Onze Eeuw. Jaargang 17

[p. 317]

Leestafel.

Pierre Kemp. De Bruid der Onbekende Zee en andere gedichten. Maastricht. Maastrichtsche Boek en Handelsdrukkerij.

Het schijnt dat in de poëzie van dezen zuidelijken dichter eene eigenaardige suggestieve kracht ligt: de serie uittreksels uit aankondigingen van zijn eerste publicatie (‘Het wondere lied’) geeft met merkwaardige eenstemmigheid een bewonderenden weerklank van den muzikalen toon dezer Limburgsche verzen. Toch geloof ik niet dat Kemp's poëzie voor iederen lezer en op iederen tijd in de zelfde mate genietbaar is. Zij moet in de eerste plaats welkom zijn aan hen, die bij eigen droomend staren over de zwijgende nachtzee, bij eigen mijmerend gaan langs de paden van het woud in den maannacht, zich gaarne laten meevoeren door de onstuimige verbeelding van een gids die in hooge mate de gave van het ‘tweede gezicht’ bezit. Immers hierin ligt, dunkt mij een van de eigenaardigste karaktertrekken van Kemp's onvervalschte romantiek, dat zij ongezocht is en oorspronkelijk. Het is of hem inderdaad, en niet ten gevolge van een moeizaam kunstenaarsoverleg, uit de golven der zee, in de stem der wreede sfinx, in de schemering van het nachtelijk woud, de vrouwengestalten lokken en terugwijzen, troosten en straffen, die in werkelijkheid de in gedroomden vorm belichaamde openbaring zijn van zijn eigene levenservaring.

Dit ongezochte, de spontaneïteit die hem spreken doet, moet ook, indien eerste lezing zijner verzen ons koel mocht hebben gelaten van wege de overlading, den te fellen kleurenrijkdom en de uitvoerigheid van dictie, ons tot herlezing dringen. Het zal van onzen aard afhangen of die herlezing ons, zooals zij dat velen van Kemp's beoordeelaars heeft gedaan, zal doen roepen ‘om meer, méér...’, dan of wij die vraag zullen aanvullen met het verzoek ‘ja, maar dan ook minder’, d.i. minder vollen woordenstroom, minder onbeteugeldheid in de beeldspraak, minder zorgeloosheid ten opzichte van het klankeffect. Hoe echter de uitslag dezer herlezing, op welke de dichter aanspraak heeft, moge zijn, de erkenning dat zijn werk echt is en zuiver, zal er niet aan ontbreken.

K.K.

[p. 318]

Dr. H. Bavinck. De nieuwe opvoeding. - Kampen. J.H. Kok, 1917.

Een bij alle beknoptheid breed opgezet betoog, waarin principieele verschillen niet weggedoezeld, maar tegelijk allerlei vormen van samenwerking tusschen uiteenloopende richtingen open gelaten worden. Gelijk in alle geschriften van dezen auteur bekleedt breed en objectief referaat van meeningen en beginselen een ruime plaats, zoodat voor een oppervlakkigen lezer de slotsom der laatste bladzijden de ware bedoeling eerst volkomen duidelijk maakt.

De inleiding die verband zoekt tusschen de nieuwe richtingen in de opvoeding en de nieuwe toestanden die in de wereld uit dezen oorlog zullen voortkomen, en de eerste hoofdstukken over algemeene kenmerken en rasverbetering behooren wel niet direct tot de uiteenzetting der ‘nieuwe opvoeding’ maar staan toch met de uiteenzetting der empirische psychologie, der toegepaste psychologie en de schoolorganisatie in verband. De wetenschappelijke behandeling, physiologisch en psychologisch, van hoeveel belang ook, en stellig niet te verwaarloozen, leidt niet tot een paedagogiek die waarlijk den mensch vormt. Het ‘rationaliseeren van het leven’ brengt tot een stelsel van dwang waaronder geheel het leven lijdt, en met name ook de opvoeding niet tot haar recht komt, en lokt bij ieder ‘die de vrijheid mint en nog aan het bestaan van andere dingen gelooft dan welke met de handen getast of op de vingers geteld kunnen worden’ verzet uit. Hoe fel nu ook de partijen, ook ten onzent, elkander bestrijden, zoowel tusschen richtingen onderling als tusschen ‘volken en staten’ is er vrede mogelijk ‘onder volledige erkenning van elkanders recht van bestaan.’ Onze schrijver, hoezeer hij doordrongen is van het besef der belemmeringen die daaraan in den weg staan, heeft toch het geloof en den moed om tot toenadering en samenwerking te vermanen.

l.S.

H.G. Cannegieter Dzn. De Friesche beweging. Amsterdam. Uitgegeven door de Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur, 1917.

In een 14-tal schetsjes betoogt de Schrijver het goed recht der Friesche taal, en geeft hij zijne indrukken ten opzichte van verschillende personen, die zich ten opzichte der Friesche letterkunde verdienstelijk maken.

Het boekje laat zich aangenaam lezen, al is het waar dat de heer Cannegieter, in zijn ijver wel eens wat ver gaat. Bijvoorbeeld, als hij ‘heit’ (vader) een ‘echt kleinkinderwoord’ noemt. ‘Ligt

[p. 319]

- zoo vraagt hij - in dit woord “heit” met zijn zachten aanvangsmedeklinker en even zachten klinker niet een wereld van innigheid besloten?’ (bl. 61)... ‘Het is gemoedelijk zonder plat te zijn; het is hoog maar tevens vol teerheid; het laat zich uitspreken in allerlei toonaarden, en vertolkt in één simpelen lettergreep de geheele schaal der gemoedsaandoeningen van het kind’. Het zal misschien aan mij liggen, maar ik gevoel van dat alles niets.

Laat ons iets meer op den beganen grond blijven!

Dan zie ik, op bl. 38, de m.i. onjuiste bewering dat ‘Nicolaas Beets, ten opzichte van zijn Camera Obscura (zijn) jeugdliefhebberij als onmannelijk (heeft) verloochend’. Hoe komt de heer C. er aan? Ik betwijfel zeer, of hij wel la Saussaye's biografie van Beets gelezen heeft.

Ernstiger bezwaar nog heb ik tegen de tirade op bl. 47, waar, in eene nog al kreupele vergelijking van de Friezen met de Joden, gesproken wordt over samenkomsten der Friezen buiten hun gewest. ‘Dit wekt den haat van het volk waaronder zij vertoeven, meer haat nog dan spot, omdat men het niet kan verkroppen dat in onzen internationalen tijd daar gewestgenooten samenhokken, die een zoo sentimenteel gevoel van saamhoorigheid bijeen heeft gebracht. Men spot er niet mee, omdat men er een gevaar in ziet voor de volkseenheid’....

Och kom!

E.B.K.

Dr. C. Easton. Jaren van strijd. Amsterdam. Scheltema en Holkema's boekhandel, 1917.

Een mooi boek!

Dr. Easton, de voortreffelijke hoofdredacteur van Het Nieuws van den Dag, heeft 74 artikelen laten herdrukken, die hij van Juli 1914 tot Mei 1917 in zijn blad plaatste; artikelen, die m.i. geheel weergeven wat een beschaafd Nederlander heeft moeten gevoelen in den tijd toen zij geschreven werden. Het is een genot, ze te herlezen, - mogen velen zich dat genot verschaffen.

E.B.K.

Voorts zijn door de redactie ter aankondiging ontvangen de navolgende boekwerken:

A. Hulsebosch S.J. De reducties van Paraguay. Studiën voor onzen tijd XII, 3. Nijmegen. L.C.G. Malmberg, 1917.

S.F.H.J. Berkelbach van der Sprenkel. Geloof, Symbool, Middelaar. Utrecht. G.J.A. Ruys, 1917.

[p. 320]

Dr. J.A. Cramer. Gods Licht over der Menschen Wegen. Groningen. J.B. Wolters, 1917.

Prof. Mr. Paul Scholten. Recht en Liefde. Synthese III, IV. Haarlem. De Erven F. Bohn, 1917.

Dr. W. Leendertz. Levensspanning. 2e verm. druk. Amsterdam. A.H. Kruyt, 1917.

Prentice Mulford. Een niéuwe boodschap, (vertaald). Baarn. Hollandia-Drukkerij.

Frederika H. Broeksmit. Geloof. Haarlem. E. Wegelin.

A.W. IJzerman. Het ontstaan van den godsdienst. Populair wetensch. herdrukken. Amsterdam. Boekh. en uitgevers Mij. ‘Ontwikkeling’.

Justus Tal. Jood en Jodendom. Rotterdam. Brusse's uitgevers maatschappij, 1916.

T.A. van der Vlies. Jood en Christen, idem, 1915.

K. van der Maaten. Andermaal Z.E. de Oud G.-G.J.B. van Heutsz en de defensie van N.-I. 's Gravenhage. M. Nijhoff, 1917.

Rabindranath Tagore. De wassende maan (liederen van het kind) door F. van Eeden. Amsterdam. W. Versluys, 1917.

J.A. Simons-Mees. Levensstroomingen. Tooneelspel in 3 bedrijven. (Nederl. Bibliotheek), 1917.

Jo van Ammers-Küller. Roeping. Tooneelspel in 3 bedrijven. (Tooneel bibliotheek) 1917.

Dr. Henriette J.W. Salomons. Gewijde verhalen en legenden van Hindoes en Boeddhisten. Zutphen. W.J. Thieme en Cie.

J.B. van Heutsz Jr. Politieke ontwikkeling en hervormingen in Oost-Azië en de positie van Indisch Nederland in toekomstige conflicten. Met vijf kaarten. Rotterdam. W.L. en J. Brusse's Uitgevers-Maatsch. MCMXVII.

C.S. Adama van Scheltema. Naakt model. Tooneelspel in drie bedrijven. Idem.

Dr. H.C. Muller. Johan de Witt. Treurspel in drie bedrijven. Idcm. MCMXVI.

Else Berner. Aleid van Poelgeest, Bühnenskizze. Amsterdam. P.N. van Kampen en Zoon, z.j.

Nieuwe Banen (Red. Dr. A.H. de Hartog). 10de Jaarg. Amsterdam. A.H. Kruyt.

De Schakel. 2de Jaargang. No. 1. Haarlem. De Erven F. Bohn.

Het Getij. Maandschrift voor jongeren. Tweede Jaargang. No. 1 en 2. Amsterdam. H.C. Delsman.

J.P. Jacobsen. Niels Lyhne. Uit het Deensch vert. en ingeleid door Henri v. Booven. Wereldbibliotheek.

De Roman van Tristan en Isolde naar de bewerking van Joseph Bédier, vert. door Marie Loke. Tweede druk. Wereldbibliotheek.

Jaarboekje der Limburgsche Protestanten-Vereeniging voor 1917. Tilburg. C. van Tilburg.

Onze Neutraliteit, geïllustr. maandschrift No. 7, 8, 9. (1ste jaargang).

Dr. W. Leendertz. Dogma (Synthese, Derde Deel III). Haarlem. De Erven F. Bohn, 1917.

Havelock Ellis. Sexueele Opvoeding. Baarn. Hollandia-Drukkerij, 1916.

Dietsche Stemmen. (Tijdschrift voor Nederl. Stambelangen.) Jan. en Febr. 1917.

Mr. M.W.F. Treub. Oorlogstijd. Herinneringen en Indrukken. Tweede Druk. Haarlem. H.D. Tjeenk Willink en Zn. Amsterdam. Scheltema en Holkema's Boekhandel, 1917.