|
| |
| |
| |
Kritieken
F. Bordewijk
De aktentas
Amsterdam - Scheltema & Holkema N.V.
Een bundel van tien korte verhalen die voor het merendeel aan de lichte kant gehouden zijn, zoals de uitgever meedeelt. Het zal voor degenen die Bordewijk kennen, overbodig zijn op te merken, dat we hierbij niet aan lichtvoetigheid moeten denken. Daarvoor is Bordewijk te zeer een grimmige leeuw. Welk thema hij ook onderhanden genomen heeft, het vertoont na afloop in ieder geval de sporen van zijn nagels en meestal ook die van zijn tanden.
Toch heb ik de indruk gekregen, dat zijn tanden stroever worden. (Of bijt hij misschien minder fel toe?) Wanneer ik tenminste het laatste verhaal uit deze bundel (Leven op aarde van Willem VI) vergelijk met het verhaal ‘Sodom’ uit de bundel ‘Wingerdrank’ - en deze vergelijking kan men naar ik meen met recht maken - dan laat zijn prooi in het eerstgenoemde geval een minder gehavende en gekneusde indruk achter dan in het tweede.
Dit doet evenwel niets af aan het feit, dat u Bordewijks grootmeesterschap op iedere bladzij van deze bundel kunt proeven. Hoe de uitgever er toe komt een werk als dit in een kanarie-gele band uit te geven, is me een raadsel.
M.M.
| |
Friedrich Dürrenmatt
Griekse gezocht
Zaandijk - Heynis.
Een Griek, toonbeeld van deugd, komt in contact met een Griekse, die eveneens een toonbeeld is, maar niet bepaald van deugd, zoals hem tot zijn ontgoocheling op de dag van zijn huwelijk blijkt. Hij vlucht ontzet en verliest zijn geliefde, maar vindt haar terug. ‘De wereld is verschrikkelijk en zinloos’, zegt hem de staatspresident op wie hij in zijn ontreddering een aanslag wilde plegen. ‘De hoop, dat al deze onzin, al deze verschrikkingen, een of andere zin moeten hebben, kunnen alleen zij opbrengen die desondanks liefhebben.’ In deze woorden ligt tegelijk de zin van deze on-zinnige, maar wel geestige ‘comedie in proza van een in ons land nog lang niet genoeg bekende Zwitserse schrijver.’ Ze werd door Gerrit Kouwenaar in zeer leesbaar Nederlands vertaald.
J.M.Vr.
| |
Maxim Gorki
Uit mijn kinderjaren.
Utrecht/Antwerpen - Het Spectrum.
De herinneringen aan zijn jeugd in het Rusland van 1870-1880 zijn de schrijver zelf reeds als een wrede legende, hoeveel te sterker nog is dus die indruk bij de lezer van tegenwoordig. Hoe intens de schrijver als kind heel die wereld van onbegrijpelijkste tegenstellingen beleefde, er was tegelijk reeds dat bewuste afstand nemen en bekijken daarvan ‘Ik lag op de kachel en bekeek de vergadering van boven af; zo leken de mensen mij klein en schrikwekkend’ waaraan wij dit meesterwerk te danken hebben. Het verscheen als nr. 383 van de Prismareeks. Nederlandse bewerking van J.A. Sandfort.
I.L.
| |
Aster Berkhof
Minister Bakker.
Amsterdam - N.V. Standaard Boekhandel.
De bewogen avonturen van Zijne Excellentie Minister Bakker die geloofde als voorzitter van de Europese Verkeersunie zijn hartstochtelijke dromen in verband met de ver- | |
| |
nieuwing van de bestaande wegen en spoorsystemen tot werkelijkheid te kunnen brengen. Zijn eerste internationale spoorweg zou als langs een liniaal getrokken verrukkelijk lang en recht over de aardbol liggen. Maar het lukte niet, er kwam toch een kronkel in, want er waren stieren en kruisbogen en schimmen in monnikspij, er was een keur van Karel de Stoute en de raad van Winnetou deugde niet. Wie nieuwsgierig geworden meer wil weten zal zich kostelijk amuseren met deze humoristische fantasie die voldoende raakpunten houdt met de werkelijkheid om tevens als hekeldicht te fungeren.
I.L.
| |
Sigrid Undset
Vigdis Gunnarsdochter.
Utrecht/Antwerpen - Het Spectrum.
De vierde druk van de Nederlandse vertaling van dit reeds in 1909 verschenen werk van de grote Noorse schrijfster, die vooral beroemd werd door haar trilogie ‘Kristin Lavransdochter’, is uitgekomen als nr. 387 van de Prismareeks. Het is de sage van de wraak die een vrouw neemt op de man die haar eer heeft geroofd. De beide hoofdpersonen (tijdperk der Vikingen) zijn als twee vuurstenen, koel, trots en in zichzelf besloten, maar in het contact tussen beiden flitst het vuur. Het vuur van een hartstocht die verteert.
De taal van dit verhaal is zozeer een met het gegeven dat daarvoor hetzelfde beeld kan worden gebruikt. De uitdrukkingswijze heeft datzelfde koele, in zichzelf beslotene, als-onbewogene. Liefde en haat als de vuurslag daartussen suggererend.
De vertaling is van Henr. M.M. Ledeboer.
I.L.
| |
Go Verburg
De keerzijde.
Wageningen - Zomer & Keuning.
Korte inhoud: een braaf Nederlands burgermeisje laat zich om de een of andere reden - mogelijk omdat ze dat interessant vindt - door een vriendin koppelen aan een bijzonder intelligente negerjongen die nog maar een paar jaar uit het oerwoud vandaan is, die in New York medicijnen studeert en die ze per brief heeft leren beminnen; die echter op de trouwdag al blijk geeft eigenlijk nog een echte oerwoudeling te zijn, zodat deze veelbelovende echtvereniging na een dag of vijf alweer kapot is. En zo zie je maar weer: een neger blijft toch altijd een neger, meisjes kijkt uit. Gelukkig is de vriendin er nog om de verlatene weer aan een andere dokter te koppelen. Maar nu aan een blanke natuurlijk, die bovendien nog een beetje zendeling is.
In dit boek wordt het probleem op zo beklemmende wijze gesteld, dat men er niet meer los van komt, zegt de uitgever. En gelijk zal hij hebben. Bij mij is tenminste de ergernis over deze even bête als botte probleemstelling nog steeds niet gezakt.
J.W.V.
| |
B. Stroman
Overspeligen.
Amsterdam - Querido.
Een jonge vrouw die hij toevallig in de tram ziet is voor de schrijverzakenman Murk Pater inspiratiekiem voor een verhaal, waaraan hij in de loop van een aantal dagen voortspint. Zijn gezin en zijn zaken, waarin toch werkelijk wel dingen gebeuren die zijn aandacht vragen, liggen in die dagen bepaald niet in het centrum van zijn belangstelling, hij leeft als het ware met zijn hoofdpersoon, maar als hij de vrouw zelf - wanneer zijn verhaal al voltooid is - weer in de tram ontmoet, is hij zich dat niet eens bewust en ergert hij zich alleen maar aan haar harde en wat ordinaire stem.
Als kijk in de keuken van het schrijverschap, waarbij men het ontstaan van het verhaal in het verhaal op de voet kan volgen is het boek interessant. Maar het zou niet meer
| |
| |
dan dat zijn, als men er niet het zoveel sterker boeiende menselijk element in vond: de figuur van deze Murk Pater, levend in verschillende werelden, die zich in geen daarvan helemaal thuis voelt en die eigenlijk pas tot rust en tot zichzelf komt wanneer en voor zolang als hij alleen is met het blanke papier onder het licht van zijn lamp.
J.W.V.
| |
F.S. de Vriese Ph.D.
Fact and fiction in the autobiographical works of Selma Lagerlöf.
Assen - Van Gorcum.
Al beslaat het autobiographisch werk van Selma Lagerlöf slechts een gedeelte van haar gehele oeuvre, het vormt toch een omvangrijke stof voor een zo diepgaand onderzoek als mejuffrouw De Vriese heeft ingesteld. Het resultaat van dit onderzoek geeft de jonge doctor op een even boeiende als overzichtelijke wijze weer, zodat de verhouding tussen ‘feit’ en ‘verbeelding’ in Selma Lagerlöfs werk zeer duidelijk wordt. Dat is echter niet de enige verdienste van dit proefschrift. Het ontstaan van literatuur door het op elkaar inwerken van feit en verbeelding kan men hier op de voet volgen. Terwijl een figuur naar voren wordt gebracht, die de grote Zweedse schrijfster zelf altijd op de achtergrond heeft gehouden, tot in haar autobiographisch werk toe. Namelijk de figuur van Selma Lagerlöf zelf.
J.M.Vr.
| |
Hakon Stangerup
Danish literature in 1957,
published by the Comittee of Danish Cultural Activities Abroad.
In het zeer lezenswaardige overzicht van de Deense literatuur, dat ons ieder jaar avec les compliments de l'Ambassade Royale de Danemark bereikt, klinkt iets door van de bescheiden voldoening, welke Denen aan de dag leggen als zij buitenlanders opmerkzaam maken op Deense prestaties. Het lijkt wel of het jaar 1957 voor de Deense literatuur niet onbevredigend is geweest: verscheidene jonge auteurs hebben veelbelovend eerste werk geleverd en van de vijftigjarigen, die het vak kennen, zijn belangrijke nieuwe boeken uitgekomen. Iets van die Deense oogst is reeds in vertaling tot Nederland doorgedrongen, o.a. de tweedelige autobiografische roman van Karl Bjarnhof.
Denemarken, een land met een taalgebied half zo klein als het Nederlandse, beschermt zijn cultuur o.a. door maatregelen die de schrijvers een levensonderhoud verzekeren. Door een uitgave als deze tracht men voor het werk van de Deense schrijvers ook buiten Denemarken belangstelling te wekken. En niet zonder succes.
J.M.Vr.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd