Ontmoeting. Jaargang 12

[p. 165]

B. Nijenhuis
Het meisje en de moordenaar

Hoewel het tegen de avond liep was het nog warm in het bosje waarboven de zon heel de dag fel geschenen had. De student, die een tijdlang op zijn knieën had gelegen, turend door de struiken, legde de stengun naast zich en ging op zijn rug liggen, de handen gevouwen onder het hoofd. ‘Het is allemaal aardig bedacht, met dat vals alarm en zo zei hij lui en sceptisch, ‘maar ik moet nog zien of het iets uithaalt’.

De horlogemaker en de ingenieur gaven er geen antwoord op, maar de monteur keek fel naar de student terwijl zijn handen onwillekeurig samenkrampten om de exploder. ‘Ken jíj wete’ zei hij onvriendelijk. Schamper voegde hij er nog aan toe: ‘Hè je dat geleze in de sterren? Meneer de geleerdheid’. Toen niemand er op in ging verviel hij in een mokkend zwijgen totdat, links van hen, op het erf van het hoofdkwartier der landsvijandelijken, de honden begonnen te blaffen. De wind droeg het geluid zwak maar toch nog hoorbaar naar hun over. ‘Azzik toch zo'n kreng in m'n poten had’ gromde de monteur.

De ingenieur, op zijn zij liggend en kauwend op een afgerukt twijgje, keek even naar hem op. ‘Het zijn dieren’ zei hij zacht. ‘Ze zijn afgericht en gevaarlijk, maar je kunt een dier nu eenmaal niet haten’.

‘Zou jij die krengen dan niet kapot kenne make?’

‘Natuurlijk wel’.

‘Dat snap ik niet. Dat jij iets kapot make ken waar je de pest niet aan hep’ zei de monteur. Bijna hunkerend voegde hij er aan toe: ‘Bezorg me zo'n loeder en ik ga er van achteren in om 'em de darme levend uit z'n lijf te trekken’.

De horlogemaker, die vóór hen lag, over het land turend naar de stille weg, tweehonderd meter voor hen uit, draaide zijn hoofd even om en keek naar de monteur, maar zonder iets te zeggen. Er lag een trek van bezorgdheid op zijn gezicht, vermengd met medelijden. Hij had grijs haar. Toen hij in het verzet ging, vier jaar geleden (of was het vierduizend?) was zijn haar alleen nog maar aan de slapen iets gaan grijzen, nu was hij helemaal grijs.

‘Wou jij daar soms iets op zegge, op wat ik zei?’ vroeg de monteur bot. De horlogemaker bleef hem even aankijken, toen glimlachte hij hem toe, vriendelijk, schudde alleen maar zijn hoofd en keek weer voor zich.

‘Nou dan’ zei de monteur. Hij kon niet ouder zijn dan eenentwintig. Zijn zwart krullend haar hing ver over zijn voorhoofd.

Zonder achterom te kijken vroeg de horlogemaker aan de ingenieur: ‘Is de lading zwaar genoeg?’

De ingenieur grinnikte kort. ‘Genoeg voor een watertoren’.

[p. 166]

Ze zwegen opnieuw, onwillekeurig luisterend naar het gebas van de honden en naar het rommelen van de artillerie aan het front, veel kilometers verderop. Aan dat rommelen waren ze gewend sinds drie maanden geleden het oprukkende bevrijdende leger tot staan gebracht was. Maar ze waren niet gewend geraakt aan de verdubbelde terreur van de landsvijandelijken, de mensen van hun eigen ras, erger dan de bezetter. Nu gingen ze de landsvijandelijken van dit district opruimen. ‘Tenminste...’ dacht de horlogemaker. ‘As ze nou maar komme’ zei de monteur. Zijn handen streelden de exploder. ‘Net een fietspomp. Alleen pomp je d'r geen lucht mee, maar bloed. Bloedbrij’. Hij grijnsde en zijn stem begon te knarsen. ‘Wil je gelove dat ik 'et vrete kan?’

De student kwam overeind op zijn elleboog en zei koud: ‘Wees toch niet zo'n zwijn, man. Zal ik jou eens wat zeggen?: jij vecht niet voor het land, jij vecht omdat je een potentiële moordenaar bent’.

De blauwe ogen van de monteur begonnen bijna te lichten terwijl er een rilling over zijn wangen trok. Toen vloekte hij zacht en langzaam en begon op de student toe te kruipen. De horlogemaker draaide zich snel om, de monteur dwingend met zijn ogen. ‘Ga terug’ zei hij streng. Hij maakte een hoofdbeweging naar de student. ‘Wat hij daar zei is niet waar, maar ga terug naar je plaats’.

Toen hij teruggekropen was naar zijn plaats zei de monteur met trillende stem: ‘Jullie magge me niet meer, hè?!’

‘Wij mogen je erg graag’ zei de horlogemaker. ‘Er is niemand aan te wijzen die zoveel gedaan heeft als jij. Eergisternacht heb jij de lading nog aangebracht onder de weg daar. Je kon er niet onder komen vanuit de berm. Je moest midden op de weg werken. Je hebt drie keer gevangen gezeten. Eenmaal hebben wij je bevrijd, twee keer deed je het zelf. We hebben gezien hoe ze je gefolterd hebben. We zagen je benen. En je rug. En je voeten. Maar je hebt hun niets verteld. Je bent de dapperste van ons allen. Daarom stond ik je toe de lading tot ontploffing te brengen als het zover is’. Hij wachtte even en voegde er zachter aan toe: ‘Al had ik liever gezien dat je het niet aan me gevraagd had. Maar...’ Hij brak af want achter hem kwam de timmerman het bosje binnen, glijdend op zijn buik. Toen hij gebukt op hem toegelopen was zei hij tegen de horlogemaker: ‘Ik moest u zeggen dat ze allemaal binnen zijn’. Hij keek door de bladeren naar de boerderij waarin de landsvijandelijken hun hoofdkwartier hadden. Het dak ervan was vaag zichtbaar naast een verre groep bomen. ‘Ik moest u ook zeggen dat er een aanval op de boerderij ondernomen zal worden als ze met beide vrachtwagens uitrijden’.

‘Ik hoor het alweer’ zei de monteur. ‘Je bent weer net op tijd gekomen voor de doodkiste’.

Over het jonge gezicht van de timmerman gleed een trek van ergernis. ‘Da's de tiende keer dezelfde mop’ zei hij nors en daarop, doorgaande tegen

[p. 167]

de horlogemaker: ‘Na de aanslag moeten wij ons terugtrekken in de heuvels’. De horlogemaker knikte. ‘Nog nieuws over de geoloog?’ vroeg hij toen.

‘Gefusilleerd. Vanmorgen’.

Er viel een stilte, alleen verbroken doordat de monteur met zijn vingers op de exploder trommelde, loerend naar het dak van de boerderij. Toen zei hij fluisterend, bijna vleiend en kijkend naar het dak van de boerderij: ‘Kom maar jonges, kom nou maar. Bloedbrij.’

Zelfs achter zijn brilleglazen leken de ogen van de horlogemaker dieper weggezonken in de kassen. Tenslotte zuchtte hij, zich dwingend tot een vermoeide glimlach en kijkend naar de ingenieur en de monteur: ‘Dan zijn wij drieën alleen maar meer over van de eerste zevenentwintig’. Haast smekend vervolgde hij alleen tegen de monteur: ‘Weet je nog dat we toen al over de bevrijding spraken? Dat je wilde leren vioolspelen?’

‘Nee’ zei de monteur, ‘en dat zal je wel liege ook’.

‘Bevrijding’ zei de ingenieur peinzend, ‘is zo'n gek begrip geworden. Ik weet misschien niet eens wat ik er mee moet doen’.

‘Ik wel’ zei de monteur, ‘ik wil alle dagen biefstuk vrete met echt bier er bij en 's nachts met de meisies het bos in, alle nachte een ander meisie. En overdag (hij keek opnieuw naar de boerderij, de lippen krullend zodat zijn witte tanden schitterden) overdag ga ik die rotzakken smore, zomaar d'r strot dichtknijpe. Met me hande. En dan...’ Hij stokte, opverend op zijn knieën. Rechts van hen klonk de ontploffing van het vals alarm.

‘Nu bellen ze op naar de boerderij’ zei de timmerman. Hij keek naar de weg waaronder de lading lag. ‘Als het lukt kunnen ze met een paar minuten langskomen’. Op dat ogenblik zagen ze alle vijf het meisje.

Het meisje was, verweg, achter een schuur vandaan gekomen. Het liep argeloos en alleen in de richting waar de lading onder de weg lag.

‘Kijk daar nou’ zei de timmerman onzeker. ‘Wat moet dat nou?’

Als in een ban gevangen keken ze alle vijf naar het meisje. Ze liep argeloos en eenzaam voort. Ze was misschien veertien jaar, zestien misschien.

Eindelijk zei de horlogemaker: ‘We kozen deze weg omdat hij stil is. We kozen dit uur omdat nu iedereen aan tafel zit. Misschien is ze er nog niet aan toe als de wagens er zijn. Misschien is ze de lading dan al voorbij.’ Hij keek naar links, twee stofwolken ontdekkend, verweg nog. ‘Daar komen ze’ zei hij. ‘Alle twee’.

‘Maar as het meisie er nou gelijk is met de auto's?’ zei de monteur.

Het leek of de horlogemaker nu nog slechts gaten achter zijn brilleglazen had, geen ogen. ‘Ja’ zei hij, ‘wat denk je dat we dan doen?’

‘Néé’ zei de monteur, bijna schreeuwend. ‘In der eeuwigheid niet’.

De horlogemaker keek naar de ingenieur. ‘Neem de exploder van hem over’ beval hij. ‘Ik zou het zelf doen als ik mijn gezicht vertrouwde.’ Tegen de monteur zei hij: ‘Geef de exploder over’. - ‘In der eeuwigheid niet’ zei de monteur, de exploder tegen zich aan drukkend’.

[p. 168]

De horlogemaker trok bliksemsnel zijn pistool uit de binnenzak en richtte het op de monteur. ‘Laat los dat ding en ga achteruit’ zei hij. ‘Ga achteruit mijn jongen, want zo waar God leeft...

De exploder loslatend en achteruit schuifelend siste de monteur: ‘Zowaar God leeft ben jij een verraaier’. Het was het ergste woord dat hij kende.

‘Een verraaier van kleine meisies’.

‘Ga verder terug’ zei de horlogemaker. ‘Ga minstens drie meter terug’. Blijven kijkend naar de monteur zei hij tegen de ingenieur: ‘Als de voorste wagen achter het hek daar voor je vandaan komt, is het tijd’. En met een snelle hoofdbeweging naar de student en de timmerman: ‘Controleer hem’. Er ging een tijd voorbij als een eeuwigheid. Het geluid van de motoren werd hoorbaar, zwol aan. ‘Probeer ze alle twee te krijgen’ zei de horlogemaker. ‘Of rijden ze ver uit elkaar?’

‘Ze zitten zo dicht op elkaar’ zei de ingenieur ‘alsof ze nooit van oorlogsformatie gehoord hebben’.

De monteur had zich opgericht op beide ellebogen, kijkend naar de weg. ‘Och nee, meisie’ zei hij klagend. ‘Hoe kon je nou zo dom weze. Wees nou lief en ga nou...’ Toen riepen de student en de timmerman ‘Ja!’, terwijl de ingenieur opveerde, zijn bovenlichaam meteen weer neerzwiepend op het handvat van de exploder, en gelijktijdig de monteur naar voren sprong op zijn knieën.

Voordat een splijtend geluid het bosje bereikt had was er een dichte grauwe stofwolk boven de weg gekomen. Buiten de stofwolk verscheen een mannenfiguur, stijf lopend als een marionet, dan draaiend en schuin in de wolk vallend. ‘Weg’ zei de student, ‘als de bliksem weg!’

De ingenieur volgde de timmerman en de student, zich haastig omdraaiend naar de monteur die plat voorover lag. ‘Kom’ zei hij hees. ‘Vlug!’ Toen zag hij de horlogemaker die rechtop in het bosje stond en takken brak van een hoge struik. ‘Hij gaat niet mee’ zei de horlogemaker met vreemde stem. ‘Hij blijft hier’. Met twee takken liep hij naar de monteur en draaide hem om. Er liepen tranen over zijn wangen toen hij van de takken een kruis vormde en het op de borst legde van de monteur. Onder de rechterhoek van het kruis zaten twee gaten in het hemd. Er stroomde bloed uit. ‘Hij wilde je bespringen’ zei de horlogemaker. ‘Ik ben blij dat hij het wilde’. Hij streelde het gezicht van de monteur, het hoofd zo leggend dat het recht omhoog keek. ‘Misschien schoot ik te vlug’ fluisterde hij, ‘maar kijk, dit heb ik hem al een jaar gegund. Kijk! Hij wilde haar nu nog redden. Over drie weken zou hij haar verkracht hebben’.

En terwijl op de weg iemand onherkenbaar begon te schreeuwen, brullend, en de ingenieur zijn handen om zijn hoofd sloeg, mompelend ‘O mijn God’, keek hij naar het gezicht van de monteur dat nu helemaal uitgerust leek, een kind, tevreden, tegelijk vol verlangen. Alsof hij op weg was naar zijn viool.