goed vertegenwoordigd: het Gravenkasteel, het Huis Palfijn, de Schouwburg, en zijn typen van oude kwezelaars.

Verder is het Joris Minne die de aandacht trekt. Een zeer verstandig kunstenaar. Vindingrijk en zeker van zijn stijl, vermengt hij in zijn werk noordelijke en Fransche elementen. Hij hanteert de graveerstift, zooals Laboureur (Synthese van Antwerpen) en bevolkt zijn kleine samenstellingen met silhouetten, sterk gelijkend op die van Ensor (Kermis). Wat betreft zijn groote houtsneden (De Jager, de Onderwijzer, de Torens) zij onderscheiden zich door het stoutmoedig evenwicht van de plans, de schoone beweging van de arabesken, het relief, bekomen door sterke tegenstellingen van open witte en breede zwarte vlakken.

Al de overigen zijn slechts houtsnijders. De grijsaards en de jonge meisjes van Moreels hebben spieren als gevilden. De vrouwelijke figuren van Jan Cantré lijken op die, welke Rik Wouters schilderde: zelfde van boven geziene perspectief en zelfde afgeronde gebaren.

Van Straten bezoekt vaak de bars, en uit veel wildheid ontstaat een indruk van ordelijkheid. Een meer statieke orde heerscht in het werk van Lallemand en van Charles Counhaye. Deze laatsten behandelen eenvoudige onderwerpen, zon-

[p. 213]

JAN CANTRÉ: Herfst (houtsnede).

[p. 214]

JORIS MINNE: I andschap (houtsnede).

[p. 215]

der figuren. Counhaye, die niets Vlaamsch heeft, als ik me niet vergis, lost vraagstukken op, stapelt boeken op elkaar, roept een haven voor den geest op, zooals André Lhote het doen zou.

Het geheel ziet er heel goed uit. Dat men dus niet meer herhale: ‘de Vlamingen zijn alleen maar ‘schilders’.

Paul Fierens.

Boeken & Tijdschriften

La renaissance de l'art Français et des industries de luxe.

- In het Julinummer van 1924 besprak Paul Fierens in zijn Brief uit België, de herinrichting van het Modern Museum te Brussel, dat hij ‘een nieuw museum en een modelmuseum’ noemt. Indien de kunstwerken er beter dan vroeger tot hun recht komen, indien het Brusselsche museum meer dan vroeger een treffend beeld geeft van onze hedendaagsche Belgische kunstevolutie, dan komt de eer daarvan vooral toe aan den heer Arthur Laes, secretaris van het Museum, en schrijver van een uitmuntenden gids.

De heer F. de Mély behandelt in het Augustusnummer eenige ‘primitieve’ werken in het Louvre-museum, waarop hij, terecht of ten onrechte, meent handteekeningen der schilders te hebben ontdekt. Hij gelooft niet aan de naamlooze onpersoonlijkheid van den Middeleeuwschen kunstenaar. Maar als we nagaan wie hij als zoodanig wil doen doorgaan, dan stellen we vast dat zij alreeds behooren, grootendeels althans, tot de periode van het ontluikend individualism, nl. de xv^e eeuw. Toch zijn de ontdekkingen van den heer de Mély het aanstippen waard. De initialen HB, HR, IM, die hij op de Marteling van St-Denijs van Malweel in het Louvre opmerkte, weet hij te ontcijferen als die van Jan Malweel (IM), Henri Bellechose (HB) die het werk na Malweel's dood voltooide, Herman Rust (HR) degene die de achtergronden verguldde. - Op de Kruisiging die onder den naam van ‘le retable du Parlement’ in 1904 in het Louvre kwam, las de heer de Mély een opschrift dat hij ontcijferde als Caesbrut, een naam die met de variante van Cazembrot herhaaldelijk voorkomt in de registers der Brugsche schildersgilde van 1459 tot 1500. Op gothische tapijtkartons in hetzelfde museum meent de heer de Mély de naamletters IR en ROEM te lezen als de handteekening van den Brusselschen meester Jan van Rome die in 1505 het Getijdenboek van de Prinses de Croy (verz. d'Arenberg, Brussel) met miniaturen versierde. Het altaarblad van Braque door Rogier van der Weyden, is volgens schrijver door den meester onderteekend in de hebreeuwsche letters die te lezen staan op het hoofddeksel van Magdalena Zin malacha khala Wiyden (bede), te vertalen als volgt: ‘Weyden heeft zijn schilderwerk uitgevoerd’. De Herderlijke Onderrichting die in het Louvre aan een naamloozen Vlaming wordt toegeschreven, heeft wel een Vlaamschen stijl, maar de heer de Mély leest er Apelli Vetali, hetgeen hem, wel wat driest, doet besluiten tot een Italiaanschen oorsprong. We kunnen hem ook niet volgen in zijn gewaagde poging om Het Leven van de H. Ursula in het Louvre, een waarschijnlijk zeer vroeg xvi^e-eeuwsch Vlaamsch werk, dat de letters Galo draagt op den rand van een kleed, toe te schrijven aan ... Philips Galle, den xvi^e-eeuwschen Antwerpschen plaatsnijder. Omdat er in den boom op de Narrenschuit van Jeroen Bosch in het Louvre een uil te zien is, gaat de heer de Mély suggereeren dat een uil voorkomende in een randversiering van het Nederlandsch handschrift I der ‘Bibliothèque Nationale’ het handteeken van Bosch zou zijn. Men ziet het, de beweringen van den geleerden vorscher zijn niet altijd onaanvechtbaar. Maar het verwondert toch te moeten vernemen dat twee werken van Colijn de Coter, een Drievuldigheid en de Drie Maria's nog steeds niet in den catalogus van het Louvre onder den naam van den Brusselschen meester staan vermeld, ofschoon ze beiden, zegt de heer de Mély, de volle en onbetwijfelbare handteekening dragen: Collin de Coter pincit me in Brabancia Brvselle.

In het Septembernummer bespreekt de heer Arsène Alexandre de kunstschatten van Zoutleeuw.

Een hoogst belangrijke studie wijdde de heer Paul Rolland aan de Doorniksche

[p. 216]

doopvonten, die in de xi^e en de xii^e eeuw over heel West-Europa geëxporteerd werden. Over deze werkwaardige kunstindustrie geeft onze jonge geleerde landgenoot talrijke onuitgegeven bijzonderheden.

L'Eroica

(Milaan) publiceert van den heer Sander Pierron een uitvoerige en prachtig met oorspronkelijke houtsneden geïllustreerde studie over de Belgische houtgravuur.

Der Cicerone

van Juli 1924 (n^r 15) bracht ons van Wilhelm Molsdorf een nota, waarin hij tracht te bewijzen dat Memling's Kruisdraging in de Passie te Turijn zou gecopiëerd zijn naar Schongauer's beroemde kopergravure. De argumentatie is alles behalve overtuigend.

Tengevolge van onvoorziene omstandigheden moest de kroniek der Brusselsche tentoonstellingen verschoven worden tot het Juli-nr.