Ontmoeting. Jaargang 17

[p. 33]

[Ontmoeting 1963, nummer 2]

Redactioneel
Gisteren Roeping, vandaag Raam

Hoewel wij ons de aantrekkingskracht van mysterieuze slagzinnen kunnen voorstellen, willen wij ons haasten, de 4 woorden hierboven in een begrijpelijk raam te plaatsen.

Het gaat hier namelijk om een stukje geschiedenis van een collega-tijdschrift, het tijdschrift Roeping. Wij zijn niet alleen collega's, wij zijn ook buren. Als zodanig zijn wij nauwer op elkaar betrokken dan verre vrienden.

Voor diegenen onder onze lezers die door deze toelichting nog niet geholpen zijn, bevelen wij het speciale nummer van Roeping aan, dat als datum draagt april 1963 en in september van datzelfde jaar verschenen is, een nummer dat uitvoerig over het literaire tijdschrift handelt, speelse en wetenschappelijke artikelen afwisselt met herinneringen en anecdoten uit de geschiedenis van het tijdschrift in het algemeen en van Roeping in het bijzonder. Men leert Roeping dan zo kennen omstreeks haar veertigste jaar, terugblikkend in een kleurrijk verleden en niet verder blikkend dan het eerstkomend nummer, waarin de Redactie van april verschillende verrassingen belooft. De meest opvallende is dan de naamsverandering: Roeping zal voortaan Raam heten. Natuurlijk is er meer veranderd dan de naam alleen. Beide nummers, het laatste Roepingnummer en het eerste Raam zijn goed geplaatste verrassingen geweest en hebben ons tot dit Redactioneel geïnspireerd.

Allereerst een gelukwens. Roeping heeft steeds een bewonderenswaardige stabiliteit vertoond, een zekere continuïteit, waarop de plotselinge naamsverandering onmiddellijk na een jubileum alleen maar een variatie betekent. Kwalitatief zowel als kwantitatief heeft het tijdschrift zich altijd in een brabantse rondheid mogen verheugen. Daarnaast is Ontmoeting nooit meer dan een bleekneusje geweest. Onnodig dat het bleekneusje hierbij verzekert dat het altijd plezier heeft gehad in de zoveel rondere vormen van de zuidelijke buur. Men heeft wel eens gezegd dat de Rooms Katholiek - wat een naargeestige aanduiding toch - zich zoveel makkelijker in de cultuur beweegt dan de protestant-naam die de naargeestigheid ten top voert. Ach, de feiten hangen zwaar aan deze onderscheiding.

Roeping-Raam zorgt voor een paar heerlijk onorthodoxe formuleringen die nauwelijks varianten op deze eeuwenoude wijsheid mogen heten. In plaats van tegengestelde typen te zijn verspringen beide tijdschriften - afgezien van rondingen en formaat - tot verwanten, tot buren op een steenworp afstand.

De redactie motiveert de andere naam als volgt; ‘Maar Roeping is een naam zó zwaar besmet met levensbeschouwelijke bepaaldheid, dat het zoetjesaan zelfs voor een schoorsteenveger te vals ging worden, als daar onze namen onder stonden. En niet overigens, dat we alle roeping afwijzen. We geloven

[p. 34]

in roeping. Maar zonder enige nadruk en met het raam open. Het schrappen van de naam heeft ons opgelucht.’

Wij hopen met dit citaat, de nevels die voor het woord raam hingen te hebben verdreven. Raam heeft niets met kader en hollandse stevigheid te maken, niets met het bekijken in een bepaald raam, het betekent alleen openheid en frisse lucht. Het kon niet korter en klaarder dan in het woordje raam, één lettergreep met de meest open klinker van het alfabet.

Verwanten en buren voelen wij ons. Komt dat omdat wij meer dan ooit onder de zelfde hemel staan?

Een zelfde onbepaalde afkeer van levensbeschouwelijke bepaaldheid verbindt ons. Het een tijdlang liever mijden van bepaalde totaal versleten uitdrukkingen. Onmogelijk is het daar dan, ter geruststelling, aan toe te voegen: met behoud van de idee of de inhoud of de gedachte. Raam zou dan een andere betekenis hebben. Bij raam denken wij ook niet aan het glas, dat buiten wel toont maar tegelijk tegenhoudt. Raam is wat open kan en open gaat. Van buiten wordt er ook geroepen.

Een prachtige naam, die nieuwe van onze buurman. De continuïteit van vroeger is toch niet volstrekt. Het gaat niet alleen om veiligheid, om rust, om beschouwelijkheid op een afstand, een veilige afstand.

Het nieuwe nummer geeft in een keur van bijdragen de illustratie van wat de redactie onder raam en ruimte verstaat. Beschouwingen over de mythe van het schrijverschap en de kroniek over de beide laatste boeken van Hugo Claus hebben ons daarin bijzonder getroffen.

Wij hopen binnenkort terug te komen op het laatste Roeping-nummer, dat over het tijdschrift. Dat is een halve afspraak voor een toekomstige ontmoeting. Zo gaat dat tussen buren. En, afgezien van die afspraak en die ontmoeting, de ramen over en weer liggen vlak tegenover elkaar. Als het stil is, kunnen wij elkander horen.