Ontmoeting. Jaargang 13

[p. 299]

P. Ruysch van Dugteren
‘Warum weinst du?’

De kade is als een balzaal na een feest. Je danst totdat je merkt alleen te zijn, en om dat te vergeten dans je door, want je herinnert je de muziek nog zo levendig. De kade is verlaten, de schepen hebben bijna de horizon bereikt. Dadelijk zullen ze er overheen klimmen om een andere wereld binnen te gaan, als kamelen op hun weg door de woestijn. Meedogenloos als de zon scheppen zij een zonsondergang. Je ogen worden verduisterd, en je herinnert je zijn laatste woorden, ‘Warum weinst du?’

Je bent omringd door een dode, zwijgende, wereld, die onweerstaanbaar bestaat.

Je opent je ogen, en je ziet de doelloos omhoog reikende kranen, die als karkassen van dode dieren wachten op de tijd om te vergaan. En het is diezelfde tijd die je een vaart, een snelheid in je handen geeft die niet te stuiten is. Alleen de nacht met zijn oneindigheid kan hier iets aan veranderen. Maar niets, geen muren, ook de stalen wanden van de silo's niet, kunnen je ontnemen wat je je zo graag ontnomen zag. Trillend zonlicht wacht je overal. De loodsen met hun smalle schaduwen zijn teer en wankel. Ze vergaan in een week, een maand, een uur. Alleen de palmen steken overal bovenuit, ze lachen want geen mens reikt zo ver omhoog, ze zijn de koningen op aarde, en ze leven dag en nacht. Niemand weet wat er in hen omgaat, een mens laat een traan en hij is bedroefd, een boom verliest een vrucht en je kent zijn vreugde niet.

Je staat met je kleine voeten op de kade en je herinnert je zijn laatste woorden voordat zijn schip hem wegvoerde naar een onzekere horizon, een scherpe lijn die de hele wereld omspant. ‘Warum weinst du?’ heeft hij gezegd, en hij keek je aan met vragende ogen, als verwonderd over je tranen, die woorden toch overbodig maakten. Een smal lint van schuim dat langzaam oplost in de deining der golven is je enige troost. Een boot zonder zeil nam hem mee naar een volgende golftop, een volgende branding, een volgende haven. Het schip is nog zichtbaar, maar je ziet het niet. Hij zei niets meer, omdat hij je niets meer zeggen kon, en hij schonk je zijn handen en mond als troost. Je werd weer gevuld met dat geluk, met die droefheid, die zelfs de palmen niet meer konden beteugelen, zo hoog steeg het uit boven hun kronen, zo diep lag het geborgen onder hun wortels. Je hart was je eigen hart niet meer, en toch behoefde je je ogen maar te openen om zijn gezicht te zien, met het ongeduldig wachtende schip als een teken van het noodlot op de achtergrond. Het floot, en het riep met vele stemmen zijn naam.

Hij zag je aan als een verongelijkt kind en langzaam verdween hij uit je armen.

[p. 300]

Hij had willen praten, maar hij ging heen met een zucht, een vloek, en bijna een lach op zijn lippen.

Je had hem zien komen voordat hij kwam, en voordat hij ging wist je dat je hem zou verliezen aan een volgende haven, een volgend hart. Want je bouwde een droom en iedere dag en iedere nacht kwam hij de werkelijkheid meer nabij. Je was steeds weer verheugd bij een nieuwe ontdekking, en je bouwde voort. Zo groeiden zijn ogen in kleur en in diepte, hij groeide en jij werd er groter door. Zo zag je hem komen en zo zag je hem gaan. Een smalle loopplank werd tot een scheiding, en dan werd de zee de scheiding. Een meedogenloze boot van ijzer bepaalt zijn lot, zijn hartslag wordt bepaald door de golfslag die doodloopt op het strand. Hij liet je achter en je bent weer alleen met het land en het water. Je hebt een hand om mee te wuiven, maar die hand prevelt een gebed om jouw kleine gouden kruis dat schittert in de zon.

Je zag hem komen in datzelfde zonlicht toen het nacht was. Je lichaam rustte, vastbesloten de dag te vergeten, en de radio waarvan de lampen zichtbaar gloeiden zag je niet, want je had je ogen gesloten. Maar er klonk een melodie welke je hart beving. Ergens op de ronde maar zo vierkante wereld zong iemand een lied voor jou alleen. En toen bleek dat je lichaam niet rustte, want je luisterde met je hart. Je wilde een tegenstem vormen om zo een wederlied te zingen, en je stem lag in je mond, maar je kende de woorden niet. Zo vond je de nacht uit als een deel van de dag. De ritselende huiver van de palmen in de nachtelijke wind hoorde je niet meer want de melodie voerde je weg over heuvels en zelfs over de zee misschien, en je was ergens op een kade om te ontvangen, om hèm te ontvangen. Het was eenvoudig als een droom maar je hoorde de mensen en op de achtergrond zag je de zee met de verdwaalde boten. Een goedmoedig schip gestuurd door de stroom voerde hem naar je toe en je werd beschenen door het altijd aanwezige zonlicht. Je handen openden zich als bloemen en ze spraken alle talen. Toch lachte je niet, je glimlachte bevangen door vreugde, zodat je hartslag de muziek overstroomde, zodat je ontwaakte in je kleine kamer met vier wanden en een enkel raam met uitzicht op de eeuwige zee. De dag was ver. De radio zong een ander lied met dezelfde woorden en je vond tranen in je ogen, want de droom was geen droom. Je had de schepen zien komen; de jongens aan boord hadden je altijd toegelachen als ze je zagen, en dan had je teruggelachen. Zij hadden je gekust en jij had hen gekust omdat je medelijden had met hun brede schouders en hun droevige ogen. Maar je had zo lang gewacht, je was zo lang blijven wachten op zijn mond en op zijn hartslag die je een geheim zouden openbaren. En de goedmoedige, de harteloze schepen waren gekomen en gegaan, een eindeloze processie van schepen die over de wereld trok, doelloos dolend van haven tot haven. Het scheen als had alleen zijn schip jouw haven niet aangedaan. En vaker had je je hoofd in je handen genomen en je ogen geslo-

[p. 301]

ten. Je sprak dan geen woord tot jezelf, maar als je dan weer naar buiten kwam had je je oude lach weer op je gezicht. Waar je die had teruggevonden wist niemand, niemand wist dat je haar soms verloor, niemand wist dat je een droom bewaarde die je onderscheidde van het leven. Toch had je af en toe een vriend ontmoet die je een hand toestak. Hij vertelde je dan vaak de dagen, en toch was je niet eens teleurgesteld als ze hun verhalen vervolgden in lange brieven die uit vreemde landen kwamen. Mensen die opstonden bij het opgaan der zon en die van de avond geen bruiloft maakten. Maar bij het lezen van deze vreemde verhalen was je steeds weer alleen geweest, je had je hoofd weer in je handen genomen, en je had geweend. Niemand had je gevraagd met ogen of lippen, ‘Warum weinst du, kleine Tamara?’

Maar toen was hij gekomen en zijn lach was anders geweest dan de lach van de anderen. Waaraan je hem herkende wist je niet, niet aan de kleur van zijn haar of aan de diepte van zijn ogen, maar je was zomaar zonder meer gelukkig geweest. Je had hem al herkend toen de zee je nog van hem scheidde en een ogenblik had je je angst verloren, om meteen een nieuwe te vinden. De zee stond dreigend tussen jullie in, ook nog toen een smalle loopplank werd uitgelegd, en ook nog toen hij je hand in de zijne genomen had. Toen zelfs was je angst gegroeid tot een berg, maar je vreugde groeide evenzeer. Je wist op dat moment dat er een strijd gevoerd zou moeten worden, maar je stelde haar uit tot in het oneindige, want je wilde het genot van zijn handen, van zijn blik ondergaan als een tevreden kind. Alleen als hij het wonder van je handen onderging en jij je gedachten zelf moest dragen, dan kon je die angst, dan kon je het schip niet vergeten. Je kommer bracht je handen dan tot een kleiner en grootser liefde, zodat je hart bijna stilstond in het maanlicht. Maar als hij zich over je heenboog had je alle gedachten verloren en dan was je zo klein geweest dat je op handen en voeten de wereld had kunnen binnentreden.

Je had hem herkend in een oogopslag, maar je wist dat een leven niet lang genoeg was om een ander te leren kennen. Wat je had meegemaakt vergat je en je ging op je tenen staan om alles door zijn ogen te kunnen zien. Je liet hem het land achter de haven zien, en er was geen schaduw meer in de glooiing van heuvels en dalen nu zijn land om jouw schouder lag. Zo was elke dans een stil feest, je had alle gevoel voor ruimte verloren, want je wàs de ruimte. Waar je was, wist je dan niet, alleen dat je in zijn armen geborgen was en dat was goed. Het was goed, samen in de zon te zijn en de dreiging van het schip aan de kade te vergeten. Toch had je, als je even alleen was, naar een kracht gezocht zonder die te vinden, maar bij ieder weerzien had je geglimlacht als een bloem. En hij had de vreugde aangenomen die hij buiten je blik verloor, daar was je zeker van. Je had hem leren kennen als een kind en als een vader, je had hem leren kennen als je minnaar, je tegenbloed. Je ging al terugzien op gelukkige dagen terwijl er

[p. 302]

nog in het verschiet lagen, en je wist dat de strijd, de strijd die je verwachtte, al begonnen was toen je voor het eerst zijn lach had gezien, maar je bleef lachen. Zelfs toen je hem naar zijn schip bracht blééf je lachen, en je blééf lachen toen hij met je handen in de zijne bleef staan terwijl het schip floot als teken van vertrek. Hij schoof een ring om je vinger en keek ernstig, als een oud kind naar je hand, naar je gezicht. Je wist niet of hij zo ernstig keek omdat je lachte of omdat hij je eerste tranen zag, want je lachte totdat je huilde, en je huilde totdat zijn schip over de horizon verdween.